Liên Xô chế tạo pháo DKB theo đề nghị của Việt Nam như thế nào?

Năm 1965, lãnh đạo Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã gửi đến Liên Xô với một yêu cầu đặc biệt đó là: Quân Giải phóng (QGP) Miền Nam Việt Nam cần một loại pháo với sức công phá lớn, dễ điều khiển, phù hợp để vận chuyển trên những địa hình rừng núi và chiến thuật chiến tranh du kích ở miền nam Việt Nam. Ảnh: DKB của QGP Miền Nam Việt Nam - Nguồn: QPVN.

Liên Xô đã nhiệt tình ủng hộ yêu cầu của Việt Nam và giao nhiệm vụ cho Viện nghiên cứu NII-147 đứng đầu (nay là NPO Splav), phát triển một phiên bản pháo phản lực hạng nhẹ, trên cơ sở sử dụng ống phóng và đạn của pháo phản lực phóng loạt 9K51 Grad (BM-21). Vũ khí mới có ký hiệu 9P132 (ký hiệu NATO: Grad-P); Việt Nam gọi là ĐKB (Đại bác không giật giành cho chiến trường B). Ảnh: Thử nghiệm vũ khí Grad-P ở Viện nghiên cứu NII-147 - Nguồn: Ru-artillery

Ngay trong tháng 7/1965, bệ phóng và đạn pháo đã được bắn thử nghiệm thành công tốt đẹp và được khuyến nghị sản xuất hàng loạt. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Liên Xô còn cho rằng, 9P132 không chỉ để viện trợ cho Việt Nam mà còn đưa vào phục vụ các lực lượng đặc nhiệm trong nước. Ảnh: Thử nghiệm vũ khí Grad-P ở Viện nghiên cứu NII-147 - Nguồn: Ru-artillery

Vào cuối năm 1965, việc sản xuất hàng loạt vũ khí 9P132 đã bắt đầu; 20 hệ thống và đạn đã được hoàn thành vào đầu năm 1966. Trong những tháng tiếp theo, 180 hệ thống khác đã được lắp ráp; đến cuối mùa xuân năm 1967, chúng được viện trợ cho QGP Miền Nam Việt Nam. Ảnh: DKB của QGP Miền Nam Việt Nam - Nguồn: QPVN.

Khi thiết kế loại vũ khí mới theo yêu cầu của Việt Nam, các kỹ sư Liên Xô đã tính toán để giảm kích thước và trọng lượng, nhưng vẫn bảo đảm những tính năng kỹ chiến thuật; ngoài ra hệ thống giá đỡ, máy tầm, hướng được thiết kế đơn giản, dễ thao tác, tháo rời và di chuyển trên những địa hình hiểm trở bằng sức người. Ảnh: DKB của QGP Miền Nam Việt Nam - Nguồn: QPVN.

Thành phần chính của hệ thống là ống phóng đạn cỡ nòng 122 mm với rãnh xoắn ốc hình chữ U. Trên thực tế, đây là ống phóng của pháo phản lực BM-21, được cắt ngắn xuống còn 2,5 m. Ảnh: Pháo phản lực BM-21 Grad - Nguồn: Wikipedia.

Nòng pháo được cố định trên giá đỡ 3 chân, có máy tầm, hướng; 3 chân có thể gập được; xạ giới tầm của hệ thống từ +10° đến +40°; xạ giới hướng là 14°; ngoài ra có một lẫy chuyển hướng nhanh, đảm bảo cho việc chuyển hướng nhanh 360º. Pháo sử dụng kính ngắm RVO-2 có bội số 4x. Ảnh: Một hệ thống DKB (9P132) và đạn - Nguồn: Wikipedia.

Pháo DKB khai hỏa bằng điện, được thực hiện từ xa bằng bảng điều khiển, kết nối với pháo bằng dây điện dài 20 m, để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho pháo thủ. Ảnh: Hệ thống khai hỏa của DKB - Nguồn: Wikipedia.

Toàn bộ hệ thống pháo có trọng lượng rất nhẹ, trong đó nòng pháo là 25 kg, giá pháo 28 kg; thời gian chuyển thế từ hành quân sang chiến đấu và ngược lại từ 2-2,5 phút; kíp pháo thủ 5 người, để mang vác nòng pháo, giá chân và phụ tùng theo pháo. Ảnh: Một khẩu 9P132 hiện vẫn được sử dụng - Nguồn: Wikipedia.

DKB sử dụng đạn 9M22M, được phát triển trên cơ sở đạn M-21OF của pháo BM-21; đạn 9M22M có chiều dài 1,95 m và khi vận chuyển được tháo rời thành 2 phần; đầu đạn sử dụng nguyên của đạn pháo M-21OF, khoang động cơ được rút ngắn; đạn 9M22M có trọng lượng toàn bộ nặng 46 kg, mang theo 6,4 kg chất nổ TNT và có tầm bắn tối đa lên tới 10,8 km. Đạn M-21OF - Nguồn: aquellasarmasdeguerra

Năm 1968, theo yêu cầu của phía Việt Nam, Viện NII-147 và các doanh nghiệp khác đã thực hiện nâng tầm bắn cho Grada-P, bằng đạn tăng tầm 9M22MD; về hình dạng đạn không có gì thay đổi, chỉ thay thế thuốc phóng và vòi phun của động cơ; tầm bắn của đạn 9M22MD được tăng lên đến 15 km. Ảnh: Đạn phản lực 9M22MD - Nguồn: aquellasarmasdeguerra

Nhưng việc sử dụng Grad-P với loại đạn mới bắt buộc phải có những thay đổi, đó là sử dụng một vật nặng (thường là bao đất hoặc cát), có trọng lượng tối thiểu 50 kg để chèn vào chân trước của pháo, do lực giật của đạn mới lớn hơn. Ảnh: Một khẩu pháo DKB đang khai hỏa - Nguồn: calibreobscura

Những khẩu DKB đầu tiên được gửi đến chiến trường Miền Nam Việt Nam vào cuối năm 1966. Chỉ trong vài tháng, QGP Miền Nam Việt Nam đã làm chủ trong sử dụng; đến mùa hè năm 1967, đã có những đề xuất cho việc hiện đại hóa và hoàn thiện hơn nữa thiết kế. Ảnh: Năm 1968, 54 khẩu DKB đã tập kích sân bay Biên Hòa, gây hư hại cho hàng chục máy bay địch chỉ sau vài lượt bắn - Nguồn: Wartale.

Yêu cầu đầu tiên của QGP Miền Nam Việt Nam là giảm thêm về khối lượng và kích thước của tổ hợp; thứ hai là tăng cự ly bắn. Đề xuất này đã được phía Liên Xô thực hiện trong dự án cải tiến đạn tăng tầm 9M22MD. Ảnh: Một quả đạn dùng cho DKB - Nguồn: Wikipedia.

Về giảm trọng lượng, phía Liên Xô đã rút ngắn ống phóng xuống còn 2 m (trọng lượng giảm 2,8 kg). Việc giảm chiều dài nòng súng như vậy không làm giảm độ chính xác cũng như tầm bắn của đạn. Ảnh: Một khẩu DKB khai hỏa từ vị trí bí mật - Nguồn: Wikipedia.

Những khẩu DKB đầu tiên đã đến chiến trường Miền Nam Việt Nam và ngay lập tức phát huy hiệu quả. Liên Xô đã cung cấp cho Việt Nam 950 tổ hợp và hàng chục nghìn quả đạn; tùy thuộc vào nhiệm vụ, pháo binh QGP Miền Nam Việt Nam đã sử dụng loại đạn cơ bản (9M22M), hoặc đạn tăng tầm 9M22MD. Ảnh: DKB của QGP Miền Nam Việt Nam - Nguồn: QPVN.

Các hệ thống Grad-P đã thường xuyên được pháo binh QGP Miền Nam Việt Nam sử dụng tiến công vào các mục tiêu của Mỹ, ngụy; như các sở chỉ huy, kho tàng, căn cứ và nhất là các sân bay quân sự; gây cho địch nhiều tổn thất. Ảnh: Sân bay quân sự Biên Hòa bị DKB của QGP tập kích năm 1968 - Nguồn: Wartale.

Với tính năng có thể nhanh chóng tháo rời và khối lượng tương đối nhỏ, cho phép hệ thống được chuyển đến vị trí trận địa bắn hoàn toàn bằng sức người, có thể bố trí tại những trận địa bí mật, gây bất ngờ cho đối phương. Ảnh: DKB của QGP Miền Nam Việt Nam - Nguồn: QPVN.

Hiện nay, DKB đã bị loại khỏi biên chế của quân đội ta, nhưng hiện nay, nó vẫn có mặt trong một số cuộc xung đột cục bộ trên thế giới. Ngoài ra, dựa trên ý tưởng của khẩu DKB, nhiều hệ thống pháo phản lực đã được chế tạo và trở nên phổ biến. QGP Miền Nam Việt Nam cũng không thể nghĩ rằng, những yêu cầu giúp đỡ của họ sẽ dẫn đến sự hình thành các ý tưởng rất sáng tạo và hữu ích trong một số điều kiện chiến tranh nhất định. Ảnh: Những khẩu DKB vẫn còn xuất hiện tại cuộc nội chiến tại Ucraina năm 2014 - Nguồn: Wikipedia.

Video Xem pháo phản lực BM-21 Việt Nam diệt mục tiêu - Nguồn: QPVN

Tiến Minh