'Liệt sĩ' trở về sau 39 năm lưu lạc xứ người

Bà Châu Bích Huệ (ngoài cùng bên trái) đã đưa ông Phổ về đoàn tụ với gia đình.

39 năm lưu lạc

Nhiều ngày sau khi trở về với gia đình, ông Phổ vẫn ngồi lặng im giữa những câu chuyện của bà con xóm giềng. Bà Châu Bích Huệ (quê An Giang, người đưa ông Phổ trở về) cho biết: "Ông Phổ bị mảnh đạn găm vào đầu nên giờ tâm trí không được bình thường. Tiếng Việt ông cũng quên đi nhiều và chỉ nhớ chút ít tên của người thân trong gia đình".

Theo lời bà Huệ, cuối năm 1979, lúc đó bà mới 15 tuổi cùng người cô tên là Ba Cheét (lấy chồng, sinh sống ở Campuchia) đang đi xuồng thì phát hiện một anh bộ đội bị thương nằm bất tỉnh mép suối. Lúc đó, hai cô cháu liền đưa anh bộ đội về nhà chăm sóc. Ngày đó chiến tranh ác liệt, lại ở vùng rừng núi không có bác sĩ nên hai cô cháu làm liều gắp mảnh đạn trên đầu anh ra. Từ đó, anh nằm bất tỉnh 7 tháng trời. Trong quãng thời gian này, bà Huệ phải đút từng thìa cháo cho anh như chăm em bé. Khi anh tỉnh lại, bà cô hỏi tên tuổi, địa chỉ nhưng anh không nhớ gì hết. Thương anh, cô Ba Cheét nhận anh làm con nuôi, đặt tên là Nguyễn Văn Hùng rồi làm lại giấy tờ tùy thân. Ít năm sau, bà cô giới thiệu cho anh Hùng một cô gái rồi hai người nên duyên vợ chồng và có một người con. Sau đó, bà Huệ từ Campuchia trở về An Giang sinh sống.

Bẵng đi một thời gian, năm 2012, bà Huệ trở lại Campuchia và nói chuyện với anh Hùng. Lúc này, anh Hùng nhớ mang máng mình tên Nào (tên gọi ở quê nhà). Sau anh lại bảo mình tên Phổ (quê Quỳnh Xuân, Nghệ Tĩnh). "Khi chuẩn bị quay về An Giang, tôi bảo với ông Hùng cố viết những gì còn nhớ được vào giấy để tôi về Việt Nam rồi ra bưu điện gửi. Thế nhưng, thư viết sai chính tả, sai địa chỉ nên những bức thư này bị trả lại. Tôi cố tìm hiểu thêm về địa chỉ cũng như gia đình ông Phổ ở Nghệ Tĩnh nhưng cũng không được. Những bức thư này đành để lại nhà tôi", bà Huệ nói.

Năm 2018, bà Huệ gặp một người quê Hà Tĩnh vào An Giang để tìm mộ người thân. Bà liền bắt chuyện, kể về trường hợp của ông Phổ và được người này hứa sẽ dựa vào những thông tin ít ỏi ông Phổ ghi lại như "quê Quỳnh Xuân", "có các em Quyến, Toại, Sinh, Lữ" để tìm hiểu. Đầu tháng 4/2018, anh này tìm về phường Quỳnh Xuân, thị xã Hoàng Mai để dò tìm tin tức về người tên Phổ.

Ông Nguyễn Duy Sinh (em trai ông Phổ) kể lại: "Khoảng tháng 4/2018, tôi đang đi làm thì một cán bộ phường Quỳnh Xuân gọi điện báo có người ở Hà Tĩnh đến hỏi thông tin về anh Phổ. Tôi liền chạy đến phường Quỳnh Xuân để gặp người này thì được kể lại việc anh ấy gặp bà Huệ và khẳng định ông Phổ còn sống. Anh này còn đưa tờ giấy ông Phổ viết đúng tên mấy anh em chúng tôi. Tôi mừng lắm và xin số điện thoại để liên lạc ngay với bà Huệ. Khi đó, bà Huệ khuyên gia đình rất nhiều và cho biết sẽ đưa anh Phổ về tận nhà.

Xem xét chế độ, chính sách cho "liệt sĩ" trở về

Ông Nguyễn Duy Phổ trở về quê nhà sau 39 năm lưu lạc ở Campuchia. Ảnh: Vũ Đồng

Ngày 10/2 vừa qua, khi có thông tin chắc chắn về gia đình ông Phổ, bà Huệ liền sang Campuchia để đưa ông về Việt Nam. "Từ Campuchia tôi đưa ông Phổ về TP Châu Đốc (An Giang) rồi bắt xe khách đến bến xe Miền Đông (TPHCM). Từ đây, tôi và ông Phổ bắt tiếp xe khách về Nghệ An. Sau 3 ngày đêm thì về đến phường Quỳnh Xuân để ông Phổ đoàn tụ với gia đình", bà Huệ kể.

Ông Vũ Văn Từ - Chủ tịch UBND phường Quỳnh Xuân cho hay, ông Phổ trở về nhà vào ngày 13/2 sau nhiều năm lưu lạc ở Campuchia. Theo danh sách liệt sĩ quản lí tại địa phương thì ông Nguyễn Duy Phổ nhập ngũ tháng 11/1978; chức vụ: Chiến sỹ; đơn vị: 444.A thành phố Hồ Chí Minh; nguyên quán xã Quỳnh Xuân, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ Tĩnh (nay là phường Quỳnh Xuân, thị xã Hoàng Mai). Ông Phổ tham gia chiến đấu tại chiến trường Campuchia. Năm 1985, Ban chỉ huy Quân sự Nghệ Tĩnh gửi Giấy báo tử về cho gia đình, thông báo ông Phổ đã hy sinh ngày 1/1/1981. Khi biết ông Phổ trở về, UBND phường Quỳnh Xuân đã báo cáo sự việc cho Phòng LĐ-TB&XH thị xã Hoàng Mai, Ban Chỉ huy Quân sự thị xã Hoàng Mai và UBND thị xã để xem xét và giải quyết các chế độ liên quan theo quy định.

Ông Nguyễn Văn Bắc - Trưởng Phòng LĐ-TB&XH thị xã Hoàng Mai cho biết: "Nhận được thông tin, lãnh đạo thị xã đã xuống thăm, động viên ông Phổ và gia đình. Chúng tôi đang phối hợp cơ quan chức năng xác minh, rà soát các thông tin liên quan đến ông Phổ".

Về trường hợp ông Phổ có được nhận các chế độ về thương bệnh binh, ông Hoàng Ngọc Châu - Trưởng phòng Người có công (Sở LĐ-TB&XH tỉnh Nghệ An) thông tin: "Sở sẽ đề nghị các cơ quan chức năng nhanh chóng xem xét giải quyết chế độ cho ông Phổ. Cụ thể là bên quân sự sẽ rà soát, xác minh lại hồ sơ. Nếu đủ điều kiện thì ông Phổ sẽ được hưởng các chế độ theo quy định của Nhà nước".

Vũ Đồng