Lính Ukraine đem 'xe tăng gỗ' đối đầu tên lửa giả của quân đội Nga

Tháng 6.2023, trên các kênh mạng xã hội ủng hộ ở Nga lan truyền một đoạn video cho thấy một chiếc máy bay không người lái (drone) phá hủy xe tăng Ukraine trong một vụ nổ dữ dội. Nhưng thực tế ở chiến trường Ukraine không phải lúc nào cũng như những gì chúng ta nhìn thấy.

Từ "xe tăng gỗ" đến “pháo lắp ráp” trong 3 phút

Ngay sau đó, phía Ukraine tung ra đoạn phim một binh sĩ vừa cười vừa chỉ vào đống xác xe đang cháy, thốt lên: “Chúng đánh trúng xe tăng gỗ của tôi rồi!”.

Chiếc xe tăng ấy hóa ra chỉ là một mô hình bằng ván ép, được quân đội Ukraine chế tạo để đánh lừa đối phương. Đây chỉ là một trong hàng nghìn mô hình quân sự kích thước thật mà cả Ukraine và Nga sử dụng để khiến kẻ địch lãng phí đạn dược, thời gian và công sức.

Trên tiền tuyến, gần như bất cứ thứ gì - từ radar cỡ nhỏ, súng phóng lựu, xe jeep, xe tải, xe tăng cho đến cả binh sĩ - đều có thể là giả. Các loại mồi nhử này có thể đóng gói phẳng, bơm hơi, làm dưới dạng 2D, hoặc được thiết kế để phản xạ sóng vô tuyến nhằm tạo ra “bóng ma radar” của xe tăng. Trong một số trường hợp, ít nhất một nửa số vũ khí xuất hiện ở Ukraine thực chất chỉ là mồi nhử.

Trận địa giả của Ukraine

Một trong những loại mồi nhử phổ biến nhất mà quân đội Ukraine sử dụng là mô hình pháo M777 do Anh chế tạo. Đồng minh phương Tây được cho là đã viện trợ cho Kyiv hơn 150 khẩu pháo cơ động - vốn được lính Ukraine đặt biệt danh là “Ba chiếc rìu”.

Cũng như nhiều loại trang bị khác, các tình nguyện viên giữ vai trò quan trọng trong việc chế tạo và cung cấp mô hình giả.

Ruslan Klimenko, thuộc nhóm tình nguyện Na Chasi, cho biết riêng nhóm của ông đã làm và cung cấp cho quân đội khoảng 160 mô hình M777. Ưu điểm khiến chúng được ưa chuộng là chỉ cần hai người, không cần dụng cụ, mất đúng ba phút để lắp ráp ngay tại chiến trường. Klimenko nói với BBC: “Cung cấp bao nhiêu cũng sẽ được tận dụng hết”.

Một nhóm khác, Reaktyvna Poshta, do Pavlo Narozhny điều hành, cho biết họ luôn duy trì việc sản xuất 10 - 15 khẩu pháo giả M777 cùng lúc. Những mô hình này làm bằng ván ép, có thể gấp gọn, giá chỉ khoảng 500 - 600 USD.

Trong khi đó, phía Nga thường dùng drone cảm tử Lancet trị giá khoảng 35.000 USD để tấn công chúng. Narozhny bình luận: “Tự anh tính xem lời lỗ thế nào”.

Một mô hình M777 mang biệt danh “Tolya” thậm chí đã tồn tại hơn một năm ngoài chiến trường, hứng ít nhất 14 quả Lancet. Narozhny kể: “Lính lại đem băng dính, vài con ốc vít ghép lại, rồi lại đưa ra tiền tuyến”.

Hiệu quả của mồi nhử phụ thuộc rất nhiều vào cách bố trí. Để đánh lạc hướng đối phương, chúng phải đi kèm đầy đủ chi tiết: vết bánh xe, thùng đạn, thậm chí cả nhà vệ sinh. Chúng được làm kỹ càng đến mức không chỉ kẻ địch, mà cả sĩ quan đến kiểm tra cũng bị mắc lừa.

Một sĩ quan thuộc Lữ đoàn Cơ giới độc lập số 33 của Ukraine, biệt danh Charisma, kể lại: “Một lần, trong lữ đoàn, một chỉ huy đến thăm đã hỏi: "Ai cho phép triển khai pháo? Lấy đâu ra M777 ở đây?’”.

Ông cho biết một chiến thuật khác là nhanh chóng di chuyển pháo thật, rồi thay bằng mô hình giả. “Đó là cách lý tưởng để khiến đối phương phí phạm tài nguyên đắt đỏ vào hư không. Mồi nhử hoạt động rất hiệu quả, chúng tôi cần nhiều hơn nữa”, Charisma nói.

Quân đội Nga cũng sở hữu cả một kho mồi nhử đa dạng

Theo quân đội Ukraine, khoảng một nửa số drone Nga sử dụng trong các đợt tấn công gần đây chỉ là mô hình rẻ tiền. Phát ngôn viên lực lượng không quân Ukraine, đại tá Yuri Ihnat, giải thích: “Hiện giờ tỉ lệ là 50/. Một nửa là drone Shahed thật, một nửa là giả. Chúng nhằm mục đích quá tải hệ thống phòng không của chúng tôi, khiến chúng tôi phải bắn tên lửa tiêu hao vào mục tiêu rẻ như cho. Có khi chỉ là cái khung gỗ trông như học sinh làm thủ công”.

Các mô hình người nộm của quân Nga

Tuy vậy, trên radar, những thứ đó hiện lên y hệt drone Shahed sát thương. Một công ty Nga tên Rusbal thậm chí sản xuất các loại mồi nhử đa dạng: mô hình 2D để đánh lừa do thám từ trên không và vệ tinh, mồi nhử phát nhiệt giống động cơ, phát sóng vô tuyến như bộ đàm của binh sĩ, và cả các tấm phản xạ radar.

Thậm chí binh sĩ cũng có thể “nhái”. Ở Novosibirsk, phong trào “Mặt trận Nhân dân” được Điện Kremlin hậu thuẫn đã làm hình nộm mặc quân phục, quấn dây sưởi trong áo để phát nhiệt giống cơ thể người, nhằm qua mặt camera nhiệt của Ukraine.

Trò cũ nhưng vẫn hiệu nghiệm

Dĩ nhiên, mồi nhử không phải phát minh mới. Trong Thế chiến II, để chuẩn bị cho cuộc đổ bộ Normandy, quân Đồng minh ở Anh từng dựng hẳn một đạo quân giả, với xe tăng và máy bay làm bằng bìa. Toàn bộ kế hoạch lừa đảo đó nhằm che giấu thực lực thật và tạo yếu tố bất ngờ cho chiến dịch.

Công nghệ quân sự đã phát triển vượt bậc kể từ Thế chiến II - drone và hệ thống tự động nay là điểm nhấn của chiến trường. Nhưng bất kể vũ khí hiện đại nào được đưa ra, điều đó chỉ càng chứng minh một sự thật: mưu kế và thủ đoạn - đôi khi đơn giản như một búp bê bơm hơi - vẫn luôn là một phần không thể thiếu của chiến tranh.

Bùi Tú