Lộ trình triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm cho thị trường chứng khoán

Trụ sở Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Ảnh: Đinh Nhung/Mekong ASEAN

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), ngày 17/7, công bố kế hoạch triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) cho thị trường chứng khoán cơ sở, hướng tới hoàn thiện hạ tầng thanh toán hiện đại, đồng bộ và tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

Theo UBCKNN, việc triển khai cơ chế CCP được chia thành các nhóm công việc trọng tâm với lộ trình chi tiết từ năm 2025 đến quý 1/2027.

Hoàn thiện khung pháp lý

Trong giai đoạn đầu, trọng tâm của UBCKNN là hoàn thiện hệ thống pháp lý làm nền tảng cho cơ chế CCP. Cụ thể, UBCKNN sẽ phối hợp với Tổng Công ty Lưu ký và bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) ban hành thông tư thay thế Thông tư số 119/2020/TT-BTC quy định hướng dẫn hoạt động đăng ký, lưu ký, thanh toán giao dịch chứng khoán. Dự kiến, văn bản này sẽ được hoàn tất trong quý 1 - quý 2/2026.

Bên cạnh đó, Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán sẽ phối hợp cùng UBCKNN và VSDC để sửa đổi Thông tư số 89/2019/TT-BTC, hướng dẫn kế toán áp dụng cho nghiệp vụ CCP. Công việc này dự kiến triển khai từ quý 3/2025 đến quý 4/2026.

Thành lập tổ chức thực hiện chức năng CCP

UBCKNN sẽ trình phê duyệt đề án thành lập Công ty TNHH MTV Bù trừ chứng khoán Việt Nam, công ty con của VSDC, trong quý 3 - quý 4/2025. Cùng lúc, VSDC sẽ trình phê duyệt phương án đầu tư bổ sung vốn điều lệ để đủ năng lực thực hiện CCP.

UBCKNN cũng sẽ ban hành một loạt quyết định sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành liên quan đến việc thành lập, tổ chức và hoạt động của VSDC và công ty con. Dự kiến đến quý 1/2026, các quyết định về thành lập và quy chế hoạt động của công ty bù trừ chứng khoán sẽ được hoàn tất, làm cơ sở triển khai vận hành thực tế.

Chuẩn bị điều kiện vận hành CCP trên thị trường cơ sở

Bên cạnh việc thành lập tổ chức và hoàn thiện pháp lý, kế hoạch còn bao gồm các bước chuẩn bị kỹ thuật và nhân lực phục vụ vận hành CCP và hoàn thành trong quý 4/2026. Dự kiến, VSDC sẽ cấp giấy chứng nhận thành viên bù trừ từ quý 1/2027, đồng thời tổ chức đào tạo, tập huấn và kiểm thử hệ thống với các thành viên tham gia thị trường.

Theo kế hoạch, việc triển khai đầy đủ cơ chế CCP cho thị trường chứng khoán cơ sở sẽ hoàn tất vào quý 1/2027.

Khi đi vào hoạt động, CCP sẽ đóng vai trò là bên đối tác trung tâm trong toàn bộ giao dịch thanh toán chứng khoán, giúp loại bỏ rủi ro đối tác, nâng cao an toàn hệ thống. Đây cũng sẽ là bước tiến quan trọng giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiến gần hơn tới các tiêu chí nâng hạng của các tổ chức xếp hạng quốc tế.

Tại buổi làm việc với FTSE Russell sáng ngày 17/7, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Việt Nam kiên định mục tiêu cải cách thị trường vốn, nâng hiệu quả vận hành và từng bước đáp ứng các tiêu chí nâng hạng thị trường chứng khoán. Ông tin rằng với quyết tâm cải cách và sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ sớm đáp ứng các tiêu chí nâng hạng, trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn trong khu vực.

Ngoài việc triển khai cơ chế CCP từ đầu năm 2027 trên nền tảng hệ thống KRX đã vận hành từ tháng 5, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ Tài chính đang sửa quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài, loại bỏ các quy định không phù hợp. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng xây dựng quy định về chào bán, phát hành chứng khoán để tăng chất lượng hàng hóa trên thị trường và mở rộng quy mô vốn hóa.

Danh mục ngành nghề đầu tư có điều kiện được rà soát nhằm thu hẹp các lĩnh vực hạn chế tiếp cận, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tham gia sâu hơn vào thị trường.

Bộ Tài chính cũng cùng Ngân hàng Nhà nước rà soát, đơn giản hóa các quy trình liên quan đến hoạt động đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài. Cùng với đó là tăng ứng dụng công nghệ số trong xử lý hồ sơ, cấp phép và giám sát hoạt động thị trường, giúp tăng minh bạch, tự động hóa và giảm thời gian xử lý.

Đinh Nhung