Loại bỏ thuốc lá thế hệ mới

Ảnh: minh họa

Đề xuất Bộ Công thương xuất phát từ thực tế những năm gần đây, trên thị trường xuất hiện ngày càng nhiều loại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng qua đường nhập lậu, xách tay nên đề nghị cho thí điểm kinh doanh mặt hàng này để chống thất thu thuế.

Tuy nhiên, với quan điểm nhất quán là bảo vệ sức khỏe người dân trên các lợi ích kinh tế, từ năm 2020, Bộ Y tế đã nhiều lần gửi công văn đề nghị Thủ tướng Chính phủ cấm hoàn toàn đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Dựa trên các căn cứ khoa học cho thấy các sản phẩm này có hại cho sức khỏe; các nguy cơ, tác hại lâu dài còn chưa được nhận biết.

Chuyên gia WHO cũng khẳng định: thuốc lá thế hệ mới chứa nhiều chất độc giống như thuốc lá truyền thống, gây hại cho cả người hút và người xung quanh. Cụ thể, nguy cơ gây nghiện nicotine, gây ra các bệnh như ung thư, nhất là ung thư phổi (thông qua tăng sinh tế bào, mất cân bằng oxy, gây chết tế bào và đột biến DNA), vòm họng, phổi tắc nghẽn, tăng nguy cơ huyết khối...

Nghiêm trọng hơn thuốc lá thông thường, thuốc lá điện tử còn gây nhồi máu cơ tim, liên quan đến hội chứng tổn thương phổi cấp...

Người không hút thuốc khi phơi nhiễm thụ động với hơi thuốc lá điện tử hấp thu lượng nicotine tương đương với khi phơi nhiễm với khói thuốc thông thường. Khi phân tích thành phần không khí trong nhà có người hút thuốc lá điện tử cho thấy, việc gia tăng đáng kể lượng nicotine trên tất cả các bề mặt, có nồng độ cao của các hạt siêu mịn, nồng độ các chất gây ung thư hydro carbua vòng thơm tăng 20%, nồng độ nhôm tăng gấp 2,4 lần sau khi hút thuốc lá điện tử...

Rõ ràng, đề xuất của Bộ Công thương chỉ tiếp cận từ góc độ kinh doanh, chưa nghiên cứu thấu đáo từ góc độ bảo vệ sức khỏe người dân và xã hội là chưa toàn diện. Thí điểm một sản phẩm gây nghiện nhưng lại không có giải pháp cho việc giải quyết các hệ lụy sức khỏe, xã hội và những hệ quả sau khi kết thúc thí điểm là hạn chế của đề xuất này.

Cụ thể, các văn bản pháp luật hiện hành không điều chỉnh và không cho phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh thuốc lá mới. Nay cho phép kinh doanh, dù thí điểm cũng là đi ngược lại các nguyên tắc giảm cung, giảm cầu của Công ước khung về kiểm soát thuốc lá, Chiến lược quốc gia về Phòng, chống tác hại của thuốc lá và Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Ngoài ra, việc cho phép thí điểm mà chưa đánh giá tác động chính sách, đặc biệt là tác hại đến sức khỏe, xã hội, gánh nặng bệnh tật, hệ lụy cho giới trẻ và chi phí, tác động xã hội là chưa tuân thủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trong khi ngành y tế và toàn xã hội đang gồng mình phòng chống các bệnh không lây nhiễm nếu cho phép thí điểm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không chỉ dẫn đến nhiều vướng mắc pháp lý mà còn tốn thêm nguồn lực để giải quyết các hậu quả và bệnh tật. Mặt khác, theo tính toán của nhiều chuyên gia kinh tế, việc thí điểm kinh doanh thuốc lá thế hệ mới cũng không mang lại nguồn thu vượt trội so với những hệ lụy khôn lường từ các sản phẩm này gây ra.

Nhiều chuyên gia y tế cảnh báo, sau 10 năm triển khai Luật Phòng chống tác hại thuốc lá, tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở nam giới giảm 5% nhưng vẫn còn cao. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 15 nước có tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao nhất thế giới.

Ngay khi Việt Nam chưa cho phép kinh doanh, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở nước ta đã có xu hướng gia tăng ở giới trẻ. Nếu cho phép kinh doanh sản phẩm này, tỷ lệ người hút thuốc sẽ tăng mạnh, nhất là trong giới trẻ và tạo ra một thế hệ nghiện nicotine mới.

Thanh Thảo