Lý do Việt Nam chưa sản xuất được con ốc 100 USD trên bánh máy bay

Việt Nam có cơ hội

Chia sẻ tại Hội nghị bàn tròn "Từ khát vọng đến cơ hội phát triển công nghiệp hàng không" tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia chiều nay (5/9), ông Trần Hải Đăng - Tổng Giám đốc Công ty Dịch vụ kĩ thuật hàng không (AESC) - cho biết, với lợi thế vị trí địa lý, lao động kỹ thuật và môi trường đầu tư, Việt Nam có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng hàng không, biến khát vọng thành cơ hội phát triển công nghiệp công nghệ cao trong tương lai.

Mặc dù có tiềm năng, nhưng CEO AESC thẳng thắn cho rằng Việt Nam còn rất khiêm tốn và mờ nhạt trong chuỗi cung ứng hàng không toàn cầu. Hiện nay, mặc dù đã có một số doanh nghiệp nội địa tham gia vào sản xuất khung máy bay và động cơ, song quy mô vẫn rất hạn chế, chưa đủ để hình thành một ngành công nghiệp hoàn chỉnh.

Ông Đăng cho biết, hiện có khoảng 5 doanh nghiệp trong nước sản xuất một số cấu kiện khung máy bay. Ở mảng động cơ, mới chỉ có một chương trình thử nghiệm bước đầu. Trong khi đó, ở các lĩnh vực then chốt như điện tử, vật liệu, cao su hay sơn chuyên dụng cho máy bay, hầu như chưa có doanh nghiệp Việt Nam nào tham gia.

Việt Nam có cơ hội tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng hàng không.

Đặt vấn đề trực diện, CEO AESC cho rằng, đến nay Việt Nam chưa có một chương trình phát triển máy bay mang tầm quốc gia, mới có một số kế hoạch riêng lẻ. “Chúng ta phải nhìn thẳng rằng quốc gia chưa có chiến lược bài bản để xây dựng ngành công nghiệp hàng không”, ông Đăng nhấn mạnh.

Đối với lĩnh vực bảo dưỡng và sửa chữa máy bay (MRO), Việt Nam mới chỉ có hai cơ sở chính là Vietnam Airlines và AESC. Các đơn vị khác vẫn ở quy mô nhỏ, chưa đủ tầm để được coi là MRO đúng nghĩa. Đây cũng không phải kết quả của một chương trình chiến lược quốc gia, mà chỉ hình thành từ nhu cầu thị trường.

Theo ông Đăng, thực tế chúng ta đang tập trung nhiều vào sản xuất mà chưa chú trọng đầu tư vốn cho hạ tầng, công nghệ. Nếu không thay đổi, chúng ta sẽ chỉ quanh quẩn ở những phân khúc tầm thấp và không thể tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Minh chứng là hiện nay Việt Nam chưa sản xuất được con ốc giá 100 USD trên bánh xe máy bay thương mại, trong khi đó chỉ cần đầu tư một nhà máy từ 3-4 triệu USD là khả thi.

Để thay đổi, CEO AESC cho rằng, điều kiện tiên quyết là các doanh nghiệp Việt Nam phải được sự chấp thuận của các cơ quan chức năng, Hiệp hội Vận tải Hàng không thế giới (IATA), đạt các chứng chỉ của Mỹ, châu Âu như AS9100, FAA, EASA… Tuy nhiên, quá trình này rất tốn kém về tiền bạc và thời gian, lại chưa chắc hồi vốn được.

"Cần có cơ chế hợp tác, chia sẻ giữa các doanh nghiệp Việt Nam trong ngành hàng không, thay vì cạnh tranh dẫm chân nhau, cùng khai thác năng lực và chứng chỉ đã có. Nhà nước cần sớm xây dựng một chương trình phát triển máy bay cụ thể, có hạt nhân lõi và các doanh nghiệp vệ tinh tham gia", ông Đăng nói.

Cần định hình ngành công nghiệp hàng không

Phát biểu tại hội nghị, ông Uông Việt Dũng - Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam (HKVN) - cho biết, hiện tại Việt Nam đang có 14 hãng bay thương mại và chuyên dụng, khai thác 254 máy bay và đến năm 2030 dự kiến có thể sở hữu 400 máy bay hiện đại. Bên cạnh đó, nước ta có hệ thống đường bay ngày càng mở rộng, với 52 đường bay nội địa và 211 đường bay quốc tế. Những điều vừa nêu là động lực thúc đẩy sự phát triển thị trường hàng không Việt Nam, đồng thời hình thành phát triển ngành cung ứng, sản xuất chế tạo hàng không.

Theo Cục trưởng Cục HKVN, thị trường Việt Nam có ưu điểm là chi phí lao động rẻ, chuỗi cung ứng linh phụ kiện hàng không đang có sự dịch chuyển, cùng với công nghệ mới, nhiên liệu bền vững, đào tạo nguồn nhân lực... Đặc biệt, nước ta có thể hình thành các trung tâm hàng không lớn trong khu vực nhờ tư duy hội nhập lớn, có bộ tứ chiến lược thể hiện tinh thần đổi mới, sáng tạo và tạo động lực phát triển... bằng cách khơi thông điểm nghẽn thông qua sửa đổi pháp lý.

Ông Uông Việt Dũng - Cục trưởng Cục Hàng không.

"Cần định hình ngành công nghiệp hàng không của Việt Nam, định hướng phát triển trong ngắn hạn, hình thành trung tâm hàng không, logistics, xâm nhập vào các nhà chế tạo như Boeing, Airbus... để đến một thời điểm nào đó chúng ta có thể mơ giấc mơ sản xuất máy made in Việt Nam", Cục trưởng Cục HKVN nói.

Góp ý giải pháp tại hội nghị, đại diện Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia Việt Nam (NIC) đề xuất, Việt Nam cần xây dựng chiến lược và quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp hàng không vũ trụ quốc gia; tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành và doanh nghiệp; đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nghiên cứu, phát triển.

Ngoài ra, đại diện NIC cho rằng nước ta cần hoàn thiện chính sách ưu đãi và hỗ trợ để thu hút đầu tư; thúc đẩy liên kết giữa các trường đại học và doanh nghiệp; xác định rõ vai trò và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong quá trình phát triển ngành.

Lộc Liên