Lời hiệu triệu những 'kỳ lân' trong nền kinh tế xanh và bền vững

Diễn đàn là cơ hội để các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng thảo luận, xác định thách thức, tìm ra giải pháp và đề xuất các sáng kiến đột phá nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xanh. (Ảnh: Thành Long)

Tham dự chương trình có ông Hoàng Minh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, bà Robyn McGuckin, Giám đốc điều hành P4G, ông Finn Mortensen, Giám đốc điều hành tổ chức State of Green, ông Malle Fofana, Giám đốc Khu vực châu Á của Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI), cùng đại diện các bộ, ngành, doanh nghiệp.

Ông Hoàng Minh, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu khai mạc. (Ảnh: Thành Long)

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, thế giới đang đối mặt với những thách thức toàn cầu chưa từng có về biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên và ô nhiễm môi trường. Trong bối cảnh đó, việc thúc đẩy mô hình kinh doanh bền vững, đổi mới sáng tạo xanh và chuyển đổi hệ thống kinh tế theo hướng ít phát thải, tuần hoàn đã trở thành yêu cầu cấp thiết.

Bức tranh của hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam hiện có hơn 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 2 kỳ lân, 11 doanh nghiệp được định giá trên 100 triệu USD, hơn 1.400 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, 202 khu làm việc chung, 208 quỹ đầu tư, 35 tổ chức thúc đẩy kinh doanh. Trong số này, ước tính có khoảng 200-300 doanh nghiệp tập trung vào lĩnh vực chuyển đổi xanh, bao gồm các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công nghệ môi trường, nông nghiệp bền vững và kinh tế tuần hoàn. Con số này tương đương với khoảng 5-7% tổng số startup hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh khẳng định: “Diễn đàn là cơ hội để các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà đầu tư cùng thảo luận, xác định thách thức, tìm ra giải pháp và đề xuất các sáng kiến đột phá nhằm thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo xanh. Chúng ta không chỉ bàn về những ý tưởng, mà cần hướng đến hành động cụ thể, tạo ra sự thay đổi thực chất, thúc đẩy đầu tư và phát triển mô hình kinh doanh bền vững một cách hiệu quả”.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ trình bày tham luận về những cơ hội và thách thức với khởi nghiệp sáng tạo trong chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. (Ảnh: Thành Long)

Theo ông Phạm Hồng Quất, các doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam đang có những bước tiến quan trọng trong phát triển các giải pháp công nghệ xanh. Trong đó nổi lên một số doanh nghiệp tiêu biểu như Green ID, BUYO Bioplastics, Enfarm, Cenergy Vietnam, Boncafe.

Hiện có nhiều cơ hội đổi mới sáng tạo trong một số lĩnh vực tiềm năng, trước hết là công nghệ thông tin xanh, phát triển phần mềm và hệ thống quản lý năng lượng hiệu quả, tối ưu hóa việc doanh nghiệp sử dụng tài nguyên. Hay lĩnh vực sản phẩm sinh thái, liên quan tới thiết kế và sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường từ bao bì phân hủy sinh học đến đồ gia dụng tiết kiệm năng lượng. Theo ông Phạm Hồng Quất, dịch vụ tư vấn bền vững, công nghệ sạch và năng lượng tái tạo là các dư địa tiềm năng khác cần được tiếp tục khai phá.

Song khởi nghiệp sáng tạo đối mặt không ít thách thức trong tiến trình này. Thứ nhất là huy động tài chính chuyển đổi xanh, do mô hình kinh doanh xanh thường cần vốn đầu tư ban đầu lớn và thu hồi vốn dài. Thứ hai, dù hiện có nhiều chính sách đồng hành doanh nghiệp xanh, nhưng các quy định cụ thể dành cho startup chưa thực sự rõ ràng và mạnh mẽ. Thứ ba là thiếu đội ngũ nhân lực có kiến thức sâu về kinh tế tuần hoàn hoặc công nghệ sản xuất vật liệu sinh học. Thứ tư, dù người dân hiện quan tâm hơn đến sản phẩm thân thiện môi trường, song còn nhiều rào cản về giá cả và thói quen tiêu dùng.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tham luận “Chính sách thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo trong chuyển đổi xanh và phát triển bền vững tại Việt Nam”. (Ảnh: Thành Long)

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ cho hay, hiện Việt Nam ban hành nhiều chính sách thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo xanh, trong đó có Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh, Luật Bảo vệ môi trường 2020, Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017, Đề án 844/QĐ-TTg. Đặc biệt, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW nhằm tạo tiền đề đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Theo PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, cần hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường hỗ trợ đầu tư, trước hết là cải thiện thể chế, pháp lý cho khởi nghiệp xanh; hình thành quỹ đầu tư bền vững, quỹ đổi mới sáng tạo Việt Nam, kêu gọi vốn từ các tổ chức quốc tế và áp dụng tiêu chí ESG trong xét chọn đầu tư; thúc đẩy tài chính xanh và công cụ thị trường, phát hành trái phiếu xanh, tín dụng xanh, quỹ đầu tư mạo hiểm, đất đai, tín dụng cho doanh nghiệp xanh.

Bên cạnh đó, kết nối hệ sinh thái doanh nghiệp là giải pháp quan trọng để đẩy mạnh hợp tác và chuyển giao công nghệ. PGS.TS Nguyễn Đình Thọ đề xuất, cần tăng cường liên kết startup với doanh nghiệp lớn, triển khai “Green Acceleration Program, “Green Open Innovation” và hội đồng cố vấn doanh nghiệp vì đổi mới xanh; thiết lập trung tâm hỗ trợ tại địa phương, tăng cường liên kết giữa nhà nước, viện nghiên cứu, doanh nghiệp, quỹ đầu tư. Bên cạnh đó, chúng ta nên nâng cao nhận thức cộng đồng và thị trường tiêu dùng xanh, giáo dục khởi nghiệp bền vững ở cấp phổ thông - đại học, phát triển nền tảng thương mại điện tử GreenEcom, tổ chức cuộc thi hackathon xanh.

Các đại biểu trong phiên thảo luận với chủ đề: “Hợp tác thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo chuyển đổi xanh và phát triển bền vững”. (Ảnh: Thành Long)

Bên cạnh đó, ông Malle Fofana, Giám đốc Khu vực châu Á của GGGI nhấn mạnh vấn đề tiếp cận nguồn vốn, thúc đẩy các công nghệ này phát triển và biến tiềm năng thành kết quả thực tế.

Hiện 75% các công nghệ liên quan đến khí hậu mới chỉ ở giai đoạn khởi đầu, điều này thúc giục chúng ta hành động mạnh mẽ hơn để đối phó biến đổi khí hậu. Nhìn vào những lĩnh vực phát thải lớn như nhiệt điện hay công nghiệp nặng, có một khoảng cách rất lớn giữa nhu cầu giảm phát thải và thực tế đầu tư hiện nay. Chỉ có khoảng 11% vốn được rót vào công nghệ làm sạch, trong khi các ngành này chiếm đến 35% lượng phát thải.

Ông Malle Fofana khẳng định: “Phần lớn đầu tư hiện nay lại tập trung vào các lĩnh vực dễ xử lý, những ngành ít phát thải. Nhưng nếu thực sự muốn đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0, chúng ta phải tái cấu trúc toàn bộ cách thức sản xuất, sinh hoạt, di chuyển, và xây dựng. Quá trình này không dễ dàng, nhưng chúng ta cần coi thách thức là cơ hội để thúc đẩy công nghệ khí hậu đóng vai trò then chốt hơn”.

Theo Giám đốc Khu vực châu Á của GGGI, hiện chúng ta có thể dùng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), để tìm ra những giải pháp hiệu quả. Năm ngoái, riêng lĩnh vực AI đã thu hút gần 100 tỷ USD đầu tư. AI có thể giúp rút ngắn hành trình đi đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Ngoài ra, cần có sự hợp tác giữa khu vực công và tư – từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, tổ chức quốc tế cho tới các chính sách quốc gia. Tất cả nhằm hỗ trợ các startup khí hậu, đặc biệt là từ những giai đoạn đầu tiên.

Toàn cảnh Diễn đàn đối thoại. (Ảnh: Thành Long)

Xuân Sơn