Lối thoát nào cho hàng Việt xuất khẩu trước mức thuế quan mới của Mỹ?

Nhìn từ câu chuyện Mỹ công bố thuế đối ứng 46% với Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng khó khăn sẽ gấp đôi, gấp ba cho doanh nghiệp (DN) Việt khi xuất khẩu (XK) vào Mỹ trong thời gian tới. Không chỉ vậy, đó còn là nỗi ám ảnh không có đơn hàng hoặc mất đơn hàng vì khó cạnh tranh với các quốc gia khác tại thị trường quan trọng bậc nhất này.

Đẩy nhanh chuyển hướng thị trường

Đối với các nhà XK của Việt Nam, mức thuế quan mới đặt ra thách thức rõ ràng. Các mặt hàng mà họ XK sang thị trường Mỹ có thể sớm phải đối mặt với bất lợi do giá cao hơn 46% so với hàng hóa nội địa của Mỹ hoặc các sản phẩm từ các quốc gia chịu thuế quan thấp hơn. Các ngành công nghiệp có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất bao gồm điện tử, dệt may, đồ nội thất, giày dép và thủy hải sản – những ngành đóng vai trò trung tâm trong thành công XK của Việt Nam.

Thay vì gắn chặt với các nhà thu mua ở thị trường Mỹ, đây là lúc các nhà XK của Việt Nam cần đẩy nhanh việc chuyển hướng thị trường để giảm thiểu tác động tiêu cực từ thuế quan mới nhất của Mỹ.

Đứng ở góc độ của một DN xuất khẩu thủy sản, ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT CTCP thực phẩm Sao Ta (FMC), nói rằng người tiêu dùng Mỹ và các DN Việt sẽ khó cáng đáng chi phí từ mức thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa vào Mỹ có xuất xứ từ Việt Nam.

Cùng với mức thuế quan mới, theo ông Lực, con tôm Việt vào Mỹ sẽ “cõng oằn vai” ba thứ thuế. Bởi lẽ, mức thuế chính thức hiện hành cho hai vụ kiện (gồm kiện chống bán phá giá và kiện chống trợ cấp) ở thời điểm này là 0% và 2,84%.

Vị chủ tịch của FMC cho rằng tình huống kinh doanh ở Hoa Kỳ thật là gian nan. Thương trường là chiến trường có khác. Xử lý câu chuyện này, không ít DN của ta đã có sự tính toán chuyển hướng thị trường. Đây là bản lĩnh của người điều hành DN và chúng ta có niềm tin vào khả năng này.

Trong khi đó, như chia sẻ của ông Bạch Khánh Nhựt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), khi Mỹ không còn là một thị trường như mong muốn của các DN Việt thì họ cần điều chỉnh kế hoạch XK của mình. Đây là lúc các DN vốn gắn chặt với thị trường Mỹ cần mạnh dạn hơn trong việc tìm thị trường mới.

Lấy dẫn chứng cụ thể từ ngành điều, ông Nhựt cho biết đang nhắm đến thị trường Trung Đông nhằm hạn chế thiệt hại từ thị trường Mỹ. Thị trường này cũng có thể cân bằng nếu như trong tương lai DN mất đi thị trường Mỹ.

Trước bài toán được đặt ra là DN Việt ứng phó ra sao với thuế quan mới nhất của Mỹ, đứng ở góc nhìn của một chuyên gia Quản lý chuỗi cung ứng và logistics, Ts. Scott McDonald cho rằng DN Việt Nam có thể cân nhắc nhiều cách tiếp cận khác nhau để điều hướng môi trường thuế quan mới này. Họ có thể đẩy nhanh nỗ lực đa dạng hóa thị trường để giảm sự phụ thuộc vào hàng XK sang Mỹ.

Theo vị chuyên gia này việc Việt Nam tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) mang lại những giải pháp thay thế tiềm năng. DN có thể tận dụng các khuôn khổ thương mại hiện có, cụ thể như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cung cấp quyền được ưu tiên tiếp cận các thị trường như Nhật Bản, Canada, Australia và New Zealand.

Hay như FTA Việt Nam - EU (EVFTA) cung cấp các khoản giảm và miễn thuế quan cho nhiều sản phẩm của Việt Nam khi nhập khẩu vào Liên minh châu Âu. Còn Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại với các nước láng giềng ASEAN và các thị trường châu Á khác. Hoặc như Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) duy trì quyền tiếp cận ưu đãi vào thị trường Anh.

Không chỉ với lời khuyên nêu trên, trong cuộc gặp gỡ gần đây với giới DN ở Tp.HCM, ông Suan Teck Kin, Giám đốc điều hành, Trưởng bộ phận Nghiên cứu thị trường và kinh tế toàn cầu của UOB Group, cũng đã khuyến nghị các DN Việt cần đa dạng hóa thị trường XK trước việc Mỹ siết chặt thuế quan.

Như lưu ý của ông Suan Teck Kin, sự đa dạng hóa là rất quan trọng để quản lý rủi ro trong tương lai, đặc biệt đối với các nền kinh tế định hướng XK như Việt Nam.

“Lá chắn” chiến lược từ các FTA

Trong việc đa dạng thị trường trước cuộc chiến thuế quan mới nhất của Mỹ, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển vào ngày 3/4 đã đề cập đến chiến lược XK mới của Việt Nam vào thị trường Bắc Âu. Theo đó, EVFTA là lợi thế chiến lược giữa biến động. Giữa làn sóng rào cản thương mại và bảo hộ gia tăng, EVFTA trở thành “lá chắn” chiến lược giúp hàng hóa Việt giữ vững chỗ đứng tại châu Âu. Những ngành hưởng lợi trực tiếp gồm: Dệt may, da giầy, thủy sản, nông sản chế biến, đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ, thiết bị điện, điện tử.

Như chia sẻ của phía thương vụ, trong bối cảnh toàn cầu đang tái định hình chuỗi cung ứng, các DN Việt Nam cần đánh giá lại chiến lược XK vào EU và Bắc Âu – khu vực vừa có tiềm năng tiêu dùng, vừa có khung hợp tác thương mại thuận lợi qua EVFTA. Không chỉ vậy, một yếu tố tích cực đáng chú ý là tỷ giá đang dịch chuyển theo hướng có lợi cho hàng Việt Nam có thể cải thiện tính cạnh tranh tại Bắc Âu.

Bên cạnh đó, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển cũng nêu rõ chính sách thuế mới của Hoa Kỳ tuy là một thách thức lớn, nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ và các đơn hàng ngắn hạn.

Mặt khác, theo phía thương vụ, cần chuyển đổi mô hình cạnh tranh từ giá rẻ sang chất lượng – bền vững – truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, nên đầu tư vào tiêu chuẩn châu Âu như nhãn sinh thái (eco-label), carbon footprint, hay chứng chỉ CSR để gia tăng niềm tin từ người tiêu dùng Bắc Âu. Hơn thế nữa, cần tối ưu hóa EVFTA – tận dụng ưu đãi thuế và định vị hàng Việt như “giải pháp thay thế đáng tin cậy” trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài vấn đề đa dạng thị trường, nhìn về phía trước cho chiến lược của DN Việt để mở lối thoát trước việc có thể bị Mỹ áp mức thuế mới lên tới 46%, Ts. Scott McDonald mong rằng các DN không chỉ biết xây dựng các chiến lược cân bằng – kết hợp đa dạng hóa thị trường mà còn cần linh hoạt sản xuất và quản lý tài chính cẩn thận. Điều này sẽ giúp DN có khả năng điều hướng giai đoạn này thành công hơn so với những DN chỉ tập trung duy trì các cách tiếp cận thị trường Mỹ hiện tại bất kể chi phí thuế quan mới.

Ngoài ra, vị chuyên gia này mong rằng các DN Việt có thể tìm hiểu và thiết lập quan hệ đối tác sản xuất ở các quốc gia chịu mức thuế thấp hơn hoặc được miễn khỏi khuôn khổ thuế quan mới. Như thông báo của chính quyền ông Trump, Canada và Mexico sẽ tránh được các mức thuế mới do có sắc lệnh riêng cho họ liên quan đến nhập cư và ma túy. Điều đó mở ra cơ hội tiềm năng về hợp tác chiến lược về sản xuất với các nước này.

Thế Vinh