Lớp học đặc biệt trong thánh đường Hồi giáo của người Chăm tại TPHCM
Suốt 65 năm, lớp học tại Thánh đường Jamiul Anwar (TPHCM) dạy trẻ em Chăm đọc kinh Koran, học chữ Chăm, văn hóa và phong tục, trở thành điểm hẹn gìn giữ bản sắc cộng đồng.
18h mỗi ngày, những đứa trẻ người Chăm sống tại hẻm 157 Dương Bá Trạc, phường Chánh Hưng, quận 8, lại mang theo cuốn Kinh Qur'an (Koran) đến Thánh đường Jamiul Anwar để học chữ, học kinh.
Trước giờ vào lớp, Abdul Roh Man và Muhammach Dus Nasir ngồi đọc lại bài cũ. Lớp học bắt đầu lúc 18h30, duy trì đều đặn hằng ngày, trừ thứ Năm.
Suốt 65 năm qua, nơi này là điểm đến quen thuộc của nhiều thế hệ người Chăm theo đạo Hồi ở TPHCM.
Ông Ab-Dohalim, Phó ban Quản trị Thánh đường, cho biết lớp học ra đời nhằm gìn giữ bốn giá trị cốt lõi trong văn hóa Chăm Hồi giáo gồm: trang phục, ngôn ngữ, chữ viết và giáo lý. “Chữ có thể quên, tiếng có thể mất, nên phải dạy sớm”, ông nói.
Mỗi buổi tối, thánh đường tổ chức hai lớp: lớp đọc kinh Koran và lớp học luật thực hành nghi lễ Hồi giáo. Mỗi lớp kéo dài khoảng một giờ, hiện có hơn 40 em theo học, nhỏ nhất mới 4 tuổi.
Lớp được chia theo bốn cấp độ: Qidam (làm quen chữ cái), Al-Fatihah (học các bài lễ hằng ngày), Al-Qur’an – Tajwid (ngữ pháp, phát âm), Al-Qur’an – Kitab (kinh và giáo lý nâng cao).
Tại đây, học sinh được học đọc đúng âm tiếng Ả Rập trong kinh Koran song song với việc học tiếng Chăm để hiểu ý nghĩa kinh văn. Tài liệu giảng dạy phần lớn do cộng đồng tự biên soạn, dịch từ kinh nghiệm truyền miệng hoặc sưu tầm từ nước ngoài.
Thầy Muha Mad Osri (53 tuổi) phụ trách lớp hơn 10 năm. Ông cho biết, chỉ sau khoảng hai tháng làm quen mặt chữ, học trò đã có thể bắt đầu đọc kinh. “Được dạy chữ, dạy kinh là điều tôi luôn xem là ân phước”, ông nói.
Học trò của ông – bé Ya Sin (8 tuổi, áo vàng) – đã theo học bốn năm, hiện có thể đọc bản kinh Koran đầy đủ gồm 114 chương.
Ngoài giảng bài, thầy Osri thường xuyên nhắc các em giữ trật tự, tự rèn luyện thêm ở nhà. Cùng đứng lớp còn có thầy Mohd Amin, Phó ban Giáo cả, đã gắn bó nơi đây gần 30 năm. Ông chia sẻ, mục tiêu là để các em không chỉ đọc kinh, mà còn viết chữ, nói tiếng Chăm thành thạo, từ đó hiểu sâu hơn về tôn giáo và văn hóa của mình.
Sau lớp đọc kinh, các em tiếp tục học nghi thức Hồi giáo để nắm rõ giáo luật, thực hành đúng lễ nghi và gắn kết cộng đồng. Các em đều đến lớp trong trang phục truyền thống: nữ mặc áo dài tay, cổ cao, trùm khăn hijab; nam mặc áo dài, quần dài, đội mũ taqiyah hoặc songkok.
Amitheo, học sinh theo lớp được ba năm, hiện đã đọc thành thạo chữ Chăm.
Ông Ab-Dohalim kỳ vọng thời gian tới lớp học có thể mở rộng quy mô, vận động thêm phụ huynh đưa con em theo học. “Muốn giữ được bản sắc, phải bắt đầu từ thế hệ nhỏ nhất”, ông nói.
Ban Quản trị Thánh đường Hồi giáo Jamiul Anwar cũng chia sẻ thêm, người Hồi giáo tại Việt Nam tuân thủ giáo lý trong Kinh Koran, đồng thời chấp hành tốt chủ trương, chính sách và pháp luật của Nhà nước.
Việc sống "tốt đời, đẹp đạo", giữ gìn tinh thần đạo hạnh trong khuôn khổ đời sống xã hội được xem là nguyên tắc sống hài hòa giữa đức tin và trách nhiệm công dân.
Bên cạnh lớp học buổi tối, cộng đồng Chăm tại đây còn duy trì nhiều sinh hoạt tôn giáo quan trọng như tháng Ramadan, lễ Isra Mi’raj và ngày sinh nhà tiên tri Muhammad (Maulid al-Nabi), như một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần.
