Lựa chọn khó khăn của Tổng thống Trump trong cuộc đối đầu Israel - Iran

Dù cam kết tránh chiến tranh, Tổng thống Trump khó thoát khỏi vòng xoáy xung đột Israel - Iran, khi cả địa chính trị và nội bộ Mỹ đều gây sức ép (trong ảnh: Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc họp báo tại Washington, D.C., ngày 24/2/2025). Ảnh: THX/TTXVN

Tổng thống Donald Trump, người từng vận động tranh cử với lời hứa chấm dứt các cuộc phiêu lưu quân sự ở nước ngoài của Mỹ, đang đứng trước một thử thách lớn khi cuộc đối đầu giữa Israel và Iran bùng nổ. Theo AFP và Politico, các đòn tấn công "ăn miếng, trả miếng" giữa Israel và Iran trong 2 ngày qua đã đẩy Mỹ vào một thế khó, có nguy cơ kéo Washington vào một cuộc xung đột Trung Đông mà ông Trump đã cam kết tránh xa.

Những cam kết bị thử thách

Politico cho rằng, ngay từ chiến dịch tranh cử, ông Trump đã chỉ trích chính sách can thiệp quốc tế của các chính quyền tiền nhiệm, hứa hẹn một kỷ nguyên "Nước Mỹ trên hết" nơi các lợi ích của Mỹ được ưu tiên hàng đầu và tránh xa các cuộc chiến tranh "kéo dài vô tận". Tuy nhiên, tình hình hiện tại đang đặt ra câu hỏi lớn về khả năng thực hiện lời hứa đó.

Dù các quan chức chính quyền Mỹ khẳng định Washington không tham gia trực tiếp vào cuộc tấn công của Israel, nhưng vẫn còn bỏ ngỏ khả năng Mỹ có thể đứng ngoài cuộc hoàn toàn. Tổng thống Trump, người đã tái khẳng định sự ủng hộ đối với Israel và thậm chí ca ngợi cuộc tấn công chỉ chưa đầy một ngày sau khi yêu cầu Israel dừng lại, gần như chắc chắn sẽ cảm thấy buộc phải bảo vệ Israel trước các cuộc phản công đang ngày càng gia tăng của Iran.

AFP dẫn lời Giám đốc sáng lập Chương trình Iran tại Viện Trung Đông ở Washington, D.C., Alex Vatanka, nhận định: "Mỹ đã tính toán rằng họ có thể giúp Israel và Iran rõ ràng sẽ nhận thức được điều này, nhưng xét cho cùng, ít nhất là ở cấp độ công chúng, Mỹ vẫn đứng ngoài cuộc". Tuy nhiên, một quan chức Mỹ đã xác nhận rằng Washington đã hỗ trợ Israel bắn hạ tên lửa trả đũa của Iran, cho thấy mức độ tham gia của Mỹ sâu hơn so với tuyên bố ban đầu.

Phản ứng từ "MAGA" và giới chuyên gia

Tình hình này đang gây ra sự phẫn nộ trong cộng đồng "MAGA" (Make America Great Again - Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) - những người ủng hộ ông Trump mạnh mẽ nhất, những người đã kêu gọi ông ngăn chặn Israel trong những ngày gần đây. Nhà báo Matt Boyle của Breitbart, một cây bút nổi tiếng trong phong trào MAGA, cho biết: "Những gì Tổng thống (Trump) làm từ đây có thể định hình nhiệm kỳ của ông ấy. Ông ấy phải cân bằng giữa việc bảo vệ đồng minh lớn nhất của Mỹ trong khu vực là Israel với việc tránh để Mỹ bị lôi kéo vào chiến tranh".

Những nhân vật khác trong giới MAGA còn thẳng thắn hơn. Saagar Enjeti, người dẫn chương trình "Breaking Points", đã chỉ trích gay gắt Tổng thống Trump, cáo buộc ông đã "chế giễu tất cả những người muốn tránh cuộc chiến này" sau khi ông Trump ca ngợi cuộc tấn công của Israel. Charlie Kirk, lãnh đạo của tổ chức "Turning Point USA", đã cảnh báo rằng tình hình này "sẽ có những tác động lớn đến nội bộ nước Mỹ", gây ra tranh cãi về việc liệu Mỹ có nên tiếp tục tài trợ và bán vũ khí cho Israel hay không.

Câu hỏi cốt lõi mà giới MAGA đặt ra là: "Học thuyết chính sách đối ngoại 'Nước Mỹ trên hết' và chương trình nghị sự chính sách đối ngoại sẽ duy trì sự nhất quán thế nào với diễn biến hiện nay?" Điều này cho thấy sự lo ngại sâu sắc về khả năng Mỹ bị kéo vào một cuộc xung đột không mong muốn, đi ngược lại nguyên tắc "Nước Mỹ trên hết".

Cuộc tấn công của Israel cũng làm nổi bật hai khả năng, đó là sự thiếu ảnh hưởng của Tổng thống Trump đối với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, hoặc ông đã bí mật "bật đèn xanh" cho chiến dịch tấn công phủ đầu của Israel bất chấp những cảnh báo từ nhóm cố vấn của mình. Dù là trường hợp nào, ông Trump, người từng khẳng định khả năng đàm phán của mình sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho hòa bình thế giới, giờ đây đang đối mặt với tình huống nguy hiểm nhất trong nhiệm kỳ tổng thống: để Israel tự xoay sở hoặc cùng Israel đối đầu với Iran.

Bên cạnh đó, tác động kinh tế cũng là một mối lo ngại. Nhà hoạt động cánh hữu Jack Posobiec đã đặt câu hỏi: "Bạn nghĩ một cuộc xung đột mới ở Trung Đông với Iran sẽ ảnh hưởng thế nào đến giá xăng vào mùa hè?". Giá dầu tăng vọt có thể gây áp lực lớn lên chính quyền Trump và ảnh hưởng đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới.

Về mặt địa chính trị, Sina Toossi, thành viên cấp cao tại Trung tâm Chính sách Quốc tế, cảnh báo rằng Trung Quốc, đối thủ hàng đầu của Mỹ theo xác định của chính quyền Trump, có thể tận dụng tình hình này để hành động khi thấy Mỹ ngày càng bị phân tán. Chuyên gia Toossi nhấn mạnh: "Ngay cả khi không tham gia trực tiếp, Washington hiện vẫn phải đối mặt với viễn cảnh tiếp tế, tình báo và hỗ trợ ngoại giao vô thời hạn cho Israel, ngay khi cuộc chiến ở Ukraine leo thang và các cuộc khủng hoảng toàn cầu gia tăng".

Các vệt sáng trên bầu trời Jerusalem (Israel) sau vụ phóng tên lửa của Iran nhằm đáp trả các vụ tấn công của Israel tối 13/6/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Triển vọng và thách thức

Daniel Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel dưới thời cựu tổng thống Barack Obama, nhận định rằng Mỹ chắc chắn sẽ ủng hộ việc phòng thủ của Israel trước sự trả đũa của Iran. Tuy nhiên, ông Trump sẽ phải đối mặt với quyết định khó khăn hơn về việc "có nên sử dụng năng lực độc đáo của Mỹ để phá hủy các cơ sở hạt nhân ngầm của Tehran và ngăn chặn việc phát triển vũ khí hạt nhân của Iran hay không".

Quyết định này, theo cựu Đại sứ Shapiro, "sẽ chia rẽ các cố vấn và cơ sở chính trị của ông, trong bối cảnh có những lời buộc tội, và có lẽ là cả sự nghi ngờ của chính ông Trump, rằng Thủ tướng Netanyahu đang cố gắng kéo ông vào cuộc chiến".

Có thể thấy cam kết không bị kéo vào các cuộc chiến tranh "vô tận" của Tổng thống Trump đang bị thử thách một cách nghiêm trọng. "Chiến tranh dễ bùng nổ, nhưng một khi đã nổ ra, chúng có xu hướng vượt khỏi tầm kiểm soát và hiếm khi kết thúc theo ý muốn của những nhân tố khởi động chiến tranh", chuyên gia Toossi kết luận. Do đó, thách thức lớn nhất đối với Tổng thống Trump hiện nay không chỉ là quản lý cuộc đối đầu giữa Israel và Iran mà còn là giữ vững cam kết chính trị của mình, trong khi vẫn bảo vệ lợi ích và an ninh của Mỹ trong một khu vực đầy biến động.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc