Luật Điện lực (sửa đổi): cần giải quyết bài toán đấu thầu và lựa chọn nhà đầu tư

Chia sẻ về Dự thảo, ông Trương Thanh Hoài, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, đến nay, Chính phủ đã thông qua 6 khung chính sách và Dự thảo Luật gồm 9 chương và 119 Điều. Trong quá trình xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi), Bộ Công Thương đã tổ chức lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà khoa học, đặc biệt là các ý kiến của EVN và các đơn vị trực thuộc để có cái nhìn đa chiều và đảm bảo Luật Điện lực (sửa đổi) sau khi ban hành sẽ thực sự đi vào đời sống.

Bổ sung nhiều quy định mới

Theo Bộ Công Thương, dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đổi mới cơ chế, chính sách nhằm xây dựng thị trường năng lượng đồng bộ, cạnh tranh, minh bạch, đa dạng hóa hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh; áp dụng giá thị trường với mọi loại hình năng lượng; thúc đẩy đầu tư, khai thác điện gió, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác; luật hóa việc điều hành giá điện; thu hút đầu tư nước ngoài cho phát triển xanh, chuyển dịch năng lượng…

Theo các chuyên gia, Luật Điện lực (sửa đổi) sau khi ban hành sẽ thực sự đi vào đời sống.

Về quy hoạch phát triển điện lực và đầu tư xây dựng dự án điện lực, Dự thảo Luật (sửa đổi) đã bổ sung thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan quản lý trong lập, trình phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch và kế hoạch thực hiện; theo dõi tiến độ dự án nguồn điện; cơ chế xử lý các dự án chậm tiến độ; trường hợp đầu tư dự án khẩn cấp nhằm giải quyết các vấn đề bức thiết về bảo đảm an ninh năng lượng; cụ thể hóa các đối tượng khi lựa chọn nhà đầu tư dự án nguồn điện.

Phát triển điện năng lượng tái tạo và điện năng lượng mới được xây dựng mới hoàn toàn nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là điện tự sản, tự tiêu, điện gió ngoài khơi. Về hoạt động mua bán điện được bổ sung hợp đồng kỳ hạn điện, mua bán điện trực tiếp, sửa đổi cách tính và điều chỉnh giá bán điện.

“Các quy định định về vận hành, điều độ hệ thống điện quốc gia được bổ sung một số điểm mới về nguyên tắc hoạt động, liên kết với lưới điện nước ngoài, quản lý nhu cầu điện. Cơ quan soạn thảo cũng chỉnh sửa, bổ sung một số điểm mới về giấy phép hoạt động điện lực, bảo vệ công trình điện lực và an toàn trong lĩnh vực điện, trách nhiệm quản lý Nhà nước…”, đại diện Bộ Công Thương chia sẻ.

Tháo gỡ bất cập, vướng mắc do chưa có cơ sở pháp lý

Đánh giá cao định hướng, đề xuất được Dự thảo luật hóa, tuy nhiên, không ít ý kiến cho rằng, để luật thực sự đi vào cuộc sống, cần tháo gỡ những bất cập, vướng mắc do chưa có cơ sở pháp lý…

Trong đó có thể kể đến một số vấn đề lớn đang đặt ra đối với lĩnh vực điện lực như: vướng mắc trong thẩm quyền quản lý giữa Trung ương, địa phương và chưa có quy trình thực hiện rõ ràng khi thực hiện đầu tư các dự án điện (nguồn điện, hạ tầng truyền tải) với sự tham gia của cả doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân; Cơ chế, chính sách phát triển điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, nhất là điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, điện rác… còn thiếu; Thị trường điện chưa đáp ứng yêu cầu triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh; Các nội dung về an toàn công trình nguồn điện (thủy điện, điện năng lượng tái tạo), sử dụng điện chưa được quy định đầy đủ.

Góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), ông Lê Đại Hải - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp cho rằng, những vướng mắc, bất cập liên quan đến phát triển điện lực nhưng chưa có đủ cơ sở pháp lý để tháo gỡ thì phải được thể chế hóa cụ thể trong Luật Điện lực (sửa đổi).

Còn Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đỗ Thành Trung cho rằng, Luật Điện lực phải giải quyết hai bài toán quan trọng là đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư và giá điện.

Trong khi đó, Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam Nguyễn Anh Tuấn kiến nghị thống nhất quy định đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án phát triển nguồn điện theo nguyên tắc, tiêu chí về giá bán điện; chính sách chuyển đổi nguồn điện năng lượng hóa thạch sang các nguồn nhiên liệu phát thải thấp hoặc năng lượng tái tạo; áp dụng cơ chế tính giá điện theo thời điểm huy động hoặc bậc thang để điều chỉnh hành vi sử dụng điện của hộ tiêu dùng.

Đồng quan điểm, một số ý kiến cũng cho hay, Luật Điện lực (sửa đổi) cần giải quyết mối quan hệ kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa theo hướng tách bạch quản lý Nhà nước với kinh doanh, sản xuất điện; tạo lập hành lang pháp lý cho năng lượng tái tạo và hoạt động nghiên cứu, tiếp nhận, chuyển giao công nghệ mới về năng lượng; phát triển và xuất khẩu điện gió ngoài khơi, sản xuất nhiên liệu xanh như hydro xanh, amoniac xanh…

Trong khi đó, cơ chế, chính sách phát triển điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, nhất là điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, điện rác… còn thiếu. Thị trường điện chưa đáp ứng việc triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Các nội dung về an toàn công trình nguồn điện (thủy điện, điện năng lượng tái tạo), sử dụng điện cần được quy định đầy đủ hơn...

Được biết, Dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) dự kiến sẽ được Chính phủ trình Quốc hội trong tháng 8/2024.

Hồng Hương