Luật Đường sắt 2025 mở đường cho tư nhân đầu tư dự án đường sắt
Quy định mới đã mở ra cơ hội để huy động tối đa nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực của khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào đầu tư phát triển hệ thống đường sắt.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy trả lời tại cuộc họp báo - Ảnh TT.
Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Đường sắt 2025 là bổ sung quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước để thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.
Nội dung trên được Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy nhấn mạnh khi giới thiệu những điểm mới của Luật Đường sắt 2025, tại cuộc họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về các luật đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua.
Về điểm mới quan trọng nói trên, ông Huy nêu rõ, thời gian qua, các dự án đường sắt đều được đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công. Quy định mới đã mở ra cơ hội để huy động tối đa nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực của khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào đầu tư phát triển hệ thống đường sắt. Bên cạnh đó, Luật vẫn có các quy định ràng buộc, kiểm soát bảo đảm vừa huy động được nguồn lực tư nhân, vừa giữ được vai trò quản lý của Nhà nước đối với hệ thống đường sắt.
Đáng chú ý, luật mới bổ sung các quy định về quản lý chi phí đầu tư nhằm giải quyết vướng mắc trong quá trình xác định chi phí đối với những công trình, hạng mục, thiết bị mà Việt Nam chưa có. Bởi pháp luật hiện hành có thể chưa có hoặc có nhưng chưa phù hợp hệ thống đơn giá, định mức đối với các dự án đường sắt mới, đường sắt điện khí hóa nên việc bổ sung quy định này nhằm giải quyết vướng mắc, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và phù hợp với thông lệ quốc tế để xác định đơn giá, định mức cho phù hợp, bảo đảm tính khả thi, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng các dự án đường sắt mới.
Cùng với đó, luật bổ sung quy định để giải quyết vướng mắc về hợp đồng, đặc biệt là các hợp đồng đầu tư xây dựng đường sắt áp dụng theo mẫu hợp đồng FIDIC trong thời gian qua.
Đáng chú ý, ông Huy đề cập, công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là một trong những khâu quan trọng, cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ triển khai, hoàn thành dự án, thậm chí có thể dẫn đến tăng tổng mức đầu tư của các dự án đường sắt trong thời gian vừa qua.
Do đó, Luật Đường sắt 2025 đã có các quy định nhằm đẩy nhanh nhanh tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, góp phần giảm thời gian chuẩn bị, sớm triển khai và đưa dự án vào khai thác hiệu quả.
“Bên cạnh các cơ chế thông thoáng nhằm đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng dự án đường sắt, Luật Đường sắt 2025 cũng đã bổ sung nội dung về bảo đảm phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để vừa khơi thông, tháo gỡ nhưng cũng có cơ chế kiểm soát của Nhà nước bảo đảm công khai, minh bạch, tránh lãng phí, tiêu cực, thất thoát tài sản Nhà nước”, lãnh đạo Bộ Xây dựng thông tin.
Thứ trưởng Huy cũng cho biết, để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong việc cấp giấy phép xây dựng, Luật Đường sắt 2025 đã sửa đổi ngay quy định của Luật Xây dựng, theo đó, từ ngày 1/7/2025, các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại khu vực có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì được miễn giấy phép xây dựng.
Đây cũng là điểm mới mang tính đột phá của Luật nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp - ông Huy nhấn mạnh.
Trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Tài chính - Đầu tư về tình hình các nhà đầu tư tư nhân tham gia các dự án đường sắt, Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy cho biết hiện nay đã nhận được đề xuất của một số nhà đầu tư tư nhân. Bộ Xây dựng đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính hướng dẫn các nhà đầu tư hoàn thiện đề xuất, đồng thời xây dựng các tiêu chí để đánh giá chặt chẽ, cẩn trọng về lợi ích của các bên khi tư nhân tham gia.
Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội cũng đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công.
Hiện nay Bộ đang nghiên cứu quy định này và chưa có vướng mắc gì, Thứ trưởng Huy cho hay.
