3 dự thảo Luật tháo gỡ 'điểm nghẽn' về giáo dục, đào tạo

Theo Bộ trưởng, đây là 3 dự thảo luật có mối quan hệ chặt chẽ, được xây dựng đồng bộ nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; cùng các nghị quyết trụ cột về khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, hợp tác quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân, và đổi mới công tác xây dựng - thi hành pháp luật.

Quy định rõ hướng phân luồng sau trung học cơ sở

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục tập trung vào 4 nhóm nội dung chính, trong đó thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó quy định giáo dục trung học cơ sở là bắt buộc, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 -5 tuổi; bổ sung quy định nguyên tắc về chính sách khoa học - công nghệ và chuyển đổi số, như xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục, ứng dụng trí tuệ nhân tạo có kiểm soát, ban hành một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, đồng thời không tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục công lập.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày tờ trình. Ảnh: Quochoi.vn

Tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn, như bổ sung cấp trung học nghề cùng bậc với trung học phổ thông; quy định rõ hướng phân luồng sau trung học cơ sở; tách tài liệu giáo dục địa phương khỏi sách giáo khoa và giao quyền biên soạn, phê duyệt cho địa phương; quy định văn bằng, chứng chỉ được cấp dưới dạng giấy, điện tử hoặc số; bổ sung dịch vụ hỗ trợ giáo dục không trùng với hoạt động ngân sách chi trả.

Dự thảo Luật thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý Nhà nước, chuyển nhiều thẩm quyền từ Trung ương xuống địa phương và cơ sở giáo dục: từ Quốc hội và Chính phủ cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, rồi đến UBND các cấp, nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt, giảm tầng nấc hành chính.

Dự thảo Luật tác động tới 69/126 thủ tục hành chính hiện hành, hướng tới tinh giản, số hóa và phân cấp mạnh. Nhiều thủ tục như cấp bằng tốt nghiệp THCS được bãi bỏ, giao hiệu trưởng xác nhận hoàn thành chương trình; các thủ tục thành lập, sáp nhập, giải thể cơ sở giáo dục sẽ được quy định chi tiết ở cấp nghị định, thay vì ghi trực tiếp trong luật.

Xác định giáo dục nghề nghiệp là trụ cột phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) gồm 9 chương, 42 điều, giảm 37 điều so với luật hiện hành, thể hiện định hướng tinh gọn, hiện đại hóa và trao quyền tự chủ toàn diện cho cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN), không phụ thuộc vào mức độ tài chính.

Đại biểu tham dự phiên làm việc sáng 22/10. Ảnh: Quochoi.vn

Luật xác định GDNN là trụ cột phát triển lực lượng lao động kỹ năng cao, được ưu tiên trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Về hệ thống, bổ sung loại hình trung học nghề cùng bậc với THPT để tăng hiệu quả phân luồng, vừa phổ cập vừa đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật.

Dự thảo xóa bỏ hội đồng trường trong cơ sở GDNN công lập, đồng thời hoàn thiện cơ chế liên kết giữa nhà trường - doanh nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp tham gia xây dựng chương trình, giảng dạy, thực tập và đánh giá kết quả, gắn với việc thành lập quỹ đào tạo nhân lực doanh nghiệp.

Khoảng 30/42 điều khoản được sửa đổi, nhiều quy định chồng chéo được loại bỏ để bảo đảm thống nhất pháp luật. Đồng thời, có 6 nội dung mới so với Luật năm 2014, đáng chú ý như: công nhận kết quả học tập và năng lực nghề tích lũy; mở rộng loại hình cơ sở tham gia GDNN (trường, trung tâm, doanh nghiệp, hợp tác xã...); quy định chuẩn cơ sở, chuẩn chương trình và thiết chế giảng viên đồng cơ hữu; mở rộng hợp tác quốc tế và đầu tư nước ngoài trong GDNN.

Bảo đảm công bằng và nguồn lực cho giáo dục đại học

Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) gồm 9 chương, 46 điều, giảm 27 điều so với luật hiện hành, được xây dựng trên cơ sở tổng kết toàn diện việc thực thi Luật 2012 và Luật sửa đổi 2018.

Trọng tâm của dự thảo Luật là khẳng định Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, bảo đảm công bằng và nguồn lực cho giáo dục đại học, đồng thờitrao quyền tự chủ pháp địnhcho cơ sở đào tạo, gắn với cơ chếtự chịu trách nhiệm và giải trình minh bạch.

Những điểm đột phá của dự thảo Luật tập trung vào việc kiện toàn hệ thống, nâng cao năng lực quản trị, tăng tính chỉ huy đồng bộ, thống nhất trong hệ thống; đầu tư có trọng tâm - trọng điểm, phát triển hệ thống liên thông hiện đại, thu hút đội ngũ nhà khoa học xuất sắc; tăng cường chính sách hỗ trợ trực tiếp người học; loại bỏ kiểm định hình thức.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo thẩm tra về dự thảo Luật. Ảnh: Quochoi.vn

Dự thảo Luật bổ sung hàng loạt nội dung mới nhằm hiện đại hóa hệ thống: phát triển mô hình giáo dục đại học số, đào tạo tinh hoa và chất lượng cao, gắn đào tạo sau đại học với nghiên cứu khoa học - đổi mới sáng tạo, bảo đảm nguồn chi ngân sách 3% cho giáo dục đại học; mở rộng chính sách học phí, học bổng, hỗ trợ trực tiếp người học để tăng công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Luật cũng loại bỏ kiểm định hình thức, khẳng định chuẩn chương trình và chuẩn cơ sở đào tạo là thước đo chất lượng. Về quản lý, dự thảo Luật phân quyền mạnh: Chính phủ quy định 6 nhóm nhiệm vụ về thành lập, đầu tư, kiểm định và hợp tác quốc tế; Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn 3 nhóm chuyên môn; UBND cấp tỉnh được giao quyền quản lý Nhà nước về giáo dục đại học trên địa bàn, gắn kết đào tạo với nhu cầu nhân lực địa phương.

Đặc biệt, dự thảo chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, giảm số thủ tục hành chính từ 9 xuống còn 4, hợp nhất và đơn giản hóa các quy định về đăng ký ngành, chỉ tiêu tuyển sinh, chương trình liên kết... góp phần tăng quyền tự chủ học thuật, giảm can thiệp hành chính và nâng cao trách nhiệm giải trình.

Vân Hà