Luật phải sát, gắn với thực tiễn

Tại kỳ họp thứ 8 của Quốc hội, thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) vào chiều 27-11, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị đưa mặt hàng điều hòa nhiệt độ ra khỏi diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Pháp luật là công cụ quan trọng giúp duy trì trật tự, ổn định và phát triển xã hội bền vững. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế ngày càng năng động và xã hội ngày một phức tạp, việc xây dựng và áp dụng các quy định pháp luật phải sát thực tiễn. Một quy định pháp luật không gắn với thực tiễn sẽ rất khó thực thi, gây lãng phí và làm mất đi tính hiệu quả. Điều này dẫn đến việc phải sửa đổi, bổ sung, hoặc thay thế các quy định không còn phù hợp.

Thực tế không hiếm khi các văn bản pháp luật vừa mới ban hành, hoặc thậm chí chưa có hiệu lực, đã lộ rõ bất cập buộc phải sửa đổi ngay.

Tại phiên họp Chính phủ về xây dựng pháp luật tháng vào sáng 14-9, Thủ tướng Phạm Minh Chính từng phát biểu: "Việc xây dựng pháp luật phải xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng, bám sát và lấy thực tiễn làm thước đo; vừa làm vừa rút kinh nghiệm; không cầu toàn, không nóng vội; lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể, mọi chính sách phải hướng tới người dân, doanh nghiệp và phát huy sự đóng góp của các chủ thể này vào quá trình xây dựng pháp luật.

Mỗi quy định pháp luật đều xuất phát từ nhu cầu và thực tiễn cuộc sống, nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể mà xã hội đang đối mặt. Khi xã hội thay đổi, kéo theo các vấn đề mới phát sinh, pháp luật cần có sự thay đổi kịp thời, tránh bị lạc hậu và gây cản trở cho sự phát triển của xã hội.

Lấy ví dụ về các quy định trong Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành: mức giảm trừ gia cảnh, cơ sở tính thuế, và biểu thuế suất đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công đang không còn phù hợp với tình hình hiện nay. Điều này đòi hỏi phải sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân để giảm bớt gánh nặng thuế cho người nộp thuế.

Tương tự, máy điều hòa nhiệt độ, vốn đã phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 1998 với mức thuế suất 20%, đã được giảm xuống 10% vào năm 2008. Tuy nhiên, hiện nay, máy điều hòa nhiệt độ đã trở thành sản phẩm thiết yếu đối với nhiều người dân. Việc tiếp tục đưa mặt hàng này vào nhóm hàng xa xỉ phẩm và chịu thuế tiêu thụ đặc biệt đã không còn phù hợp.

"Luật phải sát, gắn với thực tiễn" là một yêu cầu không thể thiếu trong quá trình xây dựng và thực thi pháp luật. Pháp luật chỉ có thể thực sự hiệu quả khi nó phản ánh đúng nhu cầu và thực trạng xã hội. Để làm được điều này, các nhà lập pháp phải thường xuyên cập nhật, điều chỉnh và bổ sung quy định sao cho phù hợp với sự thay đổi của thực tiễn.

Và để giảm thiểu các văn bản pháp luật không phù hợp thực tiễn, khi xây dựng luật phải luôn gắn kết với đời sống xã hội, tuân thủ quy trình soạn thảo và thẩm định nghiêm ngặt, lắng nghe đầy đủ ý kiến của các tầng lớp nhân dân.

Theo LS. NGUYỄN PHƯƠNG LIÊN (Công ty Luật SENLAW/NLĐO)