Lường trước các kịch bản xuất khẩu

3 kịch bản xuất khẩu

Theo TS Cấn Văn Lực và nhóm nghiên cứu, Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Mỹ (tổng kim ngạch hai chiều năm 2024 đạt gần 150 tỷ USD) và đứng thứ 6 về xuất khẩu sang Mỹ; đứng thứ 3 về xuất siêu sang Mỹ (khoảng 123,5 tỷ USD) năm 2024. Với quan điểm thương mại quốc tế phải cân bằng hơn và quan sát một số quyết sách gần đây của Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhóm nghiên cứu đánh giá khả năng Việt Nam có thể bị áp thuế theo 3 kịch bản.

Xuất khẩu hàng hóa, cơ hội và thách thức đan xen. Ảnh: Quang Vinh.

Kịch bản cơ sở (xác suất 50%): Mỹ có thể áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam bằng với mức mà nước ta đang áp đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ theo chính sách thuế "đối ứng, có đi có lại". Theo đó, thị trường này có thể tăng thuế bình quân đối với hàng Việt Nam từ mức 2,2% lên mức 5,1% (là mức mà Việt Nam đang áp đối với hàng Mỹ).

Số tiền thuế tăng thêm mà Mỹ thu được từ hàng Việt ước tính sẽ khoảng 4 tỷ USD. Trong trường hợp Việt Nam chủ động giảm thuế đối ứng cho hàng nhập khẩu từ Mỹ, với giả định kim ngạch năm 2025 tăng khoảng 20%, khi đó số tiền thuế giảm được ước tính sẽ là 0,53 tỷ USD.

Kịch bản tiêu cực (xác suất 25%): Mỹ có thể áp mức thuế 10% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam (thay vì mức 3,3% bình quân giản đơn hay 2,2% bình quân gia quyền như hiện nay), tương tự như nhiều quốc gia khác.

Khi đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ có thể giảm khoảng 3-5% năm 2025 xuống mức tăng trưởng chỉ còn khoảng 15-17% (năm ngoái xuất khẩu sang Mỹ tăng khoảng 20%). Trong bối cảnh xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường khác chưa kịp chuyển hướng, điều này sẽ khiến tăng trưởng xuất khẩu của nước ta có thể giảm khoảng 1,5-2% và tăng trưởng GDP có thể giảm khoảng 0,2-0,3% năm 2025 và giảm thêm ở những năm sau đó.

Kịch bản tích cực (xác suất 25%): Mỹ không áp thêm thuế hoặc chỉ áp thuế cao hơn đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam (như thép, nhôm…) với mức tương tự như các quốc gia khác. Khi đó, Việt Nam sẽ cạnh tranh sòng phẳng với hàng hóa của các nước và có thể tận dụng được một số cơ hội để có thể đạt được mục tiêu xuất khẩu đã đề ra.

Nhận diện thách thức và cơ hội

Giới chuyên gia đánh giá, trong hoạt động kinh tế toàn cầu nhiều cơ hội mở ra cho xuất khẩu, song hoạt động này có thể chậm lại trên nền tăng trưởng cao năm ngoái và bối cảnh thế giới nhiều biến động.

Công ty cổ phần Chế biến gỗ nội thất Thành Tâm (tỉnh Bình Định) là doanh nghiệp (DN) đã có hơn 20 năm tham gia xuất khẩu đồ nội ngoại thất, kim ngạch xuất khẩu mỗi năm đạt 14 -15 triệu USD.

Ông Nguyễn Văn Thu - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chế biến gỗ nội thất Thành Tâm cho biết, mặc dù có nhiều đối tác lâu năm tại các thị trường trọng điểm như Bắc Mỹ, Nhật Bản, EU và Australia với lượng đơn hàng khá ổn định nhưng DN cũng cảm nhận rõ những thách thức. Do đó, những năm gần đây DN tích cực chuyển hướng tiếp cận các thị trường còn nhiều dư địa để mở rộng đầu ra.

“Năm nay, công ty chủ động tìm hiểu phong cách, lối sống, kiến trúc nhà ở của từng thị trường mục tiêu. Từ đó thiết kế các sản phẩm chuyên biệt, phù hợp cho từng đối tượng khách hàng và xu hướng quốc tế” - ông Thu nói.

Theo ông Lê Tiến Trường - Chủ tịch hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), yếu tố để duy trì và khai thác lợi thế cạnh tranh ở thị trường Mỹ, là các DN dệt may cần đẩy nhanh chuyển đổi kép (xanh hóa và số hóa).

Để chuyển đổi kép, DN dệt may sẽ phải đầu tư hạ tầng công nghệ, nguyên vật liệu xanh, giảm mức tiêu thụ tài nguyên và tác động môi trường. Họ có thể gặp khó khi chi phí vốn để chuyển đổi rất cao, rủi ro. Song, theo ông Trường việc chuyển đổi sang nền công nghiệp xanh, sạch sẽ giúp ngành dệt may nâng giá trị, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của thế giới, nhất là các thị trường khó tính như Bắc Mỹ hay châu Âu.

Thông tin về chính sách thương mại của Mỹ thời gian tới, Giám đốc điều hành AmCham Adam Sitkoff cho hay: Tổng thống Donald Trump đã nhấn mạnh sự cần thiết của các mối quan hệ thương mại cân bằng hơn. Điều này đòi hỏi cộng đồng DN hai nước nâng tầm giao thương và đầu tư song phương, đồng thời phối hợp với chính phủ tháo gỡ các rào cản và thách thức.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong tháng 1/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Mỹ chạm ngưỡng 11,1 tỷ USD; trong đó, kim ngạch xuất khẩu đạt 9,8 tỷ USD. Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu từ Hoa Kỳ đạt 1,3 tỷ USD. Theo đó, mức xuất siêu sang Hoa Kỳ tháng đầu năm đạt 8,5 tỷ USD, giảm 3,5% so với cùng kỳ năm 2024.

Đối với DN, về lâu dài, để xuất khẩu bền vững, tránh rủi ro, DN cần nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về môi trường với giá cả hợp lý để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

H.Hương