Lý do các công ty Đức không thể rời khỏi Trung Quốc
Sự thống trị chuỗi cung ứng, thị trường khổng lồ và lợi nhuận lâu năm khiến các tập đoàn Đức gần như không thể giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, bất chấp cảnh báo rủi ro từ chính phủ Đức.
Robot lắp ráp linh kiện trong phân xưởng tại nhà máy ô tô liên doanh Đức - Trung Quốc FAW-Volkswagen ở Thiên Tân, Trung Quốc, ngày 7/7/2025). Ảnh: THX/TTXVN
Theo đài phát thanh quốc tế DW (Đức), trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc đã củng cố vị thế là đối tác kinh tế then chốt đối với doanh nghiệp Đức. Bất chấp những cảnh báo ngày càng tăng từ chính phủ Đức về rủi ro khi đầu tư quá mức và những thay đổi trong quan hệ địa chính trị, ngành công nghiệp Đức vẫn ngần ngại chuyển hướng kinh doanh ra khỏi thị trường này.
Đối với nhiều công ty, việc cắt đứt quan hệ với Trung Quốc là điều không thể do sự phụ thuộc sâu sắc vào nguồn cung và quy mô thị trường.
Sự thống trị nguồn cung nguyên liệu quan trọng
Một trong những lý do lớn nhất khiến các công ty Đức không thể rời Trung Quốc là sự thống trị gần như tuyệt đối của nước này trong các ngành công nghiệp quan trọng, điển hình là đất hiếm.
Ông Matthias Rüth, Giám đốc điều hành công ty kinh doanh hàng hóa và đất hiếm Tradium ở Frankfurt, cho biết Trung Quốc chiếm hơn 95% thị trường đất hiếm. Ông nhấn mạnh với DW: "Không thể thay thế nguồn cung này trong thời gian ngắn. Đây là những mối quan hệ thương mại lâu dài và đáng tin cậy, với nguyên liệu và quy trình đã được chứng minh".
Ông Rüth cho biết thêm, các khó khăn hiện nay chủ yếu xuất phát từ các quyết định chính trị, như việc Trung Quốc hạn chế nghiêm ngặt xuất khẩu đất hiếm, chứ không phải từ chính các nhà cung cấp. Điều này buộc các nhà cung cấp và công ty Đức phải tìm kiếm các lựa chọn cung ứng bên ngoài, nhưng đối với nhiều loại nguyên vật liệu, đơn giản là không có cách nào khác ngoài Trung Quốc.
Quy mô thị trường
Trung Quốc vẫn là một nơi kinh doanh lý tưởng và là thị trường chiến lược đối với các tập đoàn công nghiệp hàng đầu của Đức. Mới đây, Trung Quốc đã vượt qua Mỹ để một lần nữa trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Đức, với kim ngạch thương mại đạt 185,9 tỷ euro từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay.
Theo nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator (MERICS) tại Berlin, khối lượng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Đức vẫn ở mức cao và đang tăng trưởng. FDI của Đức chiếm 57% tổng đầu tư của EU vào Trung Quốc trong nửa đầu năm 2024, tương đương khoảng 2,3% GDP của Đức. Nghiên cứu lưu ý rằng đầu tư doanh nghiệp đã tăng thêm 1,3 tỷ euro trong giai đoạn 2023-2024.
Lĩnh vực sản xuất ô tô là một minh chứng rõ ràng nhất về sự gắn kết chặt chẽ giữa hai nước. Các nhà sản xuất ô tô lớn nhất của Đức như Volkswagen và BMW đã đầu tư và kiếm được hàng tỷ USD tại Trung Quốc trong nhiều năm qua.
BMW gần đây đã đầu tư 3,8 tỷ euro vào một dự án pin tại thành phố Thẩm Dương và không có kế hoạch lớn nào để chuyển hướng khỏi thị trường này. Người phát ngôn BMW Britta Ullrich chia sẻ với DW: "Tại thị trường lớn nhất thế giới này, chúng tôi theo đuổi chiến lược thị trường dài hạn, thường xuyên xem xét và điều chỉnh khi cần thiết. Hoạt động của chúng tôi tại khu vực này không có thay đổi cơ bản nào".
Tuy nhiên, mối quan hệ này đang thay đổi do sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực xe điện. Người phát ngôn của Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) nói rằng điều quan trọng là phải có "các điều kiện cạnh tranh bình đẳng và một sân chơi bình đẳng cho cả hai bên".
Áp lực giảm thiểu rủi ro và thực tế thị trường
Sau những biến động địa chính trị, đặc biệt là sau cuộc xung đột Nga - Ukraine, chính phủ Đức đã chuyển sang chính sách giảm rủi ro – tức là giảm phụ thuộc Trung Quốc.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã cảnh báo các công ty hoạt động tại Trung Quốc: "Đó là rủi ro của các bạn nếu có sự cố xảy ra, khi đó xin đừng tìm đến chúng tôi". Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Đức Lars Klingbeil cũng bày tỏ lo ngại về cạnh tranh công bằng nhưng nhấn mạnh nhu cầu đối thoại: "Chúng ta phải nói chuyện với Trung Quốc thay vì nói về Trung Quốc".
VDA cho biết, mặc dù các công ty đang nỗ lực giảm thiểu rủi ro cần thiết nhưng điều này phải được thực hiện về mặt chính trị, chứ không chỉ đơn thuần là yêu cầu, đồng thời nhấn mạnh việc giảm thiểu rủi ro không có nghĩa là đóng cửa thị trường.
Trên thực tế, áp lực tài chính đang hiện hữu: xuất khẩu của Đức sang Trung Quốc đã giảm 25% kể từ năm 2019, và thị phần của các nhà sản xuất ô tô lớn của Đức cũng giảm mạnh do Trung Quốc đẩy mạnh sản xuất xe điện.
Đối với nhiều doanh nghiệp như Tradium, áp lực không phải là chính trị mà là thực tế phũ phàng về áp lực thị trường do thuế quan toàn cầu và các hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc. Nhà kinh doanh đất hiếm Matthias Rüth kết luận: "Đây không phải là vấn đề chính trị bảo chúng tôi phải làm gì. Mà là thị trường đang buộc mọi thương nhân nghiêm túc và công ty chế biến nguyên liệu thô phải xem xét lại chiến lược tìm nguồn cung ứng và áp lực đó sẽ ngày càng gia tăng. Đây là thực tế hàng ngày".
