Lý do Skoda đưa thị trường Việt Nam thành bàn đạp để tiến ra Đông Nam Á

Lãnh đạo Skoda đánh giá đối tác lắp ráp Việt Nam “có năng lực sản xuất, hệ thống phân phối mạnh và cam kết lâu dài”. Ảnh: HL

Skoda Auto gần đây có bước đi chiến lược khi lắp ráp những mẫu xe đầu tiên tại Quảng Ninh, thông qua nhà máy hợp tác với tập đoàn Thành Công. Nhà máy có công suất thiết kế lên tới 120.000 xe/năm (lớn hơn nhiều so với nhu cầu nội địa), được xem là tín hiệu cho thấy thị trường Việt Nam đang ngày càng được nhìn nhận như bàn đạp vững chắc để hãng xe CH Czech tiến vào thị trường Đông Nam Á.

Theo lãnh đạo Skoda Auto, khi tính tới chiến lược xâm nhập Đông Nam Á, hãng đã cân nhắc một số "điểm đặt", nhưng sau cùng quyết định chọn Việt Nam vì nhiều lý do.

Thứ nhất, Việt Nam là thị trường tiêu thụ xe còn nhiều tiềm năng, phù hợp làm bước khởi đầu cho sản xuất tại chỗ. Với hơn 100 triệu dân và tỉ lệ sở hữu ô tô còn thấp, nước ta gần đây luôn được các nhà sản xuất ô tô coi là "mảnh đất vàng" cho hoạt động kinh doanh.

Thứ hai, Việt Nam có vị trí địa lý thuận lợi và các hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp giảm rào cản thuế quan. Xét phương diện này, việc Skoda lựa chọn lắp ráp từ bộ kit từ Ấn Độ cho một số mẫu đầu tiên (như Kushaq và Slavia) tại Việt Nam là minh chứng rõ nét về việc hãng đã tận dụng chuỗi cung ứng khu vực để giảm chi phí và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Thứ ba, Việt Nam và CH Czech có quan hệ hợp tác truyền thống, trong đó giao lưu nhân dân đặc biệt sâu sắc. Theo lãnh đạo Skoda Auto, nhà máy Skoda tại Czech có nhiều lao động người Việt Nam học tập, làm việc trong những thập kỷ qua (sớm nhất từ năm 1957); người lao động Skoda Auto tại Tiệp Khắc (cũ) năm 1972 đã quyên góp thu nhập ủng hộ nhân dân Việt Nam; cộng đồng người Việt Nam được Chính phủ Czech công nhận là dân tộc thiểu số...

Bên cạnh đó là những lợi thế như: Việt Nam có chi phí sản xuất cạnh tranh so với nhiều nước khác, cơ sở hạ tầng công nghiệp và thủ tục đầu tư không ngừng cải thiện; hệ sinh thái hỗ trợ sản xuất ôtô ngày một hoàn thiện hơn...

Công nhân lắp ráp xe Kushaq tại nhà máy ô tô Thành Công Việt Hưng (TCVH). Ảnh: HL

Tuy nhiên, tham vọng dùng thị trường Việt Nam làm “bàn đạp” để vươn ra Đông Nam Á đi kèm không ít thách thức. Thứ nhất là cạnh tranh khốc liệt, khi thị trường khu vực đã có nhiều đối thủ mạnh, nhất là các thương hiệu Nhật Bản, cũng như chính VinFast của Việt Nam.

Thứ hai là rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn: Để tận dụng ưu đãi thuế quan, Skoda phải tối ưu hóa tỷ lệ linh kiện khu vực và xây dựng chuỗi cung ứng nội khối, điều này mất thời gian và vốn.

Vấn đề thương hiệu và mạng lưới bán hàng cũng là bài toán lớn. Để xuất khẩu từ Việt Nam đi các thị trường ASEAN, Skoda cần hệ thống đại lý, dịch vụ hậu mãi và mạng lưới phụ tùng đồng bộ — yếu tố quyết định lòng tin người tiêu dùng trong khu vực.

Thực tế, Skoda đã lên kế hoạch mở rộng mạng lưới đại lý tại Việt Nam trong những năm gần đây, nhưng để cạnh tranh trên trường quốc tế, việc chuẩn hóa chất lượng lắp ráp, kiểm soát chuỗi cung ứng và đảm bảo dịch vụ hậu mãi phải được thực hiện nghiêm túc.

Tuy nhiên, triển vọng vẫn sáng nếu Skoda thực hiện đồng bộ: tận dụng ưu đãi thương mại, liên kết sâu với nhà cung cấp khu vực, đầu tư mạnh vào xuất khẩu mẫu xe phù hợp với nhu cầu ASEAN như SUV cỡ nhỏ, giá rẻ nhưng nhiều trang bị..., đồng thời tích cực nâng cao nhận diện thương hiệu. Mô hình lắp ráp CKD, kết hợp với chiến lược định giá thấp hơn so với các thương hiệu châu Âu nhập khẩu nguyên chiếc, có thể giúp Skoda giành được chỗ đứng ở phân khúc khách hàng tìm kiếm phương tiện đi lại với tỉ lệ giá trị/chi phí bỏ ra tối ưu.

Một số ý kiến lạc quan hơn còn cho rằng, việc Skoda chọn Việt Nam làm “cứ điểm” không chỉ phục vụ riêng thương hiệu Skoda, mà còn mở ra cánh cửa cho cả tập đoàn mẹ Volkswagen Group thâm nhập sâu hơn vào thị trường Đông Nam Á trong dài hạn.

Những xe Skoda "Made in Vietnam" đầu tiên bao gồm crossover Kushaq và sedan Slavia. Ảnh: HL

Hiện tại, Volkswagen hiện diện còn hạn chế trong ASEAN, chủ yếu thông qua các kênh nhập khẩu. Trong khi đó, những tên tuổi khác như Toyota hay Honda đều đã nắm vị thế gần như thống trị. Riêng Toyota đã hiện diện hơn 6 thập kỷ, sở hữu mạng lưới lắp ráp rộng lớn với sản lượng trên 2 triệu xe/năm.

Trong bối cảnh đó, một khi chuỗi cung ứng cho Skoda ổn định, tập đoàn Volkswagen có thể tính đến việc lắp ráp và kinh doanh các mẫu xe mang thương hiệu Volkswagen, thậm chí là Porsche (hiện đã lắp ráp tại Malaysia), Audi...

Nhìn chung, quyết định đặt nhà máy tại Việt Nam không phải là một tham vọng ngẫu hứng mà là bước đi chiến lược có cơ sở để biến “bàn đạp Việt Nam” thành một lộ trình bền vững ra Đông Nam Á. Nếu hợp tác hiệu quả, Việt Nam thậm chí có thể trở thành mảnh ghép then chốt trong bản đồ sản xuất ôtô của Skoda nói riêng và tập đoàn Volkswagen tại khu vực châu Á.

Tiếp Chủ tịch Skoda Klaus Zellmer tại Prague (CH Czech) đầu năm nay, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị hãng tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành của Việt Nam để trao đổi về dự án lắp ráp xe trong nước cũng như những kế hoạch phát triển trong tương lai, bảo đảm tuân thủ đúng quy định của pháp luật và trình tự, thủ tục đầu tư có liên quan. Thủ tướng cũng đề nghị hãng đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển xe điện và nâng cao tỉ lệ nội địa hóa, chuyển giao công nghệ cho phía Việt Nam...

Nguyễn Thúc Hoàng Linh