Mận Bắc Hà căng tròn, óng ả níu chân du khách

Mùa mận gọi hè lên núi

Khi cái nắng dưới xuôi bắt đầu oi ả, thì Bắc Hà cao nguyên trắng ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển mát dịu như một nốt nhạc lạc loài giữa bản hòa ca chói chang mùa hạ. Và cũng đúng lúc ấy, mận bắt đầu chín. Từ trung tuần tháng 5 đến đầu tháng 6, những cây mận tả van, mận tím, mận lai trĩu quả trong nắng, rũ xuống như muốn trao hết ngọt lành cho đất trời. Ở các xã như Na Hối, Tả Chải, Lầu Thí Ngài, hay ngay tại khu đồi Na Kim sát trung tâm thị trấn, vườn mận mở cửa đón khách. Du khách, không chỉ người Việt mà còn cả khách quốc tế, tấp nập tìm đến.

Mùa mận tam hoa Bắc Hà chín còn là điểm đến hấp dẫn du khách trải nghiệm, tạo động lực phát triển du lịch nông nghiệp bền vững.

Tom Bower, một du khách đến từ Anh, lần đầu đến Bắc Hà đã thốt lên: “Tôi chưa từng nghĩ Việt Nam lại có vùng cao nguyên mát mẻ như châu Âu thế này. Và những trái mận ở đây - ôi trời ngon hơn bất kỳ loại trái cây nào tôi từng ăn!”.

Tom cùng nhóm bạn đi theo một tour homestay 3 ngày, ở nhà bà Lùng Thị Dừa người Tày ở Na Kim. Vườn mận nhà bà nằm trên quả đồi nhỏ, có lối đi lát đá, xen giữa những hàng mận thẳng tắp. “Tự tay hái, rồi ăn luôn quả mận còn đọng sương cảm giác đó thật sự tuyệt vời", Tom nói và không quên mua 5kg mận gửi theo xe về Hà Nội làm quà.

Người ta vẫn bảo, mận thì nơi đâu cũng có, nhưng mận Bắc Hà mới thực sự là mận ngon nhất thế giới không bởi hình thức to đẹp, mà bởi cái vị rất riêng, không nơi nào có được. Cắn một miếng mận tả van, giòn tan, nước chua ngọt lan đầu lưỡi, thoang thoảng mùi thơm của núi rừng.

Vị ngon ấy đến từ điều kiện khí hậu đặc biệt: ngày nắng nhẹ, đêm se lạnh, cùng độ cao lý tưởng và đất đai sạch sẽ, chưa bị công nghiệp hóa. Những cây mận cổ thụ, hay những giống mận lai chín sớm được người dân chăm chút như con.

Chẳng cần chế biến cầu kỳ, người Bắc Hà chỉ rửa sạch mận, rồi chấm muối ớt hoặc muối rang gừng là đã có món ăn mê hoặc lòng người. Có nơi còn đập nhẹ trái mận rồi trộn với ít muối ớt một kiểu “táo mèo style” đặc trưng vùng cao khiến cả du khách trong và ngoài nước đều trầm trồ.

Sophia Leroux, du khách Pháp đang thực hiện dự án du lịch cộng đồng tại Lào Cai, chia sẻ: “Tôi từng đi hái táo ở miền Nam nước Pháp, nhưng hái mận ở Bắc Hà thú vị hơn nhiều bởi đó là sự kết hợp giữa thiên nhiên hoang sơ và văn hóa bản địa đậm đà. Sau mỗi lần thưởng thức, tôi lại hiểu hơn về vùng đất này”.

Một mùa ngắn, một hương vị dài

Hiện Bắc Hà có trên 500ha mận, với sản lượng trung bình khoảng 3.000-3.500 tấn mỗi năm. Nhiều hộ dân ở các xã vùng cao từng sống nhờ trồng ngô, trồng sắn, nay đã chuyển sang trồng mận và làm du lịch trải nghiệm.

Gia đình chị Lù Thị Dợ ở xã Na Hối năm nay bán được gần 1 tấn mận với giá dao động từ 18.000-25.000 đồng/kg. Chị nói: “Nhờ mận mà chúng tôi có tiền nuôi con học, sửa lại nhà và có thêm hy vọng cho mùa sau”.

Không chỉ bán mận, các hộ còn kết hợp làm homestay, dẫn khách đi hái mận, nấu ăn dân tộc, tổ chức các buổi giao lưu đốt lửa trại. Du khách quốc tế đặc biệt thích được nghe kể chuyện, học cách làm bánh dày, chơi ném pao hay đi chợ phiên vào sáng Chủ nhật.

Sản phẩm quả mận tam hoa Bắc Hà có mẫu mã đẹp, chất lượng cao, tươi ngon, thơm giòn, có vị chua mát… đã được du khách và người tiêu dùng ưa chuộng.

Theo ông Đặng Công Hải, Chủ tịch UBND huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai địa phương đang đẩy mạnh việc cấp mã vùng trồng, chỉ dẫn địa lý cho quả mận, đồng thời kết hợp phát triển du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp bền vững. “Chúng tôi mong muốn đưa quả mận Bắc Hà bay xa nhưng vẫn giữ được hồn cốt của bản địa”, ông Hải nhấn mạnh.

Mùa mận chỉ kéo dài khoảng 4-5 tuần, nhưng từng trái mận chín tím ấy, không chỉ mang vị ngọt của đất trời, mà còn thấm đượm mồ hôi, công sức và giấc mơ no đủ của bao người dân vùng cao. Và khi những trái mận đầu tiên rụng xuống, cũng là lúc mùa hè ở Bắc Hà thực sự bắt đầu.

Giữa vô vàn thứ hoa quả nhập ngoại được quảng cáo bằng mọi mỹ từ, mận Bắc Hà mộc mạc, giòn ngọt, ngắn ngủi mà đầy yêu thương vẫn xứng đáng là mận ngon nhất thế giới, theo cách giản dị và chân thành nhất.

Hà Thắng