Mẫu Sơn mờ sương

Khu nhà cổ trên đỉnh Mẫu Sơn

Chúng tôi đến với Mẫu Sơn vào một ngày chớm đông mưa lất phất bay. Trong tiết trời se lạnh, những áng mây bồng bềnh trên những ngọn núi xanh thẫm như người mẹ hiền ôm ấp đứa con thơ vào lòng. Núi Mẹ như người gác cổng thầm lặng, trầm mặc, sừng sững nơi dải đất biên cương canh giữ chủ quyền suốt ngàn năm qua.

Lần nào đến Mẫu Sơn tôi cũng có cảm xúc rất đặc biệt. Có điều gì đó rất lạ ở Mẫu Sơn, thứ gì cũng dường như đang ngủ yên, nhưng lại tràn đầy sức sống. Tại đây, tôi có thể hòa mình trọn vẹn với thiên nhiên, ngắm nhìn những khúc hát của mây, gió, chạm tay vào những áng mây thoảng đến rồi tan đi bất chợt. Tôi đưa tay đón lấy làn gió mát lạnh pha lẫn mùi hương ngai ngái của lớp rêu ngàn năm phủ trên kẽ đá, mùi cỏ dại và mùi khói bếp từ bản làng người Dao vấn vít quẩn quanh như thôi thúc chúng tôi tìm về dấu chân của người xưa.

Mẫu Sơn, bốn mùa trong năm đều đẹp nhưng điều giữ chân người lữ khách đơn giản chỉ một cảm giác gần gũi, an nhiên, xoa dịu lòng người sau những tháng ngày rong ruổi với đủ thứ bộn bề của cuộc sống.

Vào khoảng những năm 1925 - 1935, người Pháp cho xây dựng đường lên Mẫu Sơn và các khu biệt thự nghỉ dưỡng khang trang nằm lẩn khuất dưới những tán cây rừng. Đến nay, hầu hết những căn biệt thự cổ thời Pháp đã trở nên hoang tàn, rạn nứt, nằm lặng lẽ trong lớp rêu phong. Chẳng có công trình nào mà vẻ đẹp nào tồn tại mãi với thời gian, phải chăng để một Mẫu Sơn phồn hoa, nhộn nhịp giữa chốn hoang vu này, để vẻ đẹp thiên nhiên được tận dụng làm bàn đạp phát triển kinh tế vẫn cần phải có bàn tay xây đắp của con người? Cuối năm 2020, tại huyện Lộc Bình (cũ), UBND tỉnh long trọng tổ chức lễ công bố quy hoạch chung xây dựng Khu Du lịch Quốc gia Mẫu Sơn đến năm 2040. Kể từ đó, cung đường lên Mẫu Sơn được san lấp, mở rộng ra thuận tiện hơn cho việc đi lại. Thế nhưng, tiến độ công trình của nhà đầu tư còn dở dang khiến cho khung cảnh nơi đây có phần vắng lặng, hoang tàn...

Từ chân núi lên đến Khu du lịch Mẫu Sơn, bạn có thể tìm thấy ở đây vô vàn điểm đến khác: đỉnh Phja Pò nơi mây cuộn từng lớp; hay khu Linh địa cổ Mẫu Sơn thuộc thôn Lặp Pịa - vùng đất linh thiêng của người Dao được xây dựng để thờ thần núi... Bản Khuổi Tẳng, Khuổi Cấp của người Dao là một điểm đến dễ dàng thuận tiện nhất trong cung đường lên khu du lịch với bản sắc văn hóa vẫn còn vẹn nguyên gắn với nhiều câu chuyện huyền thoại, cổ xưa về miền đất linh thiêng hùng vĩ này.

Trên cung đường lên Mẫu Sơn, chúng tôi bắt gặp một người phụ nữ Dao địu con trước ngực, gùi củi sau lưng. Chị rảo bước thật nhanh, vén màn sương xuống núi như đang trở về nhà cho kịp bữa cơm trưa. Đứa bé ngủ say trong vòng tay mẹ, còn tiếng hát ru của chị vang vọng giữa núi rừng, bình yên đến lạ. Tôi mải miết dõi theo bóng dáng chị cho đến khi bộ trang phục thổ cẩm với những đường thêu họa tiết cầu kỳ, như đóa hoa ngũ sắc nổi bật giữa sắc xanh của núi rừng, khuất dần sau những tán thông hun hút mù sương. Với người Dao, họ giữ gìn bản sắc dân tộc mình như níu giữ ngọn lửa ấm áp trong mùa đông khắc nghiệt. Trang phục dân tộc là người bạn đồng hành, cùng họ hiện diện trong đời sống hằng ngày. Trong chiếc yếm thêu có nhiều họa tiết được kết đính, tượng trưng cho mặt trời, vầng trăng, ngọn núi và linh hồn tổ tiên.

Trên mảnh đất này, nơi chúng tôi đang đứng, quần thể núi Mẫu Sơn ẩn chứa câu chuyện huyền thoại đầy bi tráng. Ngày xửa, ngày xưa trên vùng núi quanh năm mây phủ, nơi con sông Kỳ Cùng hiền hòa chảy quanh, có một gia đình sống hạnh phúc bên nhau. Một ngày nọ, giặc ngoại xâm đến xâm lược, theo lệnh nhà vua, người cha phải ra trận chiến đấu bảo vệ bờ cõi. Trong thời gian đó, một gia nhân đem lòng yêu mến người mẹ, nhưng hắn bị người mẹ kiên quyết từ chối, giữ một lòng son sắt, thủy chung với chồng. Tức tối, hắn vu oan cho người mẹ có phẩm hạnh không đoan chính. Khi người cha thắng trận trở về, tên hạ nhân đã thưa với người cha rằng trong những năm tháng người cha ra trận, người mẹ ở nhà có tình ý với chàng Chóp Chài không giữ lòng thủy chung (Chóp Chài là một thanh niên hiền lành chịu khó trong làng, có gia cảnh khó khăn, từng được người mẹ cưu mang, giúp đỡ). Người cha liền nổi giận đùng đùng đòi giết chết cả hai người cho hả giận, mặc kệ những lời thanh minh của người mẹ về nỗi oan khuất này. May mắn thay khi ấy Chóp Chài xuống núi bán hàng không có nhà, còn người mẹ chỉ kịp đề nghị người cha để những đứa con của mình chạy ra khỏi nhà, quay mặt đi nơi khác để không phải nhìn thấy cảnh tang thương, rồi nàng vén tóc cúi đầu để người cha ra tay. Máu của người mẹ đổ xuống chảy tràn trên mặt đất thành suối, thành sông. Những giọt máu đỏ tươi thấm đẫm lên từng cánh hoa đào tạo nên những vệt màu đỏ sẫm nhuộm thắm từng vàn rừng khi xuân về. Sau cơn nóng giận, người cha tỉnh ngộ và hiểu ra vợ mình đã phải chịu oan khuất nên đã tột cùng đau khổ, gọi các con quay về lập miếu thờ cầu mong cho người mẹ sống lại. Còn về phía người mẹ, sau khi chết lên trời kêu oan, nàng được Ngọc Hoàng thương tình giải oan khuất. Ngọc Hoàng bèn cử bảy nàng tiên xuống trần gian, giả làm người trần để tìm hiểu sự việc. Sau nhiều thời gian xác minh, các nàng tiên trở về tâu lại với Ngọc Hoàng sự thực, người cha sống trong sự giày vò, hối hận và mong Ngọc Hoàng cho gia đình họ khi sống được gần nhau, khi chết cũng được ở bên nhau. Ngọc Hoàng chấp nhận lời thỉnh cầu của các nàng tiên. Vì vậy, sau khi chết, gia đình họ được chôn cất gần nhau, sau này những ngọn núi mọc cao lên, tạo nên quần thể núi Mẫu Sơn hùng vĩ gồm hai ngọn núi cao nhất là núi Cha (Phja Pò) và núi Mẹ (Phja Mè), cùng quần thể các ngọn núi lớn, nhỏ khác tượng trưng cho các thế hệ núi Con, núi Cháu. Núi Cha là ngọn núi cao nhất nhìn từ mọi phía, núi Mẹ thấp hơn nằm về hướng Đông. Theo lời kể của người Dao bản địa, khu du lịch nơi chúng tôi đang đứng thuộc thế hệ núi Cháu như cách gọi trong truyền thuyết. Ngày nay, đứng từ phía thị trấn Cao Lộc (nay là xã Cao Lộc) nhìn lên, núi Mẫu đứng gần hai núi Con, núi Cha đứng xa hơn một chút như sự che chở của người mẹ dành cho con khi người cha đánh giặc vắng nhà. Đứng từ phía thị trấn Lộc Bình (nay là xã Lộc Bình) nhìn lên, núi Cha đứng xích gần hai núi Con, núi Mẫu thấp hơn núi Cha và đứng tách ra một chút như là sự đau khổ xa cách âm dương. Những núi Cháu đứng vòng quanh tạo thành một quần thể gia đình sung túc.

Trong một lần đến Mẫu Sơn, tôi từng được đến thác bạc tình yêu - một trong những điểm đến nằm trên cung đường lên núi. Dòng nước mát lành róc rách chảy qua khe đá, tung bọt trắng xóa, nuôi dưỡng mạch nguồn giữa đại ngàn xanh thăm thẳm. Tôi cúi xuống, vốc tay nhấp một ngụm, nước trong đến độ soi được ánh mắt người. Chính dòng nước này đã tưới tắm bao đời con cháu nơi đây và là điều đặc biệt tạo nên chất rượu trong vắt, thơm nức, nồng nàn đủ để thưởng thức một lần cũng có thể khiến người ta say, nhớ mãi hương vị đặc trưng của rượu Mẫu Sơn không nơi nào có được.

Một trong những địa điểm khác gắn với Khu du lịch Mẫu Sơn khiến bao lượt du khách dừng chân là hầm rượu Mẫu Sơn Đỉnh nằm trên cung đường lên đỉnh núi. Mọi người có thể thỏa sức nghỉ ngơi tại đây, ngắm nhìn quang cảnh hùng vĩ, thơ mộng giữa chốn đại ngàn và chụp ảnh lưu niệm mà không phải tốn bất cứ một đồng phí nào…

Mẫu Sơn như một cô gái, lặng lẽ và kiêu hãnh giữa ngàn mây đang đợi chờ những dấu chân người khai phá với nhiều điều hứa hẹn, không chỉ cuốn hút bởi cảnh sắc hùng vĩ, mà còn khiến lòng người say đắm bởi hành trình trải nghiệm bốn mùa đầy thi vị. Cuối tháng Hai, những bông đào cổ như những đám mây hồng bừng sáng cả một vàn rừng, đẹp như đôi má hồng của thiếu nữ đang thời xuân sắc. Từ tháng Hai đến tháng Tư, đỗ quyên rừng bung nở giữa đại ngàn níu chân du khách bởi không gian tinh khiết, trong veo. Từ tháng Năm đến tháng Sáu, Mẫu Sơn có phần đông vui, náo nhiệt hơn một chút bởi du khách đến đây ngắm những áng mây tràn qua đỉnh núi, ngắm những bông hoa cẩm tú cầu đang nở rộ khoe sắc giữa chốn đại ngàn và ăn kem checkin - với hình ảnh đặc trưng của ngọn núi Mẹ trầm mặc cổ kính. Vào tháng Bảy, Tám, ruộng bậc thang đón mùa nước đổ, ánh mặt trời dát vàng mặt nước lung linh như gương trời soi bóng núi. Tháng Chín, mùa mây tràn về, ôm ấp đỉnh Mẫu Sơn bồng bềnh, huyền ảo. Từ tháng Mười đến cuối năm, sống lưng khủng long hiện lên kỳ vĩ, đưa du khách bước vào một miền cổ tích giữa đất trời biên viễn. Mẫu Sơn, bốn mùa trong năm đều đẹp nhưng điều giữ chân người lữ khách đơn giản chỉ một cảm giác gần gũi, an nhiên, xoa dịu lòng người sau những tháng ngày rong ruổi với đủ thứ bộn bề của cuộc sống.

Đến với Mẫu Sơn, tôi lúc nào cũng quyến luyến lúc chia tay bởi dư âm của mây, của núi, của những sắc màu văn hóa đậm đà. Với tôi đây là miền đất đầy hứa hẹn và đợi chờ… Hứa hẹn để thêm nhiều lần được trở về với thiên nhiên, tìm hiểu về chiều sâu văn hóa tín ngưỡng trên mảnh đất linh thiêng đầy huyền bí này… Và đợi chờ một ngày viên ngọc bích này sẽ tỏa sáng lung linh trong không gian văn hóa của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn kỳ vĩ và mến khách.

NGỌC HẰNG