Miễn, giảm học phí - Chính sách đột phá, ưu việt, hợp lòng dân

Tiến sĩ Mai Văn Nhiều - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch phụ trách HĐND tỉnh

Gần đây, Bộ Chính trị đã quyết định miễn học phí cho học sinh (HS) mầm non và HS phổ thông trong hệ thống trường công lập trên phạm vi cả nước, thời điểm thực hiện từ đầu năm học mới 2025-2026. Đây là chủ trương rất hợp lòng dân, thể hiện rõ tính ưu việt của Đảng, Nhà nước và phù hợp với điều kiện phát triển KT-XH của nước ta. Cùng với cả nước, thời gian qua, tỉnh luôn dành sự quan tâm đầu tư, chăm lo nhiều mặt cho sự nghiệp giáo dục.

Đi đầu trong miễn, giảm học phí

Long An là tỉnh đầu tiên của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có chính sách miễn, giảm học phí cấp mầm non và THCS công lập. Trước khi có chủ trương miễn học phí của Bộ Chính trị, với sự chủ động trong bố trí nguồn lực đầu tư cho giáo dục, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 03/2024/NQ-HĐND, ngày 21/5/2024 quy định chính sách miễn, giảm học phí đối với trẻ em mầm non dưới 5 tuổi và HS THCS thuộc các cơ sở giáo dục công lập, áp dụng từ năm học 2024-2025.

Theo đó, từ năm học 2024-2025, giảm 50% học phí đối với trẻ em mầm non dưới 5 tuổi đang học tại các cơ sở giáo dục mầm non công lập; miễn học phí đối với HS THCS đang học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục phổ thông công lập. Từ năm học 2025-2026 trở đi, tỉnh sẽ miễn học phí đối với trẻ em mầm non dưới 5 tuổi đang học tại các cơ sở giáo dục mầm non công lập.

Với quan điểm dành sự quan tâm, ưu tiên cao cho giáo dục, Long An là một trong 10 tỉnh, thành phố trong cả nước và là địa phương đầu tiên của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có chính sách miễn, giảm học phí cấp mầm non và THCS công lập. Nghị quyết này thực sự đã thổi “luồng gió mới” vào sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh nhà, được người dân đồng tình, ủng hộ cao.

Theo thống kê, hiện nay, toàn tỉnh có 590 cơ sở giáo dục, đào tạo. Trong đó, giáo dục mầm non 218 trường; giáo dục phổ thông 371 cơ sở và 1 Trường Nuôi dạy trẻ khuyết tật tỉnh với 244.589 HS.

Với số HS trên, ngoài thực hiện chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập chung theo Nghị định số 81/2021/NĐ-CP, ngày 27/8/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập, thì năm học 2024-2025 vừa qua, tỉnh thực hiện cấp bù học phí với tổng kinh phí gần 53,5 tỉ đồng theo Nghị quyết số 03/2024/NQ của HĐND tỉnh. Trong đó, cấp bù cho 19.104 trẻ mầm non dưới 5 tuổi với số tiền 8,683 tỉ đồng; cấp bù cho 93.214 HS cấp học THCS với số tiền 44,731 tỉ đồng.

Ngoài ra, ngành Giáo dục và Đào tạo còn tích cực triển khai, thực hiện tốt các nội dung khác theo nghị quyết HĐND tỉnh, như hỗ trợ đối với giáo viên mầm non làm việc tại cơ sở giáo dục mầm non dân lập, tư thục ở địa bàn có khu công nghiệp; trẻ em mầm non là con công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh,...

Chủ động mở rộng với học sinh ngoài công lập

Long An là tỉnh đầu tiên của Vùng Đồng bằng sông Cửu Long có chính sách miễn, giảm học phí cấp mầm non và THCS công lập

Tiếp sau nghị quyết trên, Thường trực HĐND tỉnh giao Ban Văn hóa - Xã hội, HĐND tỉnh thực hiện giám sát, đánh giá tác động của chính sách. Qua giám sát tại địa phương cho thấy, việc áp dụng chính sách miễn, giảm học phí cho HS mầm non và phổ thông có sự khác biệt trong hệ thống giáo dục giữa công lập và dân lập. Vì vậy, ngoài miễn học phí cho HS trường công lập, Thường trực HĐND tỉnh định hướng phối hợp UBND tỉnh xây dựng nghị quyết mở rộng phạm vi, đối tượng ngoài công lập.

Định hướng trên phù hợp với chỉ đạo gần đây của Thường trực Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và bổ sung đối tượng HS các trường tư thục, dân lập được hỗ trợ học phí, bảo đảm công bằng trong tiếp cận chính sách của Đảng và Nhà nước. Đây là chủ trương rất cần thiết và kịp thời.

Trước hết, việc mở rộng đối tượng nhằm thể hiện tính công bằng về cơ chế, chính sách đối với HS tại các cơ sở giáo dục, không phân biệt công lập hay ngoài công lập; thể hiện chính sách nhất quán về khuyến khích xã hội hóa cơ sở giáo dục, đào tạo, nhất là những nơi phát triển công nghiệp, đô thị, ngân sách nhà nước không thể đầu tư đáp ứng đầy đủ nhu cầu của người dân. Đồng thời, thể hiện tính kịp thời, đồng bộ, khắc phục khác biệt giữa các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập và ngoài công lập.

Với góc độ địa phương, Thường trực HĐND tỉnh đề nghị đối tượng, phạm vi, phương thức phù hợp với thực tế và khả năng cân đối ngân sách nhà nước của tỉnh trong hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, HS phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục ngoài công lập theo hướng mức miễn, giảm bằng với mức học phí quy định tại các cơ sở giáo dục công lập; xem xét đối tượng, phạm vi áp dụng cho phù hợp với chủ trương của Trung ương và định hướng khuyến khích của địa phương.

Chẳng hạn, không áp dụng đối với các cơ sở giáo dục có yếu tố nước ngoài (theo chương trình giáo dục quốc tế); không áp dụng cho HS THPT ngoài công lập (do yêu cầu phân luồng sau tốt nghiệp THCS).

Bên cạnh đó, rà soát Nghị quyết số 25/2022/NQ-HĐND, ngày 10/12/2022 của HĐND tỉnh về quy định các khoản thu và mức thu, cơ chế quản lý thu, chi các dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục, đào tạo đối với các cơ sở giáo dục mầm non và các cơ sở giáo dục phổ thông công lập trên địa bàn tỉnh, Nghị quyết số 03/2024/NQ-HĐND, ngày 21/5/2024 của HĐND tỉnh về quy định chính sách miễn, giảm học phí đối với trẻ em mầm non dưới 5 tuổi và HS THCS thuộc các cơ sở giáo dục công lập để bảo đảm phù hợp, đồng bộ với chủ trương về miễn, giảm học phí chung của Trung ương.

Theo dự kiến, kinh phí liên quan chính sách miễn, giảm học phí năm học 2025-2026 đối với HS mầm non và phổ thông công lập có tổng kinh phí cấp bù khi thực hiện chính khoảng 136,824 tỉ đồng/năm học. Đối với HS mầm non và phổ thông ngoài công lập, tổng kinh phí dự kiến cấp bù khi thực hiện chính sách miễn học phí là 21,665 tỉ đồng/năm học.

Cần thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát huy hiệu quả

Chính sách miễn, giảm, hỗ trợ học phí là chủ trương lớn, đúng đắn. Tuy nhiên, để chủ trương này đi vào thực tiễn cuộc sống được kịp thời, đầy đủ, hiệu quả là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, cần có giải pháp cụ thể toàn diện để thực hiện.

Trước hết là cần cân đối nguồn ngân sách nhà nước cấp bù học phí đúng, đủ, kịp thời.

Thứ hai là tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện các chính sách miễn, giảm, hỗ trợ học phí để các cơ sở giáo dục, HS, phụ huynh nắm, thực hiện đầy đủ.

Thứ ba là có cơ chế tài chính phù hợp khi không thu học phí ở khối công lập ngay trong quá trình lập dự toán hàng năm bảo đảm các cơ sở giáo dục đủ kinh phí thực hiện nhiệm vụ, nhất là kinh phí hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.

Thứ tư là cần có định mức chi phí cụ thể từ ngân sách nhà nước để các trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm, tham quan thực tế cho HS theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Thứ năm là cần có cơ chế cụ thể, thống nhất về cấp phát ngân sách nhà nước để thực hiện miễn, giảm học phí cho HS ngoài công lập. Vấn đề đáng quan tâm nữa là thủ tục thực hiện chính sách phải thuận lợi, dễ dàng cho đối tượng thụ hưởng nhưng phải bảo đảm quản lý chặt chẽ, tránh thất thoát ngân sách nhà nước, lợi dụng chính sách, tham nhũng, tiêu cực.

Chính sách miễn, giảm, hỗ trợ học phí bảo đảm sự thống nhất, công bằng trong tiếp cận giáo dục; góp phần đạt mục tiêu phổ cập giáo dục và phân luồng HS sau tốt nghiệp THCS, nâng cao chất lượng dạy và học, bảo đảm an sinh xã hội, giảm gánh nặng kinh tế cho phụ huynh, khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục.

Đây được xem là chính sách đột phá, ưu việt, nhân văn, hợp lòng dân. Vì vậy, các cấp ủy, chính quyền, MTTQ, tổ chức chính trị - xã hội và toàn xã hội phải cùng cộng đồng trách nhiệm thực hiện hiệu quả chính sách này với tinh thần tất cả vì thế hệ trẻ - thế hệ tương lai của đất nước, nhất là trong bối cảnh đất nước ta đang thực hiện cuộc cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy và đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới - phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc./.

Tiến sĩ Mai Văn Nhiều - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch phụ trách HĐND tỉnh