Miễn học phí: Đại biểu lo ngại quá tải trường công do học sinh tăng mạnh

Đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ. (Ảnh: An Đăng/TTXVN)

Miễn học phí ở các trường công lập có thể khiến lượng học sinh chuyển từ trường tư sang trường công tăng mạnh, dẫn đến nguy cơ quá tải hệ thống trường công.

Đây là ý kiến của đại biểu Nguyễn Thị Lan (đoàn Hà Nội), tại phiên thảo luận ở tổ chiều 22/5 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Phân bổ và quản lý ngân sách cần được thiết kế chặt chẽ, minh bạch

Nhấn mạnh về dự thảo nghị quyết, theo nữ đại biểu đoàn Hà Nội, Nghị quyết là một chính sách thể hiện tính nhân văn, sự ưu việt của chế độ, đảm bảo tính thực thi thống nhất trong chính sách, công bằng trong tiếp cận giáo dục; đồng thời khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục.

Hơn nữa, Nghị quyết này được ban hành không chỉ có ý nghĩa về giáo dục mà còn gián tiếp hỗ trợ thực hiện chiến lược dân số quốc gia. Trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với tỷ lệ sinh thấp ở nhiều đô thị lớn và bước vào giai đoạn già hóa dân số, thì việc miễn, hỗ trợ học phí sẽ giúp các gia đình yên tâm sinh và nuôi con, từ đó góp phần thực hiện mục tiêu duy trì mức sinh thay thế, bảo đảm cơ cấu dân số hợp lý, phát triển bền vững đất nước.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Thị Lan băn khoăn việc miễn học phí ở các trường công lập có thể khiến lượng học sinh chuyển từ trường tư sang trường công tăng mạnh, dẫn đến nguy cơ quá tải hệ thống trường công. Do vậy, bà Lan đề nghị bổ sung quy định hoặc giao Chính phủ xây dựng kế hoạch đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, biên chế giáo viên, để đảm bảo chất lượng đào tạo đồng đều thực sự.

Ngoài ra, nữ đại biểu đoàn Hà Nội đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá kỹ khả năng cân đối ngân sách của các địa phương, đặc biệt là các tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách, Chính phủ cần tính toán cấp bù để đảm bảo nguồn cho các địa phương này để tránh trường hợp chính sách tốt nhưng không đủ nguồn lực thực hiện, dẫn đến chậm trễ hoặc không đồng đều trong triển khai.

Bên cạnh đó, bà đề nghị Chính phủ sớm ban hành nghị định hướng dẫn chi tiết, phân cấp cụ thể cho các bộ ngành, địa phương, nhằm chuẩn bị đầy đủ điều kiện triển khai ngay từ đầu năm học, cũng như bổ sung điều khoản về trách nhiệm công khai học phí, hỗ trợ, kiểm tra định kỳ và xử lý sai phạm để hạn chế tiêu cực và đảm bảo thực hiện đúng chính sách.

Đại biểu Quốc hội đoàn thành phố Hà Nội Nguyễn Thị Lan phát biểu tại phiên thảo luận ở tổ chiều 22/5. (Ảnh: Xuân Quảng/Vietnam+)

Cùng nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) đề nghị cơ chế phân bổ và quản lý ngân sách cần được thiết kế chặt chẽ, minh bạch. Theo bà, mức kinh phí dự kiến khoảng 9.000 tỷ đồng mỗi năm là không nhỏ. Do đó, nữ đại biểu đoàn Hải Dương nhấn mạnh việc xác định đối tượng, phạm vi, mức hỗ trợ, cũng như phương thức chi trả cần có hướng dẫn cụ thể, tránh tình trạng dàn trải, thất thoát, hay trục lợi chính sách.

“Việc Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định mức hỗ trợ là cần thiết, nhưng cần có khung hướng dẫn thống nhất từ trung ương để đảm bảo công bằng giữa các địa phương, nhất là những tỉnh còn khó khăn về ngân sách,” đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nêu ý kiến.

Cần tăng cường thêm trường chất lượng cao ở ngoại thành

Tại phiên thảo luận, các đại biểu đều đánh giá chính sách miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân là một chủ trương lớn và là bước tiến dài trên hành trình bảo đảm quyền tiếp cận giáo dục công bằng, toàn diện cho mọi người dân. Hơn nữa, chính sách lần này có tính bao trùm cao, mở rộng đối tượng được hưởng lợi.

Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn (đoàn Hà Nội), khác với các quy định rải rác trong Luật Giáo dục 2019 và Nghị định 81/2021/NĐ-CP, vốn chỉ quy định miễn, giảm học phí với một số nhóm đối tượng, lần này Nghị quyết sẽ mở rộng diện thụ hưởng gồm: Trẻ em mầm non dưới 5 tuổi, Học sinh trung học phổ thông, Người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục thường xuyên và đặc biệt cả học sinh các cơ sở tư thục, dân lập, chính sách này không chỉ xóa bỏ rào cản tài chính cho người học mà còn bảo đảm sự công bằng giữa trường công và trường tư, giữa khu vực đô thị và nông thôn, giữa học sinh chính quy và không chính quy.

Theo Tờ trình số 283/TTr-CP, tổng chi phí ngân sách cần bổ sung là khoảng 8.200 tỷ đồng mỗi năm, trong đó Hà Nội với quy mô dân số lớn, mật độ trường học cao chắc chắn là địa phương chịu áp lực lớn về ngân sách, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng đây là khoản đầu tư đúng, trúng bởi không chỉ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, nhất là sau đại dịch COVID-19 và trong bối cảnh giá cả sinh hoạt leo thang, mà còn có tác động lan tỏa đến tiêu dùng xã hội, củng cố niềm tin vào chế độ, tạo nền tảng cho nguồn nhân lực tương lai.

“Giáo dục miễn phí không chỉ là chính sách xã hội, mà còn là một cam kết đạo lý, thể hiện tầm nhìn phát triển. Khi học sinh phổ thông không phải đóng học phí, người học sẽ có điều kiện tiếp cận tri thức đồng đều hơn, giảm thiểu tình trạng bỏ học giữa chừng do hoàn cảnh kinh tế, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, nơi phân tầng thu nhập diễn ra sâu sắc. Tôi đề xuất Quốc hội và Chính phủ cần song hành chính sách miễn học phí với cơ chế bảo đảm chất lượng giáo dục,” đại biểu Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết trong giai đoạn đầu thực hiện phổ cập mầm non 5 tuổi, chúng ta gặp nhiều khó khăn do thiếu giáo viên biên chế, thu nhập của giáo viên còn thấp. Tuy nhiên, nhờ chủ trương này, khoảng 80.000 giáo viên mầm non cả nước giai đoạn 2010-2015 được đưa vào biên chế, giúp ổn định đội ngũ.

Hiện nay, điều kiện kinh tế đã tốt hơn. Bộ Giáo dục cũng đã chuẩn bị phương án phổ cập cho trẻ 3-4 tuổi. Chủ trương miễn học phí của Bộ Chính trị lần này, theo ông Nhân, là một quyết định hết sức đúng đắn, đồng thời ông đề xuất các địa phương cần khẩn trương bổ sung giáo viên cho các lớp 3-4 tuổi và tăng cường cơ sở vật chất cho các trường mầm non và các cấp học khác.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn giải đáp các ý kiến của đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận ở tổ chiều 22/5. (Ảnh: Xuân Quảng/Vietnam+)

Trước lo ngại về việc quá tải trường công, theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, tỷ lệ trường công hiện vẫn chiếm tỷ lệ cao. Tuy vậy, các trường ngoài công lập ở Hà Nội cũng liên tục đầu tư, uy tín, nhiều trường trong quá trình tuyển sinh hàng năm có hồ sơ xếp hàng cao.

“Những năm gần đây, Hà Nội đã triển khai hình thức tuyển sinh trực tuyến nên không còn tình trạng 'xếp hàng' như thời gian trước,” ông nói, đồng thời nhấn mạnh số lượng tuyển sinh vào các trường tư cũng chịu áp lực không kém trường công.

Tuy nhiên, Bộ trưởng chia sẻ việc lo ngại học sinh dồn sang các trường công cũng phải nghĩ đến, nhưng cũng “không phải quá lo lắng,” bởi các trường tư trên địa bàn Hà Nội đã khẳng định được vị trí, thương hiệu của mình và rất nỗ lực.

“Thực tế tuyển sinh trong những năm qua cho thấy lo lắng này cũng không phải lớn lắm, dĩ nhiên mong muốn chúng ta vẫn là cuộc cạnh tranh vào các trường công sẽ thoải mái hơn, bởi sự bố trí, phân bổ các trường chất lượng tốt trong hệ thống công cũng cần tăng cường thêm ở khu vực ngoại thành và khu vực đông dân cư,” Bộ trưởng cho hay./.

(Vietnam+)