Mở đường cho xã hội hóa đầu tư hạ tầng đường sắt

Theo Cục ĐSVN, Luật Đường sắt (2025) giao Bộ trưởng Bộ Xây dựng quy định chi tiết các nội dung liên quan đến quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt. So với Luật Đường sắt (2017), Luật mới đã mở rộng phạm vi, nội dung và nhiệm vụ được giao cho Bộ Xây dựng, do đó các văn bản hướng dẫn cần được điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.

Dự thảo Thông tư quy định về quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt điều chỉnh, bổ sung nhiều quy định phù hợp với Luật Đường sắt (2025) và thực tiễn (Ảnh minh họa: Bảo trì đường sắt).

Luật Đường sắt (2025) cũng bổ sung nhiều quy định mới như loại hình đường sắt địa phương, cho phép đầu tư đường sắt quốc gia và đường sắt địa phương bằng nguồn vốn ngoài ngân sách Nhà nước. Vì vậy, việc xây dựng Thông tư mới là cần thiết và phù hợp thực tiễn, giúp cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân dễ tiếp cận, tuân thủ quy định pháp luật hiệu quả hơn.

Dự thảo Thông tư được xây dựng trên cơ sở kế thừa có chọn lọc nội dung của 9 Thông tư hiện hành trong lĩnh vực quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt, đồng thời bổ sung các quy định mới để bảo đảm tính đầy đủ, đồng bộ với Luật Đường sắt (2025) và yêu cầu thực tiễn.

Theo đó, Thông tư sẽ quy định chi tiết một số nội dung quan trọng của Luật, bao gồm: Điều kiện, trình tự, thủ tục kết nối ray giữa các tuyến đường sắt; Quản lý đường ngang, cầu chung; Quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia; Cấp phép xây dựng công trình thiết yếu trong phạm vi đất dành cho đường sắt;

Phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố đối với kết cấu hạ tầng đường sắt; Giá, phụ thu ngoài giá dịch vụ điều hành giao thông vận tải đường sắt; Xây dựng biểu đồ chạy tàu, điều hành giao thông;

Xây dựng và công bố công lệnh tải trọng, tốc độ; Hệ thống quản lý an toàn vận hành, đánh giá và chứng nhận an toàn hệ thống.

Dự thảo cũng bổ sung quy định chi tiết về trách nhiệm của các chủ thể trong quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt địa phương - nội dung mới được mở rộng so với trước đây chỉ áp dụng cho đường sắt đô thị.

Bên cạnh đó, Thông tư quy định rõ trách nhiệm của chủ sở hữu công trình đường sắt trong việc quản lý, bảo trì, vận hành và duy trì các điều kiện bảo đảm an toàn đối với đường sắt quốc gia và đường sắt địa phương đầu tư bằng nguồn vốn ngoài ngân sách.

Ngoài ra, dự thảo cũng quy định việc xây dựng, công bố và thực hiện biểu đồ chạy tàu trên tuyến do chủ đầu tư quản lý; cho phép sử dụng vật tư thu hồi từ các công trình sửa chữa định kỳ để dự phòng cho công tác phòng, chống và khắc phục sự cố, thiên tai hằng năm.

Đáng chú ý, dự thảo Thông tư đề xuất phân cấp mạnh hơn cho địa phương. Theo đó, Bộ Xây dựng (qua Cục ĐSVN) sẽ ủy quyền cho UBND cấp tỉnh thực hiện: Cấp, gia hạn giấy phép xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường ngang; Quyết định bãi bỏ đường ngang chuyên dùng và đường ngang do địa phương quản lý, bảo trì;

Kiểm tra trách nhiệm, nghĩa vụ của các chủ thể liên quan đến hệ thống quản lý an toàn vận hành, đánh giá và chứng nhận an toàn hệ thống đường sắt địa phương, bao gồm cả đường sắt đô thị.

Việc ban hành Thông tư mới được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch và linh hoạt hơn, thúc đẩy xã hội hóa đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành trong giai đoạn mới.

Kỳ Nam