Mô hình chính quyền 2 cấp: Nút thắt lớn nhất vẫn là thiếu kế toán trưởng tại địa phương

Bộ Tài chính liên tục “vào cuộc” tháo gỡ vướng mắc

Báo cáo từ Bộ Tài chính cho biết, từ ngày 1/7/2025 đến giữa tháng 10/2025, Bộ Tài chính đã chủ động ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đồng thời thành lập các đoàn công tác đến tận địa phương để trực tiếp hỗ trợ. Chỉ riêng trong tháng 8/2025, Bộ đã thành lập 6 đoàn công tác phối hợp làm việc với UBND các tỉnh, làm việc với 34 địa phương và trả lời hơn 150 câu hỏi từ cấp xã đến tỉnh.

Cần khẩn trương có lời giải cho bài toán nhân sự kế toán trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh minh họa

Các đoàn công tác đã giúp giải đáp những vướng mắc liên quan đến lĩnh vực tài chính, đồng thời phổ biến và quán triệt thực hiện các Công điện số 05/CĐ-BTC về đẩy mạnh tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với các lĩnh vực: ngân sách nhà nước, thuế, quản lý công sản và đăng ký kinh doanh; Công điện số 06/CĐ-BTC về tiếp tục tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp đối với các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Tài chính. Bên cạnh đó, các nội dung vượt thẩm quyền cũng được Bộ Tài chính tổng hợp và chuyển tới các bộ, ngành liên quan để xem xét, xử lý.

Từ ngày 17 - 24/9/2025, Bộ Tài chính tiếp tục thành lập 7 đoàn công tác nữa. Các đoàn công tác này đã làm việc sâu sát với cấp xã ở các địa phương trực thuộc trung ương để đảm bảo mô hình mới được triển khai đồng bộ, thông suốt.

Thiếu nhân sự kế toán đạt chuẩn

Một trong những vướng mắc nổi cộm được các địa phương nêu rõ là khó khăn trong việc bố trí nhân sự kế toán đạt tiêu chuẩn theo quy định pháp luật hiện hành.

Theo Luật Kế toán 2015 và Nghị định 174/2016/NĐ-CP, các đơn vị kế toán phải có kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán đáp ứng đủ điều kiện. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều địa phương, việc tìm được nhân sự phù hợp là vô cùng khó khăn. Có nơi không có ai đáp ứng yêu cầu, dẫn đến nhiều đơn vị vẫn chưa có kế toán trưởng hoặc người phụ trách kế toán đúng quy định.

Không chỉ vậy, việc hiểu và triển khai bố trí vị trí kế toán ở cấp xã vẫn còn chưa thống nhất. Một phần nguyên nhân đến từ sự chưa đồng bộ giữa các văn bản của Bộ Nội vụ. Cụ thể, Văn bản số 4444/BNV-CCVC và Văn bản số 7415/BNV-CCVC có điểm khác nhau trong quy định về vị trí “Kế toán viên về kế toán nhà nước”, khiến các địa phương lúng túng trong áp dụng.

Đặc biệt, báo cáo từ Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh đến các khó khăn, vướng mắc trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy của Bộ, nhất là tại địa phương khi phải thực hiện 2 lần liên tục (thời điểm 1/3/2025 bỏ mô hình tổng cục và sắp xếp các đơn vị thuộc Bộ Tài chính tại địa phương; thời điểm 1/7/2025 sắp xếp lại để phù hợp với việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp) dẫn đến xáo trộn trong hoạt động của các đơn vị, nhất là việc thay đổi trụ sở làm việc của một số đơn vị, thay đổi các đầu mối phù hợp với các sở, ngành tại địa phương…

Cần thống nhất chính sách để gỡ nút thắt về nhân sự kế toán

Cũng theo báo cáo từ Bộ Tài chính, để tháo gỡ những khó khăn cho các địa phương trong thực hiện chính quyền 2 cấp, tính từ ngày 1/7/2025 đến nay, Bộ Tài chính đã ban hành 30 văn bản hướng dẫn chuyên môn và nghiệp vụ, đồng thời phản hồi khoảng 250 kiến nghị từ các địa phương, thông qua nhiều kênh như Văn phòng Trung ương Đảng, Bộ Nội vụ và cả từ chính các địa phương.

Song song với việc hỗ trợ văn bản, Bộ Tài chính cũng tổ chức nhiều đợt tập huấn và phối hợp triển khai nhiệm vụ theo mô hình mới, đặc biệt chú trọng đến phân cấp, phân quyền rõ ràng, thực chất.

Việc triển khai mô hình chính quyền hai cấp là chủ trương lớn, có ý nghĩa cải cách hành chính sâu rộng. Tuy nhiên, như thực tế đang cho thấy, nếu không nhanh chóng tháo gỡ các vướng mắc về nhân sự kế toán (từ quy định pháp lý cho đến cơ cấu tổ chức) thì chính mô hình này sẽ gặp lực cản ngay từ cấp cơ sở.

Với chức năng và nhiệm vụ của mình, Bộ Tài chính đã và đang nỗ lực đồng hành và “tiếp sức” cho các địa phương. Đồng thời, trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục bám sát chủ trương, chỉ đạo của Bộ Chính trị về vấn đề này làm cơ sở hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương thống nhất triển khai thực hiện.

Vân Hà