'Mở lối về' cho giấy dó

Yêu từ cái chạm tay đầu tiên

Một ngày cuối năm, chúng tôi tới xưởng làm đồ thủ công của Đoàn Thái Cúc Hương trên phố Đông Tác (quận Đống Đa, Hà Nội). Trong căn phòng nhỏ vẻn vẹn mấy chục mét vuông là cơ số những tờ giấy dó và các sản phẩm đã và đang được cô hoàn thiện. Vừa giới thiệu từng sản phẩm và ý nghĩa của các hoa văn, Đoàn Thái Cúc Hương vừa kể cho chúng tôi về hành trình cô đến với giấy thủ công.

Đoàn Thái Cúc Hương cùng với sản phẩm thủ công từ giấy dó. Ảnh: Lê Thắm

Đoàn Thái Cúc Hương chia sẻ, cô vốn là một giáo viên tiếng Anh. Sinh ra, lớn lên trong một gia đình làm nghề chạm đồ gỗ mỹ nghệ, chính bố Đoàn Thái Cúc Hương là người truyền cảm hứng cho cô về việc trở thành một người thợ thủ công. Ấn tượng của cô về bố chính là đôi bàn tay khéo léo, đồ vật gì được ông chạm vào cũng có thể trở thành một tác phẩm tuyệt đẹp.

Một lần, trong lúc tham gia khóa học làm hoa khô để cân bằng cảm xúc, Hương tình cờ được cầm một tờ giấy dó. Ngay từ cái chạm tay đầu tiên cô đã phải thốt lên cảm thán về vẻ đẹp và sự đặc biệt của loại giấy này. Cái tờ giấy ram ráp, có màu trầm và những đường vân lạ mắt, rất hợp để dùng trang trí mỹ thuật.

Hồi đó, cô đã cảm thấy rất yêu thích loại giấy này nhưng chưa có ý định gắn bó lâu dài với nó. Mãi đến sau này, khi Hương kết thúc công việc tại một doanh nghiệp về giấy dó, cô bắt đầu mày mò làm vui những sản phẩm từ loại giấy này. Các sản phẩm của cô được bạn bè khen ngợi động viên, cô mới thực sự suy nghĩ nghiêm túc về việc trở thành một người thợ thủ công. Và cứ thế hành trình với giấy dó của Hương bắt đầu...

Khi Hương khởi nghiệp với giấy dó, trên thị trường có không ít người sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ bằng giấy dó. Hương phải tìm lối đi riêng cho mình. Không học chuyên về mỹ thuật, chính việc gia đình làm đồ mỹ nghệ lâu năm đã giúp cô rất nhiều. Việc quan sát công việc của gia đình từ nhỏ khiến cô có năng khiếu vẽ và thiết kế sản phẩm. Đôi khi, Hương có cảm giác như các thiết kế cứ “chạy” từ trong đầu ra. Điều đặc biệt là ý tưởng đến với Hương rất thường xuyên và gần như cô chưa từng ghi chép lại. Mọi công đoạn đều được cô mường tượng sẵn trong đầu và hoàn thành một cách hoàn chỉnh, ít khi gặp sai sót.

Tìm lối đi riêng

Trong các sản phẩm làm ra, Hương có sự yêu thích đặc biệt với các loại đèn. Bộ sưu tập đèn giấy dó của Đoàn Thái Cúc Hương hoàn toàn là những tác phẩm độc bản. Trên bàn làm việc của Hương có một chiếc đèn hoa sen đang làm dở. Chụp đèn được bao quanh toàn là sen, khi thắp đèn lên, có cảm giác như chiếc đèn là một đầm sen thu nhỏ. Toàn bộ “đầm sen” ấy được tạo hình bằng phương pháp trổ giấy thủ công, chất liệu làm chụp đèn lẫn sen là giấy dó.

Ngay bên cạnh “đầm sen” là những chiếc đèn mang cả vườn hoa trong nó. Để làm những chiếc “đèn hoa”, trước tiên, Hương tự tay sưu tầm các loại hoa, ép khô, sau đó đưa lên chụp đèn. Để bảo đảm độ bền của sản phẩm, Hương học qua một lớp chuyên về nghệ thuật làm hoa khô.

Những chiếc đèn có sự sắp đặt hài hòa giữa hoa sử quân tử, hoa sài đất, hoa xuyến chi... hay bất cứ bông hoa, chiếc lá nào mà cô thấy phù hợp. Mỗi chiếc chụp đèn đều do Hương tỉ mẩn thiết kế, sắp đặt. Bộ sưu tập đèn của Hương ngày một lớn lên.

Các sản phẩm được làm từ giấy thủ công của Đoàn Thái Cúc Hương.

Ngoài đèn, Hương còn sáng tạo ra nhiều loại sản phẩm khác như: Lịch để bàn, sổ tay, lịch, quạt, phong thư… Tất cả các sản phẩm đều được cô làm thủ công bằng các loại giấy truyền thống. Hoa văn trang trí làm từ lá cây, hoa và màu vẽ được dùng từ đất.

Hương cũng chia sẻ, ngoài bán các sản phẩm trên fanpage cô thường quảng bá sản phẩm của mình tại các hội chợ. Đây cũng là cách mà Hương mang sản phầm của cô đến gần với giới trẻ hơn. Tại các hội chợ, ngoài các khách hàng tuổi trung niên thì các bạn trẻ cũng rất hứng thú với tác phẩm của cô và thường xuyên nghe cô chia sẻ về nguồn gốc, nguyên liệu và ý nghĩa của từng sản phẩm.

Nhiều bạn trẻ sau khi tìm hiểu về sản phẩm của Hương đã tìm đến cô xin học nghề. Tuy nhiên, Hương vẫn chưa có ý định nhận học trò, bởi theo cô, bản thân cô còn nhiều thiếu sót, cần phải học hỏi trau dồi thêm. Bên cạnh đó, cô cũng là người tỉ mỷ, yêu cầu cao, mọi công đoạn của sản phẩm đều được cô đặt hết tâm huyết để hoàn thiện. Còn với những người thực sự yêu các sản phẩm từ giấy truyền thống, muốn học hỏi, cô sẵn sàng chia sẻ tận tình.

“Thế hệ trẻ bây giờ không nhiều người quan tâm đến giá trị truyền thống và nghệ thuật dân gian. Vì vậy tôi muốn đưa các loại hình dân tộc tới gần mọi người hơn thông qua việc làm các sản phẩm từ giấy thủ công, để nhiều người biết hơn về chất liệu truyền thống này. Bằng khả năng và sáng tạo của mình, khi làm các sản phẩm tôi muốn kết hợp tính truyền thống, lịch sử và mang giá trị thẩm mỹ nữa để có tính ứng dụng cao trong cuộc sống thường ngày”, Đoàn Thái Cúc Hương cho hay.

Lê Thắm