Mở lòng để không tuyệt vọng trước những thay đổi

Familiars của Jean-Paul Mallozzi. Ảnh: Scene360.

Chẳng có gì trên thế gian này là hoàn toàn đứng yên. Mọi thứ đều đang chuyển động và thay đổi. Vì vô thường, hạnh phúc của chúng ta không thể kéo dài mãi mãi - nó có thể biến thành đau khổ bất cứ lúc nào. Bốn trăm bài kệ Trung đạo của ngài Thánh Thiên nói rằng:

Bất cứ cái gì vô thường đều sẽ phân ly

và phân ly thì không phải là hạnh phúc.

Vì vậy, những gì là vô thường

đều là đau khổ.

Xưa kia, có một nàng công chúa trẻ trung và bướng bỉnh được vua cha hết mực cưng chiều. Bất kể nàng muốn gì, vua cha đều đáp ứng. Một hôm trời mưa rất to và khi mưa rơi vào vũng nước trên sân cung điện, nó tạo ra rất nhiều bong bóng. Điều đó khiến công chúa say mê đến nỗi nàng đã nói với vua cha: “Con muốn một vòng hoa bong bóng nước điểm trang cho mái tóc của mình”.

Nhà vua liền đáp: “Điều đó là bất khả thi, con gái ạ”.

Công chúa nhất quyết rằng nếu không có được thứ mình muốn, nàng sẽ chết. Nhà vua lo sợ quá bèn cho triệu tập tất cả nghệ nhân trong vương quốc và ra lệnh cho họ làm vòng hoa bong bóng cho công chúa. Nhiều nghệ nhân trẻ không biết phải làm thế nào và thấy lo lắng vì sợ công chúa thất vọng.

Một lão nghệ nhân nọ tự nhận có thể làm được thứ nàng muốn với điều kiện công chúa phải là người cố vấn cho mình. Nhà vua vui mừng khôn xiết bèn cho con gái đến xưởng lão nghệ nhân. Lão nghệ nhân nói với công chúa: “Thần có thể làm vòng hoa nhưng không thể phân biệt được bong bóng đẹp với bong bóng xấu. Xin mang cho thần những cái người muốn và sau đó thần sẽ kết thành vòng hoa cho người”.

Công chúa vui vẻ đồng ý và đi chọn bong bóng nước, nhưng dù cố gắng bao nhiêu, nàng vẫn không thể bắt được cái nào. Kiệt sức, nàng quay về và chạy vào cung điện kể với cha: “Bong bóng nước rất đẹp nhưng khi con bắt được chúng, chúng chẳng lưu lại dù chỉ chốc lát. Con không muốn chúng nữa”.

Đau khổ bắt nguồn từ sự bám chấp. Bạn càng ngộ ra quy luật vô thường sâu sắc, sự đau khổ của bạn sẽ càng giảm thiểu. Chẳng hạn, nếu bạn hiểu sự vô thường của danh tiếng thì khi nó mất đi, bạn sẽ không sửng sốt. Nếu bạn hiểu sự vô thường của tình cảm thì sự thất bại trong tình cảm sẽ không làm bạn tuyệt vọng. Nếu bạn hòa hợp với sự vô thường của cuộc sống, bạn có thể phục hồi sau bi kịch mất đi người thân yêu.

Vào thời Đức Phật, có một người phụ nữ bị chồng bỏ rơi, liền sau đó lại mất đi đứa con vì một căn bệnh hiểm nghèo. Người phụ nữ rất đau buồn. Ôm xác đứa con trong tay, chị ta đến gặp Đức Phật và cầu xin ngài từ bi mang đứa con trở lại cuộc đời.

Đức Phật nói: “Trước tiên hãy mang cho ta một hạt mù tạt từ một gia đình chưa từng có người chết”.

Người phụ nữ đến hết nhà này đến nhà khác nhưng không một gia đình nào thoát khỏi cái chết. Cuối cùng chị ta nhận ra rằng ai rồi cũng phải chết và bắt đầu dịu lại trước việc đứa con đã mất.

Tô Thức từng nói: “Mặt Trăng khi tròn khi khuyết, khi tỏ khi mờ; tương tự như vậy, con người có thể vui rồi buồn, hội ngộ rồi chia ly”. Đây là quy luật vô thường và không ai có thể vượt thoát. Nếu bạn hiểu điều này, tâm của bạn sẽ rộng mở và sự thay đổi sẽ không làm bạn tuyệt vọng.

Khenpo Sodargye/NXB Hà Nội & Thái Hà Books.