Mở rộng thị trường cho sản phẩm nước mắm truyền thống

Kiểm tra độ chất của nước mắm tại làng Sa Châu, xã Giao Châu (Giao Thủy, Nam Định).

Trong bối cảnh phải cạnh tranh gay gắt từ các sản phẩm nước mắm trên thị trường, nhiều hộ sản xuất nước mắm truyền thống đã chú trọng khâu tiếp thị sản phẩm, tận dụng các nền tảng xã hội quảng bá sản phẩm tới người tiêu dùng để mở rộng thị trường tiêu thụ.

Nghề làm nước mắm gia truyền

Nghề làm nước mắm tại làng Sa Châu, xã Giao Châu, huyện Giao Thủy đã tồn tại hàng trăm năm nay theo kiểu cha truyền con nối. Theo các cụ cao niên trong làng, thời kỳ thịnh hành nhất có đến 80% người dân trong làng theo nghề làm nước mắm, theo xu thế của thị trường, do không cạnh tranh được với các sản phẩm khác, nhiều hộ đã bỏ nghề, đến nay làng Sa Châu hiện chỉ còn gần 40 hộ gắn bó với nghề làm nước mắm.

Gia đình ông Phạm Văn Hoạt ở xóm Hưng Long là 1 trong những hộ gia đình vẫn duy trì nghề làm nước mắm truyền thống từ cha ông để lại, ông Hoạt là đời thứ 3 nối nghiệp nghề làm nước mắm gia truyền. Mỗi năm, gia đình ông xuất bán ra thị trường từ 9 - 11 nghìn lít nước mắm các loại với giá bán dao động từ 5 - 6 nghìn đồng/lít loại trung bình và từ 70 - 100 nghìn đồng/lít loại cao cấp, tùy từng thời điểm.

Hộ gia đình ông Phạm Văn Hoạt, xã Giao Châu (Giao Thủy, Nam Định) đóng chai nước mắm thành phẩm.

Ông Phạm Văn Hoạt chia sẻ, ông năm nay 72 tuổi nhưng đã có khoảng 60 năm làm nghề nước mắm, để làm ra được những giọt nước mắm ngon, đậm đà thì khâu lựa chọn nguyên liệu là quan trọng nhất. Đối với nguyên liệu muối, gia đình sẽ chọn mua loại muối mùa, vì loại này thường có cánh to, múi to và trắng sau đó bảo quản trong kho 1 năm mới sử dụng; với nguyên liệu cá và tôm, thường sẽ chọn loại tôm "chã", tôm "trận" hay các loại cá "vó" để chất lượng tốt hơn.

Sau khi có đủ các nguyên liệu, người làm mắm truyền thống làng Sa Châu bắt đầu tiến hành ủ từ 8 - 12 tháng, trong quá trình ủ sẽ thường xuyên đánh đảo cho ngấu. Sau khi kết thúc thời gian ủ sẽ đưa nguyên liệu ra phơi dưới ánh nắng mặt trời từ 3 - 5 ngày, tiếp đến người làm nghề tiếp tục đổ nước mắm vào các chum sành để âm, âm càng lâu nước mắm càng ngon. Từ khâu ủ nguyên liệu đến thành phẩm bán ra thị trường mất từ 17 - 20 tháng, thời gian càng lâu thì sản phẩm càng ngon, bán được với giá cao.

Gia đình anh Mai Văn Năng, xóm Lạc Thuần đã có 4 đời theo nghề làm nước mắm truyền thống, do sản phẩm nước mắm của gia đình được làm từ bí quyết gia truyền nên có mùi vị thơm và chất riêng biệt, trung bình mỗi năm gia đình anh xuất bán ra thị trường từ 25 - 30 nghìn lít nước mắm các loại.

Anh Mai Văn Năng cho biết, trong quá trình sản xuất gia đình thường xuyên chú trọng đến khâu nhập nguyên liệu, luôn đặt tiêu chí chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm lên hàng đầu nên các loại mắm truyền thống của gia đình anh luôn được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng.

Thay đổi cách tiếp cận thị trường

Nghề làm nước mắm truyền thống tại Sa Châu cũng như các nơi khác tại Nam Định những năm qua đang bị mai một dần do không cạnh tranh được với các sản phẩm khác đang có mặt trên thị trường. Để có thể sống được với nghề, hiện nay người làm nghề đã từng bước thích ứng, thay đổi tư duy bán hàng, tăng cường quảng bá sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội như: Youtube, Facebook, Tiktok…

Bà Trịnh Thị Sánh, xã Giao Châu (Giao Thủy, Nam Định) kiểm tra độ chín của nguyên liệu nước mắm mực.

Bà Trịnh Thị Sánh, người làm nước mắm truyền thống lâu năm tại xã Giao Châu cho biết, gia đình bà duy trì nghề làm nước mắm đến nay đã đến đời thứ 4, những năm trước đây gia đình chủ yếu bán hàng qua các kênh phân phối truyền thống phụ thuộc nhiều vào thương lái. Thời gian gần đây, gia đình đã chủ động tìm kiếm khách hàng thông qua việc quảng bá sản phẩm trên nền tảng Tiktok, do đó nhiều khách hàng cũng đã biết đến sản phẩm của cơ sở.

Theo bà Sánh, xu hướng tiêu dùng hiện nay nhiều người thích mua các sản phẩm trên nền tảng mạng xã hội nên việc quảng bá, khẳng định chất lượng sản phẩm rất quan trọng. Gia đình đã tự học hỏi cách đăng ký, sử dụng nền tảng Tiktok để bán hàng, đều đặn hằng tuần 3 buổi livestream để giới thiệu sản phẩm, ban đầu có ít người xem nhưng đến nay mỗi buổi phát trực tiếp đã có rất đông người xem và đặt hàng mua sản phẩm của cơ sở.

Ngoài việc tăng cường giới thiệu sản phẩm qua nền tảng mạng xã hội, nhiều hộ làm nước mắm truyền thống tại các làng nghề thuộc huyện Giao Thủy như: Giao Châu, Giao Hải, thị trấn Quất Lâm… thời gian gần đây đã chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, mẫu mã, tích cực tham gia chương trình OCOP để nâng cao chất lượng, tạo thương hiệu sản phẩm, gia tăng sức cạnh tranh với các sản phẩm nước mắm khác trên thị trường.

Bà Vũ Thị Mai, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Giao Thủy cho biết, trên địa bàn có 21 sản phẩm nước mắm truyền thống được công nhận OCOP 3 sao, việc được công nhận là sản phẩm OCOP giúp các cơ sở sản xuất nâng cao được uy tín, được người tiêu dùng biết đến nhiều hơn. Ngoài ra, nhiều hộ đang tận dụng rất tốt nền tảng mạng xã hội để giới thiệu, bán sản phẩm cũng giúp người tiêu dùng biết đến và sử dụng các sản phẩm nước mắm truyền thống tại địa phương.

Hộ gia đình ông Phạm Văn Hoạt, xã Giao Châu (Giao Thủy, Nam Định) kiểm tra độ mặn của nước mắm ủ trong chum.

Tỉnh Nam Định hiện có hơn 100 cơ sở sản xuất chế biến nước mắm truyền thống, tập trung chủ yếu tại các huyện ven biển như Giao Thủy, Nghĩa Hưng, Hải Hậu. Để tăng sức cạnh tranh trên thị trường, nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất nước mắm đã đầu tư máy móc ứng dụng công nghệ, kỹ thuật hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, như: Công ty TNHH Hải sản Hải Thịnh đã ứng dụng công nghệ vi sinh đa enzyme kết hợp với nhiệt độ, rút ngắn quá trình thủy phân protein của nguyên liệu; Công ty TNHH Nước mắm Lâm Bão đã xây dựng, áp dụng chương trình quản lý chất lượng tiên tiến theo tiêu chuẩn HACCP (phân tích mối nguy hiểm và điểm kiểm soát tới hạn)…

Để giúp đỡ người dân, cơ sở làm nước mắm truyền thống tiếp cận thị trường trong và ngoài tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nam Định cũng thường xuyên tổ chức các hội thảo, đưa sản phẩm đi trưng bày tại các hội chợ, triển lãm để quảng bá thương hiệu. Thường xuyên rà soát, đánh giá, hỗ trợ các cơ sở hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để được công nhận sản phẩm OCOP, phát triển du lịch gắn với làng nghề để tiếp thị sản phẩm.

Bài và ảnh: Công Luật (TTXVN)