Mối đe dọa giảm phát rình rập nhiều nền kinh tế châu Á

Khách mua sắm đi ngang qua một tấm biển quảng cáo giảm giá tại một trung tâm thương mại ở Bangkok, Thái Lan. CPI của Thái Lan đã suy giảm trong 5 tháng liên tiếp. Ảnh: Bangkok Post.

Ngay khi sức nóng lạm phát đang gia tăng trở lại ở Mỹ, phần lớn châu Á đang cảm nhận điều trái ngược. Bỏ qua các điểm nóng lạm phát gồm Nhật Bản và Bangladesh thì tốc độ tăng lạm phát trung bình hàng năm hiện nay trên khắp các nền kinh tế lớn nhất lục địa này chỉ ở mức 1,3%.

Giá tiêu dùng đã giảm mạnh ở Trung Quốc và Thái Lan. Trong tháng Tám, chỉ số giá tiêu dùng của Thái Lan giảm 0,79% so với cùng kỳ năm ngoái, kéo dài đà giảm liên tục sang tháng thứ năm.

Các nền kinh tế châu Á khác gồm Philippines cũng đang đứng bên bờ vực giảm phát. Ngay cả ở Ấn Độ, nơi lạm phát thường ở mức cao, giá cả chỉ tăng hàng năm 1,6% trong tháng Bảy, đánh dấu mức tăng yếu nhất kể từ năm 2017.

Ở một số nền kinh tế châu Á, lạm phát nằm trong phạm vi mục tiêu của các ngân hàng trung ương. Nhưng hiện tại, lạm phát ở năm nền kinh tế châu Á đã xuống dưới mức mục tiêu.

Một số chuyên gia có thể dễ dàng quy trách nhiệm cho thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Về lý thuyết, khi ông Trump áp thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu từ châu Á, nhu cầu từ thị trường Mỹ có thể giảm, khiến giá xuất khẩu từ các nước châu Á bị ép xuống và sản xuất cũng bị thu hẹp lại.

Tuy nhiên, điều đó đã không xảy ra trong những tháng gần đây. Doanh nghiệp Mỹ đã chạy đua nhập khẩu trước khi thuế đối ứng có hiệu lực. Kết quả là xuất khẩu của nhiều quốc gia châu Á sang Mỹ tăng vọt.

Hơn nữa, lạm phát ở châu Á đã có dấu hiệu suy yếu từ nửa cuối năm 2024, trước khi Trump tái đắc cử tổng thống.

Thực tế, một trong những “thủ phạm chính” khiến lạm phát của châu Á tăng chậm là tình trạng dư thừa năng lực sản xuất của Trung Quốc, vốn đang trầm trọng thêm tình trạng giảm phát trong nước.

Hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc đã gây áp lực lên giá cả ở những nước khác. Kể từ năm 2022, chỉ số giá xuất khẩu của Trung Quốc giảm 15%, ngay cả khi xuất khẩu tổng thể tăng.

Hàng giá rẻ của Trung Quốc gây tác động lan tỏa là toàn cầu, nhưng các nền kinh tế châu Á có lẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Trong ba năm qua, thặng dư thương mại hàng hóa của Trung Quốc với các nước đang phát triển ở châu Á đã tăng gần gấp đôi.

Giá ô tô tại Thái Lan, nơi các mẫu xe giá rẻ của Trung Quốc ngày càng chiếm ưu thế, giảm hàng năm 6% trong tháng Bảy.

Sự cạnh tranh khốc liệt của các nhà sản xuất điện thoại thông minh (smartphone) của Trung Quốc cũng kéo giá smartphone đi xuống tại Việt Nam và Singapore.

Thị trường hàng hóa ảm đạm, đặc biệt là ở lĩnh vực nhiên liệu và thực phẩm, cũng góp phần hạ nhiệt giá cả tiêu dùng nói chung ở châu Á.

Quyết định của Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh về việc tăng sản lượng khiến giá dầu trượt dài vào đà giảm.

Trong khi đó, lạm phát thực phẩm, vốn đã ở mức cao trong nhiều năm do chiến tranh ở Ukraine và thiệt hại mùa màng do thời tiết nóng bức , cũng đã suy yếu đáng kể.

Trong năm 2024, tỷ lệ lạm phát thực phẩm trung bình ở 10 nền kinh tế lớn nhất châu Á (không tính Nhật Bản và Bangladesh) là 5%. Đến tháng 7-2025, con số này giảm xuống còn 1%.

Tình trạng dư thừa đàn heo ở Trung Quốc đã dẫn đến giảm phát giá thịt heo, khiến các quan chức Trung Quốc gần đây cam kết sẽ giải quyết bằng cách giảm đàn heo nái trên toàn quốc xuống còn 39,5 triệu con, thấp hơn 1 triệu con so với mức hiện tại.

Hơn nữa, nhu cầu ở nhiều nước châu Á đang yếu. Một số nơi, bao gồm cả Hàn Quốc, đang trải qua chu kỳ suy thoái kinh doanh.

Ở những nước châu Á khác, nhu cầu chậm chạp phản ánh những khiếm khuyết về cấu trúc trong nền kinh tế. Ngành sản xuất kém cạnh tranh của Indonesia đang sa thải công nhân, làm giảm niềm tin của người tiêu dùng.

Tăng trưởng tiền lương trên khắp châu Á đang chậm lại. Tại một số quốc gia, nguồn cung lao động ngày càng tăng đã gây áp lực giảm lương, theo Miguel Chanco, chuyên gia kinh tế châu Á của công ty tư vấn Pantheon Macroeconomics.

Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động đã tăng vọt ở Philippines và phá vỡ kỷ lục ở Ấn Độ, Indonesia và Malaysia. Những ký ức còn tươi mới về đợt tăng lạm phát toàn cầu năm 2022, ảnh hưởng đến hầu hết các hộ gia đình châu Á, có thể đã thúc đẩy nhiều người lao động ở châu Á tìm kiếm việc làm.

Các ngân hàng trung ương châu Á dường như vẫn còn lo ngại rủi ro lạm phát trỗi dậy. Nhìn chung, chính sách tiền tệ của họ còn quá thắt chặt so với những mối đe dọa đối với nhu cầu, theo chuyên gia kinh tế Alex Holmes của Economist Intelligence Unit.

Thuế quan của ông Trump dự kiến sẽ củng cố xu hướng lạm phát thấp ở châu Á. Khi thuế quan làm giảm nhu cầu của người Mỹ đối với hàng xuất khẩu từ châu Á, điều này sẽ kích hoạt cuộc đua tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, dẫn đến giá cả hàng hóa suy giảm thêm.

Khi giá cả giảm, người dân có xu hướng trì hoãn mua sắm, kỳ vọng giá sẽ tiếp tục rẻ hơn trong tương lai. Điều này làm giảm nhu cầu tổng thể, ảnh hưởng đến doanh thu của doanh nghiệp, từ đó kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Theo The Economist

Lê Linh