Món ăn và lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng ông Công ông Táo

Theo tín ngưỡng của người Việt Nam, Táo quân được xem là vị thần cai quản việc bếp núc và luôn được thờ ở gian bếp mỗi gia đình. Vào ngày 23 tháng Chạp (âm lịch) hàng năm, người dân sẽ đưa ông Công ông Táo về trời. Ảnh: Ngô Tuyết Mai.

3 lễ vật sống hay còn gọi là lễ vật “tam sinh” không thể thiếu trong mâm cúng Táo quân của người Việt là gạo sống, thịt sống và cá sống. Ảnh: Phuong Nguyen.

Cá chép được coi là linh vật của mâm cúng ông Công ông Táo. Theo truyền thống, người Việt hay chuẩn bị ba con cá chép đỏ sống, để trong chậu nước sạch để cúng ông Công ông Táo. Cá chép không chỉ là "phương tiện" để các Táo quân lên chầu trời mà còn là biểu tượng cho tinh thần vươn tới thành công, thịnh vượng. Ảnh: Thu Uyên.

Cũng theo phong tục của người Việt xưa, những nhà có trẻ con còn cúng Táo quân một con gà luộc, ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang. Gà lễ được chọn phải là gà trống tượng trưng cho sự tinh khiết. Hình ảnh gà trống với tiếng gáy vang cũng mang ý nghĩa cho sự khởi đầu mới, mùa mới, năm mới với nhiều may mắn, hạnh phúc đong đầy. Ảnh: Quỳnh Trang.

Ngoài ba lễ vật trên, mâm cúng ông Công ông Táo không yêu cầu “mâm cao cỗ đầy” nhưng cần chú trọng sự chu toàn, tinh sạch, trình bày gọn gàng trước khi dâng lễ. Ảnh: Hai Yen Bui.

Ở miền Bắc, mâm cúng Táo quân có các món truyền thống đặc trưng như gà luộc, bánh chưng, xôi vò, xôi gấc, canh măng, canh bóng, đĩa xào thập cẩm, giò, mâm ngũ quả, nem, cá kho, hành muối... Chủ nhà có thể thay đổi tùy vào điều kiện tinh tế gia đình, khẩu vị. Ảnh: Nhung Ngo.

Trong khi đó, mâm cỗ cúng ông Công ông Táo của người Nam Bộ thường có hoa tươi, nhang, đèn cầy, 3 ly nước lọc, bộ vàng mã cò bay ngựa chạy và không thể thiếu kẹo thèo lèo. Loại kẹo này làm từ các nguyên liệu chính như mè đen, đậu phộng, đường mạch nha, đường trắng... Ảnh: Vĩnh Thành.

Tục cúng ông Công, ông Táo của người miền Trung khác biệt nhất trong ba miền. Người Huế và một số tỉnh lân cận đặt bàn thờ ông Táo nhỏ ở bếp. Từ trước khi cúng, chủ nhà đã dọn dẹp, thay cát mới cho lư hương, sau đó làm lễ tiễn tượng Táo quân cũ bằng đất nung khỏi bàn thờ để rước tượng mới vào đầu năm. Ngoài các món ăn, còn có lễ vật là một con ngựa bằng giấy. Ảnh: Điền Quang.

Nếu như mâm cỗ mặn yêu cầu phải có “tam sinh” - ba đồ cúng sống, thì mâm cỗ chay lại được tối giản bằng đồ vàng mã và các thực phẩm liên quan đến rau củ quả. Ảnh: Nguyễn Hồng Thúy.

Việc cúng cỗ chay không làm mất đi sự linh thiêng của lễ ông Công ông Táo. Bởi theo quan niệm của người Việt xưa, việc cúng tế quan trọng nhất vẫn là sự thành tâm của gia chủ. Chỉ cần có sự thành tâm, việc cúng mâm cỗ chay hay mặn, mâm cao cỗ đầy hay đồ cúng tối giản đều sẽ được thần linh ghi nhận. Ảnh: Thuy Linh Do.

Khánh Vân