Món ngon theo mùa nước nổi

Mùa nào thức đó, đi đâu ăn đó, là cách diễn tả về bản tính dễ sống, dễ thích nghi của người dân khi sống chung với mùa nước nổi hàng chục năm qua. Sản vật thiên nhiên kể không sao hết, từ cá, tôm đến các loại rau đồng… Theo đó, các nguyên liệu phối hợp với nhau, biến hóa thành hàng trăm món ăn, cách thưởng thức mới mẻ, độc đáo. Chỉ kéo dài có vài tháng, nhưng mỗi thời điểm, người dân lại có cách tận hưởng đặc sản mùa nước nổi theo lối riêng. Nếu đầu mùa nước, người ta háo hức đợi ăn cá linh non - “linh hồn” của mùa nước nổi với món kho lạt, lẩu, canh chua nấu cùng bông điên điển… Chỉ độ 1 tháng sau, con cá lớn dần, đã có thêm cách chế biến làm chả, chiên bột. Cuối mùa nước nổi, cá linh trọng trọng bằng ngón tay cái, đạt kích thước lớn nhất thì chỉ có nướng tươi, chấm nước mắm me chua cay là ngon nhất.

Món ăn đặc trưng mùa nước nổi

Khi “nước đứng”, nguồn cá thiên nhiên dồi dào, giá bán khá rẻ. Để trữ nguồn thực phẩm được lâu, nhà nhà tất bật bắt tay vào mùa làm mắm, làm khô. Mắm cá lóc đồng để nguyên con, chiên lên chín đều, nêm nếm gia vị là có ngay món bắt cơm. Cá khô đủ loại thì đem chiên, nấu canh chua, nướng chín xé nhỏ trộn gỏi hay đơn giản ăn kèm với tô cơm nguội mà ai cũng tấm tắc khen. Tính theo nguyên liệu, từng loại đã có đến hàng chục cách chế biến. Còn theo món, thì biến tấu kể không sao hết được. Sự ngẫu hứng trong kết hợp các hương vị đồng quê làm nên những món ăn vừa ngon, vừa lạ. Mỗi sản vật trong mùa nước nổi đều đem đến nguồn thu nhập dồi dào cho bà con sống nương theo con nước. Con cá, mớ rau không còn bán lẻ “ba cọc, ba đồng” mà được tính bằng bạc trăm, bạc triệu.

Anh Long Hồ, quê ở đầu nguồn TX. Tân Châu khoe: “Ở quê chẳng cần đi đâu xa, ghé qua chợ “chồm hổm” thường họp nhóm đầu con mương, bến đò thì luôn đầy ắp sẵn rau, cá lúc nào cũng tươi rói mới đem từ đồng ra. Hay quanh quẩn nơi gian bếp quen thuộc, ngần ấy cá tôm, mỗi ngày đổi khẩu vị một món, ăn thỏa thích mùa nước. Các món ăn biến tấu thành trăm món theo khẩu vị, sở thích của mỗi nhà, mỗi người. Mấy loại ốc thì đem ra làm gỏi, nhồi thịt, nướng tiêu, hấp sả; cá he kho lạt chấm chung bông súng, rau đồng; canh chua cá ngát, cá cóc; cá rô đồng kho me; mấy loại cá đồng non chiên tươi; lẩu mắm cá tra… món nào cũng ngon nức lòng. Dân thành thị dễ gì được ăn thỏa thích bằng ở quê”.

Nhắc tới mùa nước nổi, không chỉ có nhiều loại cá ngon, mà rau đồng, trái cây cũng hấp dẫn không kém. Bông điên điển, bông súng là đặc trưng phải kể đến, rồi rau muống đồng, cù nèo, rau dừa, rau nhút… gắn liền với những bữa cơm quen thuộc mà không phải tốn tiền mua. Mùa này, cũng nhờ các sản vật, bà con hái điên điển có thêm thu nhập đáng kể. Bà Sáu Lài (xã Đào Hữu Cảnh, huyện Châu Phú) chia sẻ: “Mùa này, bông điên điển được thương lái đặt mua rẻ lắm, nhờ số lượng nhiều nên mỗi ngày đều kiếm được vài trăm. Điên điển nhúng lẩu, nấu canh, đổ bánh xèo, xào tép, kèm mấy loại rau ăn với mắm… Mình giới thiệu vậy đó, cho người tỉnh ngoài biết mà mua nhiều. Nhà tôi còn làm cà na chua ngọt, cá khô, mắm để bán. Món ngon của miền Tây “truyền” lên thành phố được nhiều người chuộng lắm. Có người thích quá tìm về tận nơi để mua thêm”.

Mỗi năm, con nước tràn đồng mang về nguồn lợi cá đồng phong phú giúp các bà, các mẹ thỏa sức sáng tạo nên những món ăn độc đáo dự trữ trong những tháng nghịch mùa. Nhiều người khéo tay còn có thể làm số lượng lớn, bán kiếm thêm thu nhập. Mùi thơm của những món ăn đồng quê và hình ảnh lao động cần mẫn của bà con càng in đậm vào làn khói nơi chái bếp. Những con nước ròng, nước lớn chảy hòa với cuộc sống bình dị của người dân, đem theo phù sa về tắm tưới ruộng đồng, cây trái và nơi trú ngụ của biết bao nhiêu loài tôm, cá đặc sản. Năm nào cũng như một cuộc hẹn, mùa nước nổi làm thổn thức cả tình cảm lẫn vị giác của biết bao con người từ những món quà thiên nhiên ban tặng.

MỸ HẠNH