Một dịch bệnh đang lan rộng, nguy hại mâm cơm người Việt

Từ đầu năm đến nay, dịch tả lợn châu Phi vẫn âm ỉ lan rộng ở nhiều địa phương, gây ra nhiều nguy cơ cho bữa ăn của người Việt. Ảnh minh họa: Phương Anh.

Theo Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), từ đầu năm đến nay, dịch tả lợn châu Phi vẫn âm ỉ lan rộng ở nhiều tỉnh, thành như Cao Bằng, Lạng Sơn, Nghệ An, Hà Tĩnh... Tính đến đầu tháng 6, đã có 386 ổ dịch được ghi nhận tại 15 tỉnh, buộc phải tiêu hủy hơn 22.000 con lợn.

Dù so với cùng kỳ năm trước, số ổ dịch và lượng lợn tiêu hủy đều giảm, song nguy cơ bùng phát trên diện rộng vẫn hiện hữu, đặc biệt khi ý thức kiểm soát an toàn thực phẩm còn lỏng lẻo.

Đáng lo ngại, hàng loạt vụ buôn bán lợn chết, lợn bệnh vừa bị phanh phui ngay giữa thủ đô. Chỉ trong tháng 6 và đầu tháng 7, Công an Hà Nội đã khởi tố 3 vụ án, phát hiện gần 2 tấn thịt lợn nhiễm bệnh bị tuồn ra chợ, quán ăn.

Tại chợ Phùng Khoang, lực lượng chức năng thu giữ hàng trăm kg thịt đã biến màu, bốc mùi hôi thối, nghi nhiễm dịch tả lợn châu Phi. Thủ đoạn của các đối tượng là mua lợn chết với giá rẻ, mổ xẻ ngay tại nhà rồi trà trộn bán lại cho các quán ăn, bữa cơm công nhân, nhà hàng giá rẻ để kiếm lời bất chấp nguy cơ đe dọa sức khỏe cộng đồng.

Việc những mẻ thịt nhiễm bệnh âm thầm ra thị trường, len lỏi vào mâm cơm hàng ngày khiến không ít người tiêu dùng hoang mang đặt câu hỏi: Nếu chẳng may ăn phải lợn nhiễm dịch tả châu Phi, liệu có nguy cơ lây bệnh hay không?

Bệnh không lây cho người

Trao đổi với Tri Thức - Znews, bác sĩ Lê Văn Thiệu, khoa Nhiễm khuẩn Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết bệnh tả lợn châu Phi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, do virus African Swine Fever Virus (ASFV) gây ra.

Bệnh này lây lan rất nhanh trong đàn lợn, bất kể lợn nuôi hay lợn rừng, với tỷ lệ chết có thể lên tới 100%. Virus lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc với máu, dịch tiết của lợn bệnh. Thời gian qua, nhiều nước ở châu Phi, châu Âu và châu Á đã ghi nhận các ổ dịch tả lợn châu Phi xuất hiện trên quy mô lớn.

Phòng Cảnh sát Kinh tế - CATP Hà Nội đã tổ chức lực lượng trinh sát, phát hiện dấu hiệu nghi vấn về hoạt động giết mổ, tiêu thụ thịt lợn nhiễm bệnh tại thôn Đan Nhiễm, xã Khánh Hà, huyện Thường Tín; thôn Dư Xá, thôn Đặng Giang, xã Hòa Xá, TP Hà Nội và tại Chợ Phùng Khoang, phường Đại Mỗ, TP Hà Nội. Ảnh: Công an Hà Nội.

Điều quan trọng là dịch tả lợn châu Phi chỉ lây nhiễm ở loài lợn, hoàn toàn không có khả năng lây sang người. Tuy nhiên, thực tế vẫn xảy ra tình trạng người dân mua phải thịt lợn bệnh hoặc thịt lợn chết không rõ nguồn gốc.

Bác sĩ Thiệu khẳng định nếu không may ăn phải thịt lợn nhiễm virus tả lợn châu Phi nhưng đã được nấu chín kỹ như luộc, xào, nướng thì vẫn an toàn. Đây là điểm khác biệt so với một số bệnh khác như lở mồm long móng ở gia súc hay cúm gia cầm H5N1.

Mối nguy cho bữa ăn của người Việt

Tuy nhiên, theo vị chuyên gia, điều đáng lo ngại là thịt lợn chết hoặc thịt bệnh thường là môi trường thuận lợi cho nhiều loại vi sinh vật phát triển mạnh, trong đó có vi khuẩn như Salmonella, E.coli hay Listeria. Khi ăn phải, người tiêu dùng có thể bị rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, sốt cao. Những nhóm đối tượng dễ bị biến chứng nặng nhất là trẻ nhỏ, người già và phụ nữ mang thai.

Không chỉ vi khuẩn, một số loại ký sinh trùng như giun xoắn, sán dây lợn cũng có thể xâm nhập vào cơ thể nếu thịt không được nấu chín hoàn toàn. Chúng có thể gây tổn thương ở cơ, mắt hoặc thậm chí tấn công hệ thần kinh trung ương.

Bác sĩ Lê Văn Thiệu, khoa Nhiễm khuẩn Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Ảnh: BSCC.

Đặc biệt, thịt lợn chết hoặc ôi thiu có thể sinh ra nhiều độc tố như histamine, endotoxin hay mycotoxin. Những độc tố này rất khó bị phá hủy hoàn toàn, kể cả khi nấu ở nhiệt độ 100 độ C.

Khi ăn phải thịt chứa độc tố, người tiêu dùng có thể bị ngộ độc cấp tính với các biểu hiện như nôn mửa dữ dội, đau bụng, tiêu chảy, sốt cao, tụt huyết áp. Trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể bị sốc nhiễm độc, đe dọa tính mạng.

Nếu tiếp xúc lâu dài với lượng nhỏ độc tố, cơ thể cũng dễ bị tổn thương gan, thận, hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ ung thư. Điều đáng lo là những loại thịt chứa độc tố này thường không có dấu hiệu khác thường rõ rệt về màu sắc hay mùi vị, khiến người tiêu dùng dễ chủ quan.

Một vấn đề khác cũng rất đáng lo ngại là khi lợn nhiễm tả châu Phi, sức đề kháng của chúng giảm đi rõ rệt, khiến đàn lợn dễ mắc thêm các bệnh lây nhiễm nguy hiểm khác như bệnh tai xanh, cúm, thương hàn, liên cầu khuẩn lợn hay lở mồm long móng.

Trong đó, bệnh liên cầu khuẩn lợn rất dễ lây sang người qua các vết thương hở, vết trầy xước hoặc qua các món ăn tái sống, tiết canh. Nếu nhiễm liên cầu khuẩn lợn, người bệnh có thể phải đối diện với nguy cơ nhiễm độc tiêu hóa, nhiễm trùng máu, viêm màng não, viêm não, suy đa tạng, phải lọc máu, thở máy, hồi sức tích cực với chi phí điều trị cao và nguy cơ di chứng nặng nề.

Bác sĩ Thiệu khuyến cáo người dân nên lưu ý những vấn đề sau khi chọn mua và chế biến thịt lợn:

Chỉ nên mua thịt lợn tại các địa chỉ uy tín, có kiểm dịch rõ ràng để đảm bảo an toàn thực phẩm. Không mua thịt có màu tái nhợt, bầm tím, bị chảy nước, có mùi hôi tanh hoặc bề mặt da xuất hiện nhiều nốt xuất huyết.
Thịt lợn tươi thường có đặc điểm khô ráo, màu đỏ hồng hoặc đỏ đậm, phần mỡ chắc, tỏa mùi tự nhiên. Khi sờ vào, thịt không bị dính tay và không để lại dấu vết lạ. Khi luộc chín, nước thịt thường trong, thơm, có lớp váng mỡ nổi rõ trên bề mặt.
Thịt lợn luôn phải được nấu chín kỹ, không nên ăn tái hay sử dụng các món sống như nem chua, tiết canh, gỏi thịt để phòng tránh nguy cơ nhiễm bệnh.
Trong quá trình chế biến, người nội trợ cần: Rửa tay sạch sẽ, dùng dao và thớt riêng cho thực phẩm sống và thực phẩm chín để ngăn lây nhiễm chéo.

Phương Anh