Một liều thuốc chữa nhiều bệnh

Với định hướng minh bạch hóa giao dịch qua hình thức điện tử, giải pháp này hứa hẹn chống đầu cơ hiệu quả, củng cố niềm tin và kiến tạo một thị trường BĐS an toàn, lành mạnh hơn…

Điện tử hóa mọi giao dịch BĐS

Bộ Xây dựng vừa đề xuất thành lập Trung tâm Giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý. Đây là giải pháp trọng tâm nhằm công khai, minh bạch hóa mọi giao dịch, đồng thời tích cực chống đầu cơ, thổi giá trên thị trường, vốn là bài toán nan giải kéo dài nhiều năm qua. Theo kế hoạch, mô hình Trung tâm Giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất sẽ được thí điểm toàn quốc trong giai đoạn 2026 - 2027. Các loại BĐS đa dạng như nhà ở có sẵn, nhà ở hình thành trong tương lai, quyền sử dụng đất có hạ tầng kỹ thuật hay quyền sử dụng đất ở được mã hóa, định danh đều sẽ được giao dịch qua Trung tâm dưới nhiều hình thức như mua bán, chuyển nhượng, cho thuê và thuê mua.

Đề xuất thành lập Trung tâm Giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất góp phần công khai, minh bạch hóa mọi giao dịch đồng thời tích chống đầu cơ, thổi giá trên thị trường. Ảnh: Phạm Hùng

Đáng chú ý, Tập đoàn Viettel đang khẩn trương xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin cho Trung tâm, với việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến như blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (big data). Điều này nhằm đảm bảo mọi giao dịch được kiểm soát chặt chẽ, bảo mật cao và phòng chống hiệu quả các hành vi giả mạo. Mục tiêu đầy tham vọng là đến 31/12/2025, toàn bộ cơ sở dữ liệu sẽ được cập nhật lên Cổng thông tin dữ liệu quốc gia, hiện thực hóa viễn cảnh người dân có thể "mua nhà, sang tên, nộp thuế chỉ bằng vài thao tác online".

Chính vì điểm cốt lõi là điện tử hóa toàn bộ quy trình giao dịch BĐS, dư luận xã hội cùng các chuyên gia đều nhận định đây chính là một "lưới lọc đắc lực" để chống đầu cơ, thổi giá, giúp thị trường bất BĐS tìm về đúng giá trị thực vốn có.

Chống thất thu thuế và rủi ro pháp lý

Chị Lê Thị Hồng Gấm (Hà Nội) cho rằng, việc triển khai hệ thống sàn và trung tâm giao dịch chính quy là cực kỳ cần thiết. Đặc biệt, với những người dân chưa am hiểu pháp lý, sàn giao dịch này sẽ là chỗ dựa vững chắc, đảm bảo tính pháp lý, xác thực của BĐS và hỗ trợ trọn vẹn việc sang tên quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở.

Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Lê Thu Thảo (Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh), cho biết mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất do Nhà nước thành lập, đang được Bộ Xây dựng đề xuất, hoàn toàn đúng với tinh thần của Luật sửa đổi, bổ sung các luật liên quan đến xây dựng cơ bản vào năm 2008. Bà cũng nhấn mạnh rằng quy trình giao dịch hiện tại vẫn còn nhiều bất cập khi hệ thống dữ liệu giữa các cơ quan vẫn chưa kết nối, thủ tục vẫn nặng tính thủ công.

“Mô hình Trung tâm mới sẽ hoạt động theo cơ chế "một cửa liên thông" trên hệ thống phần mềm và cơ sở dữ liệu kết nối. Người dân và doanh nghiệp có thể thực hiện liên thông các bước giao dịch từ tra cứu thông tin, xác lập hợp đồng, nộp thuế đến cấp Giấy chứng nhận trên một hệ thống thống nhất. Đặc biệt, việc số hóa toàn bộ dữ liệu giao dịch về BĐS, giá trị giao dịch, thông tin bên mua, bên bán sẽ giúp hệ thống phát hiện các giao dịch bất thường bằng cách đối chiếu với dữ liệu lịch sử giá. Điều này không chỉ cảnh báo dấu hiệu bất thường mà còn là giải pháp căn cơ để giải quyết tình trạng "kê khai hai giá" nhằm trốn thuế, một vấn đề nhức nhối đã tồn tại từ lâu” - luật sư Lê Thu Thảo phân tích.

Đồng thời, luật sư Lê Thu Thảo cũng lưu ý rằng, hiện nay, hệ thống cơ sở dữ liệu về đất đai (do Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhà ở và thị trường BĐS (do Bộ Xây dựng), cùng dữ liệu dân cư (do Bộ Công an) vẫn đang được quản lý riêng biệt. Do đó, để Trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất có thể thực hiện liên thông các thủ tục, điều cốt yếu là trước tiên phải liên thông dữ liệu của ba bộ này với nhau, đồng thời thống nhất về mặt quản lý. Đặc biệt quan trọng, phải có biện pháp bảo mật thông tin tài sản thật chặt chẽ, bởi lẽ đất đai, nhà ở là tài sản riêng của công dân, và theo Bộ luật Dân sự, công dân có quyền bí mật về tài sản của mình.

Đồng quan điểm, luật sư Trương Ngọc Liêu (Đoàn luật sư Hà Nội) cũng nhận định, việc thành lập Trung tâm mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình minh bạch hóa thị trường BĐS Việt Nam. Theo ông, Trung tâm giao dịch BĐS do Nhà nước quản lý không phải để thay thế các cơ quan đã quen thuộc như Văn phòng Đăng ký đất đai, cơ quan thuế hay các đơn vị công chứng hợp đồng. Ngược lại, chính là một nỗ lực để phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan đó, nhằm giải quyết thủ tục hành chính cho người dân một cách hiệu quả hơn.

Giải pháp toàn diện cho thị trường BĐS

Bàn về đề xuất của Bộ Xây dựng, chuyên gia kinh tế Phan Dũng Khánh cho rằng, để đưa giao dịch BĐS lên môi trường số một cách thành công, cần đảm bảo sự đồng bộ toàn diện trên nhiều phương diện. Cụ thể, ông nhấn mạnh, cần sự hòa hợp về công nghệ, hành lang pháp lý và hệ sinh thái tài chính. Toàn bộ dữ liệu đất đai trên toàn quốc phải được chuẩn hóa và xây dựng thành một hệ thống quản lý đất đai điện tử minh bạch, và được kết nối liền mạch với hệ thống công chứng, thuế và ngân hàng. Từ đó hoàn thiện hành lang pháp lý, công nhận giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử và chữ ký số. “Trung tâm giao dịch nhà đất online ra đời như một sàn giao dịch chứng khoán của BĐS nên sẽ tốt cho thị trường và cho người dân khi giao dịch nhà đất. Hơn nữa, việc áp dụng công nghệ blockchain để lưu trữ thông tin tài sản, hỗ trợ từ mua bán, định giá BĐS online đến hỗ trợ thủ tục pháp lý, tài chính, ngân hàng, marketing trực tuyến, và sẽ giúp tránh gian lận, làm giả giấy tờ” – ông Phan Dũng Khánh lập luận.

Trong khi đó, theo GS.TSKH Đặng Hùng Võ (nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), khi đề xuất lập trung tâm giao dịch BĐS và quyền sử dụng đất, cần có tầm nhìn xa hơn. Ông cho rằng bối cảnh hiện nay cần tính tới việc hợp nhất quản lý đất đai và nhà ở về một cơ quan, một đầu mối: “Đã đến lúc không nên coi đất đai phục vụ sản xuất nông nghiệp là chính. Nguồn lực đất đai phải phục vụ sự phát triển chung của nền kinh tế, đặc biệt là phát triển kinh tế phi nông nghiệp. Vì vậy, việc cấu trúc lại thể chế quản lý đất đai, nhà ở và BĐS là điều tất yếu” - ông Đặng Hùng Võ nêu.

Khẳng định đề xuất của Bộ Xây dựng là một bước tiến quan trọng, bà Phạm Thị Miền - Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu đánh giá thị trường BĐS Việt Nam (VARS IRE) kỳ vọng, khi được thí điểm toàn quốc trong giai đoạn 2026 - 2027, mọi giao dịch BĐS sẽ được khuyến khích, và có thể tiến tới bắt buộc, thực hiện qua hệ thống trung tâm hoặc kênh điện tử này. Đây được xem là một bước ngoặt quan trọng, hứa hẹn kiến tạo một thị trường BĐS Việt Nam lành mạnh, công bằng và bền vững hơn cho tất cả mọi người.

Tiểu Thúy