Một số trường đại học đang rất mạnh, sáp nhập xong kém đi

Sáp nhập để đưa các đại học lớn vào top 100 thế giới, chưa chắc là hay

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (TP.HCM) cho hay tờ trình của Chính phủ khẳng định cần thiết sửa đổi Luật Giáo dục đại học để đáp ứng yêu cầu Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, trong đó có yêu cầu tạo đột phá trong giáo dục đào tạo, đồng thời xác nhận quyền tự chủ của cơ sở đào tạo.

Tuy nhiên, ông Huân cho rằng khái niệm “cơ sở giáo dục đại học” trong dự thảo luật bao gồm: Trường đại học, đại học vùng, đại học quốc gia, đại học đa lĩnh vực chưa hợp lý, bởi trong đại học quốc gia, đại học vùng có rất nhiều “cơ sở” bên dưới.

Theo đại biểu, nếu quan niệm các đại học lớn như các tập đoàn hay tổng công ty, thì với khái niệm này sẽ dẫn đến việc không quan tâm đến các đơn vị cơ sở bên dưới - vốn mới là nơi cần được tăng cường tự chủ.

“Nếu muốn đưa các trường đại học của chúng ta vào tốp 100 của thế giới bằng cách sáp nhập cơ học thì chưa chắc là cách hay", ông Huân nói.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (TP.HCM)

Ông Huân nêu ví dụ, Trường đại học Bách khoa Hà Nội khi phát triển mạnh lên thành một đại học lớn trong đó có nhiều trường con, thì lúc đấy nó mới trở nên mạnh và mạnh nội lực. Còn nếu sáp nhập cơ học thì có thể những cơ sở đang phát triển, lại trở thành không thể phát triển vì ít được quan tâm, không còn tự chủ được về tài chính.

Từ nhận định trên, đại biểu Huân cũng chỉ ra thực tế, một số trường đại học trước khi sáp nhập rất mạnh, nhưng sau khi sáp nhập lại không mạnh nữa. Lý do vì nhà trường phải tự chủ tài chính và do không đủ sinh viên đầu vào, đã phải hạ thấp tiêu chuẩn, dẫn đến cơ sở đó kém đi chứ không phát triển.

“Nếu chúng ta không xác định đúng khái niệm về cơ sở giáo dục đại học, chúng ta sẽ tập trung các nguồn lực không đúng. Chúng ta sẽ không tập trung cho những tế bào, những cái nhỏ để làm cho cơ thể mạnh khỏe lên mà chúng ta lại tập trung cho những cái lớn như tập đoàn”, đại biểu Nguyễn Quang Huân phân tích và nhấn mạnh cần phải thực sự xác định lại xem đại học vùng có nên tồn tại hay không.

Cách gọi trường đại học bên trong đại học không làm trong sáng tiếng Việt

Bên cạnh đó, ông Huân cũng đề nghị cần xác định cách gọi các trường đại học ở trong đại học. Theo ông, cách gọi trước đây không làm trong sáng tiếng Việt và cũng không theo thông lệ quốc tế.

“Các trường đại học quốc tế không bao giờ dùng từ “University” ở bên trong “University”, mà một University có nhiều College hay Institute, tức là có nhiều viện hoặc nhiều trường. Chúng ta nên xem xét lại cách gọi tên các cơ sở ở trong trường đại học lớn, các trường đại học đa ngành và trường đại học quốc gia”, đại biểu kiến nghị.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng đối với các trường lớn, trường đa ngành nên gọi là đại học, còn các tổ chức ở bên trong đó có thể gọi là trường.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) cho hay: có ý kiến là nên bỏ hoặc tổ chức lại mô hình đại học vùng để hiệu quả và giảm tính trung gian.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ)

Bà Lam cho rằng mô hình này trở thành một cấp trung gian giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo với các trường thành viên, vừa làm chủ quản vừa làm đơn vị sự nghiệp khiến cơ chế trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường của thành viên cũng bị hạn chế. Điều này không phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW của Trung ương với yêu cầu giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp và xóa bỏ cấp trung gian để bảo đảm quản trị thống nhất, hiệu quả.

Từ đó, bà Lam kiến nghị nên bỏ quy định đại học vùng hoặc tái cấu trúc mô hình đại học vùng trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học. Các trường thành viên của đại học vùng hầu hết mang tính chuyên ngành mà đây không phải là xu hướng của các đại học trên thế giới. Vì đại học đa ngành, đa lĩnh vực và liên ngành mới là xu hướng hiện nay.

Bà Lam kiến nghị nên cấu trúc các trường đại học thành viên trong đại học vùng thành các đại học đa ngành, lĩnh vực với nhiều trường chuyên ngành. Điều này có thể mỗi đại học vùng sẽ có nhiều đại học độc lập đủ mạnh, đủ tiếp tục đầu tư để mạnh và đạt các tiêu chí, tiêu chuẩn theo quốc tế và đóng vai trò đào tạo nhân lực nghiên cứu.

“Việc rà soát và sắp xếp lại mô hình đại học vùng là cần thiết. Bởi bãi bỏ mô hình này không phải từ bỏ các đại học đóng vai trò quan trọng cho phát triển vùng mà là thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Trung ương - xóa bỏ cấp trung gian, tinh gọn bộ máy và tăng quyền tự chủ thực chất cho các cơ sở giáo dục đại học để phát triển ngày càng mạnh hơn”, bà Lam nói.

Lam Thanh