ĐBQH: Bộ Y tế không giành, nhưng đáng lo khi Bộ GD&ĐT đào tạo ngành y

Chiều 20/11, tại phiên thảo luận của Kỳ họp Quốc hội thứ 10 về một số dự án luật và nghị quyết trong lĩnh vực giáo dục, đại biểu Nguyễn Tri Thức (Thứ trưởng Y tế, đoàn TP.HCM) bày tỏ sự lo ngại sâu sắc về nội dung trong Báo cáo số 2028 liên quan đến đào tạo bác sĩ chuyên khoa và bác sĩ nội trú.

Ông cho biết bản thân "rất buồn" khi đọc báo cáo, bởi những giải trình về chương trình chuyên khoa I, chuyên khoa II và nội trú "hoàn toàn không đúng". "Tôi không hiểu vì sao lại có giải trình như vậy và rất muốn gặp người chấp bút nội dung này", ông nói.

Nội trú và chuyên khoa I, II là tinh hoa của ngành y

Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức nhấn mạnh việc đánh đồng các chương trình chuyên khoa I, chuyên khoa II và nội trú với đào tạo chứng chỉ hành nghề là sai lệch và không phản ánh đúng bản chất.

Ông khẳng định sinh viên y khoa sau tốt nghiệp thường đi theo hai hướng:

Hướng học thuật, giảng dạy tại các trường đại học, theo lộ trình thạc sĩ, tiến sĩ.
Hướng lâm sàng, làm việc tại bệnh viện, theo các chương trình chuyên khoa I,II và nội trú.

"Lực lượng bác sĩ nội trú là tinh hoa của tinh hoa trong y khoa Việt Nam", ông nói.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức (Đại biểu Quốc hội TP.HCM) cho biết bản thân "rất buồn" khi đọc báo cáo, bởi những giải trình về chương trình chuyên khoa I, II và nội trú "hoàn toàn không đúng".

Theo Thứ trưởng, đào tạo bác sĩ không thể tách rời bệnh viện. Sinh viên y khoa ngay từ năm 2 đã phải gắn với môi trường lâm sàng.

"Bệnh nhân là người thầy lớn nhất. Sinh viên chỉ học lý thuyết, ôm sách thì khi ra trường sẽ yếu; còn em nào thực hành nhiều, trực nhiều, theo thầy nhiều sẽ rất giỏi. Đó là thực tế", ông Thức chia sẻ.

Lo ngại nếu giao Bộ Giáo dục quản lý toàn bộ giáo dục sức khỏe

Theo dự thảo đang được Quốc hội xem xét, giáo dục sức khỏe - bao gồm cả chương trình đào tạo - sẽ do Bộ Giáo dục quản lý và phê duyệt. Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cho rằng Bộ Y tế không muốn "giành việc" nhưng đây là vấn đề "rất đáng lo ngại".

"Nếu dự thảo này thông qua, toàn bộ giáo dục sức khỏe sẽ do Bộ Giáo dục quản lý, kể cả phê duyệt chương trình. Điều này thực sự đáng lo”, ông nêu ý kiến. Đại biểu cũng cho biết trong báo cáo 2028, những góp ý của các đại biểu ngành y "hầu như không được tiếp thu", dù đây là vấn đề liên quan trực tiếp chất lượng nhân lực y tế trong tương lai.

Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cũng chỉ ra thực tế hiện nay việc mở ngành, cấp phép đào tạo trình độ đại học trong khối ngành sức khỏe tại các trường tư thục là do Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định, còn Bộ Y tế chỉ được cung cấp số liệu nhu cầu nhân lực.

"Việt Nam đang thiếu điều dưỡng, thiếu bác sĩ, nhưng Bộ Y tế lại không có quyền kiểm soát chất lượng đào tạo. Chất lượng nhiều trường y tư nhân còn chưa đáp ứng yêu cầu", ông nói.

Ông cho rằng một khảo sát quy mô lớn về chất lượng đào tạo khối ngành sức khỏe sẽ giúp làm rõ thực trạng hiện nay.

Thứ trưởng đề nghị Quốc hội bổ sung vào dự thảo luật quy định: Bộ Y tế là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm quản lý nhà nước đối với đào tạo chuyên sâu, sau đại học trong lĩnh vực khoa học sức khỏe.

Ông cũng kiến nghị chuyển toàn bộ hệ thống cao đẳng y tế - vốn trước đây do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý, nay do Bộ Nội vụ phụ trách - về Bộ Y tế để đảm bảo thống nhất.

Tại phiên tranh luận, ông Nguyễn Hải Nam (Đại biểu Quốc hội thành phố Huế) cũng đồng tình giao khối ngành sức khỏe cho Bộ Y tế quản lý, với 7 nhóm lý do.

Ông Nguyễn Hải Nam (Đại biểu Quốc hội thành phố Huế) phát biểu tại Kỳ họp Quốc hội thứ 10.

Thứ nhất, đào tạo y khoa liên quan trực tiếp đến tính mạng người bệnh. Bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng phải được đào tạo theo chuẩn hành nghề, quy trình chuyên môn và an toàn người bệnh - những nội dung hiện do Bộ Y tế ban hành và giám sát. Đào tạo y khoa bắt buộc phải gắn với bệnh viện và thực hành lâm sàng.

Thứ hai, mô hình này phù hợp với thông lệ quốc tế: Nhật Bản, Hàn Quốc đều giao quản lý đào tạo y cho Bộ Y tế; Anh, Đức dù cho phép trường đại học tự chủ, nhưng chuẩn năng lực và cấp phép hành nghề vẫn thuộc Bộ Y tế.

Thứ ba, Bộ Y tế là cơ quan duy nhất nắm rõ nhu cầu nhân lực, có thể dự báo thừa - thiếu bác sĩ từng chuyên khoa, điều dưỡng, kỹ thuật viên, từ đó xây dựng chỉ tiêu tuyển sinh phù hợp và tránh lãng phí nguồn lực.

Thứ tư, quản lý tập trung giúp tăng chất lượng đào tạo nhờ kết nối trực tiếp giữa trường y - bệnh viện - viện nghiên cứu, tránh đào tạo hàn lâm, xa rời thực tế lâm sàng.

Thứ năm, giảm nguy cơ thương mại hóa khi các trường mở rộng chỉ tiêu theo cơ chế tự chủ tài chính, có thể làm giảm chất lượng đào tạo.

Thứ sáu, ngành y đòi hỏi chuẩn đạo đức nghề nghiệp đặc thù. Bộ Y tế - với kinh nghiệm quản lý đội ngũ thầy thuốc - mới có thể xây dựng và giám sát hiệu quả các chuẩn mực này.

Thứ bảy, trong tình huống khẩn cấp như dịch bệnh, Bộ Y tế cần quyền điều phối nhân lực từ hệ thống đào tạo. Bài học Covid-19 cho thấy sự huy động kịp thời sinh viên, bác sĩ nội trú, giảng viên chỉ đạt hiệu quả khi ngành y được quản lý thống nhất.

Ông Nam đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo chất lượng nhân lực y tế trong tương lai.

Phương Anh

Ảnh: Quốc hội.