Một số vấn đề về đổi mới tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam trong giai đoạn hiện nay

Chủ trì Hội thảo

Chủ trì hội thảo có PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam; TS Phạm Tất Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban thường trực Ban Dân vận Trung ương; TS Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; PGS.TS Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Quang cảnh Hội thảo

Tham dự Hội thảo có ông Phạm Thế Duyệt, nguyên Ủy viên Thường vụ, Thường trực Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; bà Nguyễn Thị Doan, nguyên Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch không chuyên trách UBTƯ MTTQ Việt Nam; bà Tô Thị Bích Châu, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam; các vị Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Chủ nhiệm một số Hội đồng tư vấn của UBTƯ MTTQ Việt Nam; lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương; đại diện Ban Thường trực Ủy ban MTTQ TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh.

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại Hội thảo

Đổi mới tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam các cấp là nội dung quan trọng trong nhiệm kỳ mới

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà nhấn mạnh, Hội thảo là cơ sở quan trọng để Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tiếp tục bổ sung, hoàn thiện Đề án nhân sự Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, nhiệm kỳ 2024 - 2029 để trình Ban Bí thư, Bộ Chính trị.

Theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà, việc đổi mới tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam có vai trò quan trọng trong đổi mới phương thức và chất lượng hoạt động của MTTQ Việt Nam; đồng thời, góp phần quan trọng trong tổ chức và hoạt động của hệ thống Mặt trận các cấp. Việc đổi mới tổ chức bộ máy và hoạt động có hiệu quả của MTTQ Việt Nam là nhằm đáp ứng tình hình, bối cảnh mới, để đưa chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và chương trình hành động, đề án của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam được triển khai tới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, tới các tổ chức thành viên của Mặt trận và toàn thể nhân dân; đồng thời, góp phần giúp MTTQ Việt Nam các cấp thực hiện đúng và hiệu quả chức năng, nhiệm vụ của tổ chức Mặt trận ở mỗi cấp theo Luật và Điều lệ MTTQ Việt Nam quy định.

Cùng với đó, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nêu rõ: “Tăng cường vai trò nòng cốt chính trị, trách nhiệm của Mặt trận tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tập hợp, vận động nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước…, thực hành dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội”; Quy định số 97-QĐ/TW của Bộ Chính trị cũng nâng tầm Đảng đoàn MTTQ Việt Nam từ trực thuộc Ban Bí thư lên trực thuộc Bộ Chính trị; Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 120-QĐ/TW về cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ Cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Quy định số 146-QĐ/TW của Ban Bí thư cũng đề cập tới nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức, nguyên tắc làm việc, mối quan hệ công tác của đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng phát biểu tại Hội thảo

Cũng theo Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà, Chỉ thị số 22-CT/TW của Ban Bí thư cũng đề cập tới việc “Chú trọng phát hiện, giới thiệu người có năng lực, uy tín, tâm huyết, trách nhiệm cao với đất nước và công tác Mặt trận; có thể mở rộng thành phần, số lượng tổ chức thành viên, cá nhân tiêu biểu trong nước và đồng bào Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia Ủy ban Mặt trận các cấp, góp phần nâng cao hình ảnh, vị thế, sức mạnh đại đoàn kết của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”.

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, cơ sở pháp lý, căn cứ chính trị về hoạt động của MTTQ Việt Nam đã cơ bản đầy đủ, bởi vậy, việc đổi mới tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam các cấp là nội dung quan trọng trong nhiệm kỳ mới.

“Thực tế cho thấy, xuất phát từ vị thế, vai trò của Mặt trận trong giai đoạn hiện nay, công tác Mặt trận có nhiều vấn đề như: Mở rộng tổ chức thành viên; dân số sinh sống ở nhiều chung cư lớn hơn 1 xã, hoạt động của Ban Công tác Mặt trận ở khu chung cư sẽ giải quyết ra sao; hoạt động của Hội đồng Tư vấn hiện nay theo Quyết định 120 là nằm trong cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, vậy vấn đề đặt ra đối với hoạt động của Hội đồng sẽ như thế nào; đội ngũ cán bộ chuyên trách của Mặt trận hiện nay đã đáp ứng được yêu cầu đặt ra chưa”, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà nêu vấn đề và cho rằng tại một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, cơ cấu, thành phần tham gia Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp hiện nay chưa rõ ràng; chế độ, chính sách cho cán bộ Mặt trận hiện nay vẫn còn khó khăn; cơ chế phối hợp, thống nhất hành động ở cơ sở vẫn còn một số cản trở, vướng mắc…

PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản phát biểu tại Hội thảo

Từ những vấn đề mà Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Nguyễn Thị Thu Hà đề cập, PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản nhấn mạnh, có thể xác định, đổi mới tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam không chỉ là yêu cầu và trách nhiệm của bản thân Mặt trận mà còn là yêu cầu khách quan của xã hội, là trách nhiệm của hệ thống chính trị, là đòi hỏi tất yếu của thể chế chính chính trị dân chủ, là điều kiện để phát huy dân chủ, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, đẩy mạnh xây dựng và chỉnh đốn Đảng.

Bởi vậy, MTTQ Việt Nam luôn quan tâm đến đổi mới tổ chức bộ máy, nội dung và phương thức hoạt động cho phù hợp với tình hình nhiệm vụ cách mạng mới của đất nước, giải quyết đúng đắn mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, khắc phục triệt để căn bệnh “xa dân”, dân chủ hình thức, hành chính hóa hoạt động, công chức hóa cán bộ, tăng cường hiệu quả giám sát, phản biện xã hội và kiểm soát quyền lực.

PGS.TS Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản mong muốn đại biểu tham dự tập trung thảo luận vào một số nội dung như: Tổ chức bộ máy của MTTQ Việt Nam hiện nay có những điểm gì hợp lý và chưa hợp lý; tính cấp thiết, tất yếu của đổi mới tổ chức bộ máy; đổi mới tổ chức bộ máy MTTQ Việt Nam bao gồm những nội dung cốt lõi gì và việc đổi mới phụ thuộc vào những yếu tố, điều kiện nào, làm rõ thêm các căn cứ chính trị, pháp lý và thực tiễn để đổi mới tổ chức bộ máy Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X, nhiệm kỳ 2024 - 2029; số lượng Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam khóa X dự kiến tăng lên 10% thì cơ cấu sẽ gồm những đại biểu thuộc lĩnh vực nào;….

Đề xuất giải pháp nhằm đổi mới tổ chức bộ máy trong giai đoạn mới

Ông Lê Truyền, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Nêu ý kiến tại Hội thảo, ông Lê Truyền, nguyên Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, việc chuẩn bị nhân sự để Đại hội hiệp thương chọn cử tham gia Ủy ban Trung ương cần tiến hành thật công phu, kỹ lưỡng cả về tiêu chuẩn và có cơ cấu hợp lý, nhất là đối với nhóm thành viên cá nhân tiêu biểu; đặc biệt quan tâm xây dựng cơ cấu, tiêu chuẩn, chọn cử các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, các chuyên gia, nhà khoa học và hoạt động thực tiễn tham gia Ủy ban.

“Các cá nhân tiêu biểu được chọn cử tham gia Ủy ban Trung ương ngày càng tăng và chiếm số đông trong Ủy ban. Số thành viên cá nhân đã làm cho UBTƯ MTTQ Việt Nam thêm sự đa dạng, phong phú và sự khác biệt, thể hiện tính đại diện, tiêu biểu cho các tầng lớp nhân dân, làm cơ sở thuận lợi cho các hoạt động của MTTQ Việt Nam”, ông Lê Truyền nói.

Theo ông Lê Truyền, vai trò và số lượng các cá nhân tiêu biểu tham gia Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam mỗi khóa đều được tăng thêm, trách nhiệm của Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam cũng như Mặt trận các địa phương và các tổ chức thành viên là rất lớn trong việc phối hợp để phát hiện, giới thiệu, chọn cử được số lượng, tiêu chuẩn và cơ cấu, bồi dưỡng và phát huy các cá nhân tiêu biểu tham gia Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam. Nếu như số lượng Ủy viên UBTƯ MTTQ Việt Nam khóa X dự kiến tăng lên 10% thì số tăng thêm này chủ yếu sẽ là các cá nhân tiêu biểu.

"Cần ưu tiên tăng cho nhóm các nhân sĩ trí thức tiêu biểu, các chuyên gia, nhà khoa học, người có nhiều kinh nghiệm hoạt động thực tiễn có liên quan nhiều đến tổ chức và công tác Mặt trận. Nên mời một số cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước đã hoặc sắp nghỉ hưu có tâm huyết và am hiểu chính sách Mặt trận, công tác Mặt trận", ông Lê Truyền đề xuất.

GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ và Pháp luật (UBTƯ MTTQ Việt Nam) phát biểu tại Hội thảo

Ở góc độ khác, GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Dân chủ và Pháp luật (UBTƯ MTTQ Việt Nam) cho rằng, những năm gần đây, Hội đồng tư vấn ở cấp Trung ương và cấp tỉnh, ban tư vấn cấp huyện và cộng tác viên ở mỗi cấp đã giúp Đoàn Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ. Tuy nhiên, tổ chức và hoạt động của Hội đồng tư vấn, ban tư vấn vẫn còn những tồn tại, hạn chế, cơ sở chính trị - pháp lý về tổ chức và hoạt động của Hội đồng tư vấn, ban tư vấn chưa đầy đủ.

GS.TS Trần Ngọc Đường kiến nghị cần sửa đổi Điều lệ MTTQ Việt Nam, nghiên cứu sửa Điều 12 của Điều lệ hiện hành để xác định đầy đủ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ của các tổ chức tư vấn với các cơ quan của MTTQ Việt Nam mỗi cấp, xây dựng quy chế phối hợp hoạt động giữa các Hội đồng Tư vấn.

"Cần xây dựng các ban chuyên môn, trong đó tập trung xây dựng ban dân chủ - giám sát - phản biện xã hội đủ mạnh, am hiểu sâu sắc những vấn đề dân chủ và pháp luật để tham mưu, tổng hợp giúp các hội đồng thực hiện các nhiệm vụ được Ban Thường trực Ủy ban MTTQ các cấp giao", ông Trần Ngọc Đường cho hay.

Bà Nguyễn Thị Doan nguyên Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch không chuyên trách UBTƯ MTTQ Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Đồng quan điểm với ý kiến tham luận của GS.TS Trần Ngọc Đường, bà Nguyễn Thị Doan nguyên Phó Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch không chuyên trách UBTƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, hiện nay, MTTQ Việt Nam đóng vai trò quan trọng và được Đảng, Nhà nước đánh giá cao, bởi vậy, MTTQ Việt Nam phải đổi mới sao cho phù hợp với tình hình thực thế và xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân trao gửi. Đặc biệt phải đổi mới trong chính bộ máy của Cơ quan Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam theo đúng tinh thần Quyết định số 120-QĐ/TW của Bộ Chính trị và theo đúng vị trí việc làm hiện nay.

Theo bà Nguyễn Thị Doan, đổi mới phải bắt nguồn từ Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, đây là cơ sở để đổi mới hoạt động trong nhiệm kỳ mới. Trong đó, việc bổ sung các cụ, các vị, các đại biểu tham gia Đoàn Chủ tịch và Ủy viên Ủy ban phải đảm bảo cơ cấu, thành phần để mỗi người khi được hiệp thương cử đều cảm thấy được công bằng, bình đẳng và có những đóng góp tích cực cho hoạt động của Mặt trận.

“Đã là cơ chế Ủy ban thì phải có Hội đồng Tư vấn để đề xuất ý kiến đối với hoạt động của Mặt trận. Tuy nhiên, hoạt động của Hội đồng Tư vấn hiện nay không được quan tâm về chế độ, chính sách, tài liệu tham vấn. Cơ chế, chính sách này cũng không được đảm bảo, không được quan tâm xứng tầm cho người đứng đầu và những người hoạt động trong hệ thống Mặt trận”, bà Nguyễn Thị Doan nêu vấn đề và cho rằng phải đổi mới tư duy về con người, về nguồn lực đối với Mặt trận trong giai đoạn hiện nay, đó chính là động lực để hệ thống MTTQ Việt Nam hoạt động hiệu quả và phát huy vai trò của mình.

Nhấn mạnh phải đẩy mạnh hoạt động thông tin, tuyên truyền để củng cố niềm tin trong nhân dân, bà Nguyễn Thị Doan cho rằng, thời gian tới, MTTQ và các tổ chức đoàn thể phải chủ động đổi mới trong việc tổ chức những Hội nghị thông tin, tuyên truyền để nhân dân hiểu được những vấn đề mà Đảng, Nhà nước đang triển khai để củng cố vững chắc hơn nữa niềm tin trong nhân dân và củng cố vững chắc khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Ông Nguyễn Sỹ Trường, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội phát biểu tại Hội thảo

Chia sẻ về mô hình tập hợp nhân dân ở các khu chung cư, ông Nguyễn Sỹ Trường, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội cho biết, Hà Nội đã triển khai thành lập Ban Công tác Mặt trận ở mỗi tổ dân phố có nhà chung cư, theo đó các thành viên trong Ban Công tác Mặt trận tham gia Ban quản trị nhà chung cư để tạo thuận lợi cho hoạt động chung của tòa nhà. Đi sâu, đi sát đến từng người dân, Ban Công tác Mặt trận tại mỗi khu dân cư đã thực sự là hạt nhân đoàn kết, khơi dậy phát huy tiềm năng của cộng đồng. Tuy nhiên hiện nay Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư có khối lượng công việc lớn, còn nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác phối hợp với Ban quản trị nhà chung cư.

Nhằm khắc phục tồn tại này, ông Nguyễn Sỹ Trường đề xuất, các cấp ủy địa phương cần tiếp tục lãnh đạo, nhân rộng mô hình "Giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau giữa các khu dân cư" gắn với mô hình "Mỗi hộ gia đình giúp đỡ mỗi hộ gia đình". Đồng thời cấp ủy, chính quyền địa phương cần chỉ đạo cấp ủy, chi bộ, tổ dân phố và Ban quản trị nhà chung cư xây dựng quy chế hoạt động, phối hợp chặt chẽ thực hiện tốt quy chế để đáp ứng nhu cầu của người dân, giúp khu dân cư phát triển bền vững, hướng tới xây dựng "Khu dân cư kiểu mẫu mới, mang đậm nét đô thị văn minh".

Hương Diệp