Một thời dế mèn tuổi thơ

Cùng với tiếng ve ran dưới nắng hè vàng tươi thì tiếng dế thánh thót trong sương đêm thực sự trở thành âm thanh của mùa hè tuổi thơ một thời của những người lớp trước, nay đã trở thành bậc trung niên.

Tiếng dế có thể là quá khứ xa xôi miền ký ức, trong trang sách thơ ca nhưng cũng chính là thiên nhiên hiện thực, nếu ta để ý sẽ bắt gặp. Thiên nhiên mùa hạ với những loài vật côn trùng tuổi thơ đặc trưng như: Ve sầu, cào cào, châu chấu, chuồn chuồn, cánh cam và dế mèn luôn gắn bó với chúng ta từ cuộc sống đến tâm tưởng hoài niệm. Trong số các loài côn trùng thân quen, dế mèn thực sự giống với tuổi thơ con người chúng ta nhất về tính cách: Hồn nhiên, trong sáng, nghịch ngợm và lém lỉnh. Do vậy, không phải ngẫu nhiên có hẳn một thiên truyện bất hủ của văn học Việt Nam “Dế mèn phiêu lưu ký” của nhà văn Tô Hoài. Chú dế mèn đi cùng tuổi thơ và trang sách kỳ diệu giúp chúng ta lớn lên với cuộc đời đầy kỳ thú.

Nói đến dế, chúng ta sẽ nghĩ ngay đến miền quê êm đềm với ruộng đồng, dòng sông, bờ tre dào dạt gió hè. Ở nơi đó, chúng ta dễ dàng bắt gặp dế ở khắp nơi như: Bờ ruộng, vạt cỏ, gốc cây… Âm thanh đồng quê mỗi khi chiều xuống như ri ri hay re ré tràn ngập không gian.

Còn bạn không ở quê thì vẫn có thể gặp những chú dế mèn đi phiêu lưu tấp vào bụi cây hốc cỏ để ẩn nấp. Tuy ẩn dật nhưng khi tối xuống, sương đọng, dế sẽ cất tiếng gáy vang lừng. Nếu lắng nghe tiếng gáy vang to của chúng thì nhất định là chú dế cồ lửa. Đó là món quà mùa hè dành tặng cho bạn một trò chơi thú vị: Đá dế! Nhưng trước khi vào trò chơi với dế, ta hãy tham gia với các bạn nhỏ đi bắt dế. Đó là tìm những hang dế bên vệ cỏ, trên bờ ruộng đầy cỏ khi nghe tiếng dế gáy, hay thấy chú dế thập thò cái đầu gồ bướng bỉnh thì nhất định là dế cồ hay dế cụ. Để dế bò lên mặt đất chính là một công cuộc săn vô cùng kỳ công. Chúng ta sẽ bắt đầu từ việc thả cọng cỏ gừng vào hang vê vê để chọc tức dế. Sau khi thăm dò mà dế vẫn lỳ lợm nằm im thì đành chơi trò “thủy công” - đổ nước vào hang cho dế sặc chui ra.

Khi bắt được chú dế cồ lửa to như ngón tay cái thì bạn đã có một chiến lợi phẩm mùa hè tuyệt vời bởi từ đó chú dế sẽ là chiến binh thay mặt bạn đi thi đấu ở các cuộc thi Olympic tuổi thơ vô cùng vui sướng. Để nuôi được dế không khó khăn gì, xưa những người giàu có sẽ nuôi dế trong lồng đan công phu, còn thường chỉ cần để chúng trong hộp giấy là được. Thức ăn nuôi dế là cọng giá đỗ hay cọng rau càng cua, cỏ non chân vịt, thậm chí cám gạo. Đấy là ta nuôi dế để chơi đá dế, khác với nuôi dế cơm, dế gạo dạng công nghiệp để làm thực phẩm. Tuy nhiên, trong số dế cơm thỉnh thoảng có những con dế dị thường mà ta hay gọi dế cồ lửa là những hảo thủ để chơi đá dế.

Thời chưa xa, cứ mùa chơi dế có nhiều người bắt dế thả vào lồng sắt đem đến tận cổng trường bán cho các bạn nhỏ chơi. Ngày nay, các bạn nhỏ hình như quên mất chú dế thân thương này và ở nhiều thành phố cũng không có tiếng ve ran nữa. Thật đáng tiếc vì mất đi một góc mùa hè rất đáng yêu của mình. Nhắc lại để biết rằng thiên nhiên mùa hè một thời có nhiều điều rất vui và thú vị.

Dương Trang Hương