Mùa măng đắng

BHG - Mỗi khi những cơn mưa Xuân bắt đầu rơi trên những cánh rừng đại ngàn, cũng là lúc người dân vùng cao háo hức đón mùa măng đắng (măng vầu). Măng đắng không chỉ là thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn của đồng bào dân tộc mà còn mang đậm hương vị của núi rừng hoang sơ.

Khi trời vào Xuân, măng vào mùa, trên khắp các ngả đường cũng như các chợ, người dùng có thể dễ dàng tìm mua để thưởng thức hoặc làm quà. Măng đắng giờ đây không chỉ là món ăn dân dã của các dân tộc miền núi mà còn là món ăn yêu thích của nhiều người.

Măng đắng được người dân bày bán bên đường.

Măng đắng thường mọc tự nhiên trên các triền núi, sườn đồi hay trong những cánh rừng già. Loại măng này có vỏ ngoài màu nâu sẫm, thân thẳng, mập mạp và khi bóc ra sẽ lộ phần ruột trắng nõn. Đúng như tên gọi, măng có vị đắng đặc trưng, nhưng chính cái vị đắng ấy lại tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt, càng ăn càng thấy ngọt hậu và lưu luyến khó quên.

Chị Phan Ngọc Thanh, thôn Khuổi My, xã Phương Độ (thành phố Hà Giang) hàng ngày cùng chồng lên đồi tìm măng về bán. Mỗi lần đi, hai vợ chồng có thể kiếm được từ 20 đến 30kg măng. Sau đó, chị mang ra chợ bán với giá dao động từ 30 – 50 nghìn đồng/kg. Nhờ mùa măng đắng, nhiều hộ gia đình vùng cao như gia đình chị lại có thêm thu nhập, cải thiện đời sống.

Chị Thanh chia sẻ: “Chúng tôi đã hái không biết bao nhiêu mùa măng. Đây là một món quà từ thiên nhiên mà không phải mất công chăm sóc. Đến mùa, chúng tôi rủ nhau vào rừng, ai cũng đem theo dao quắm, thuổng, cuốc, bao tải để đào, đựng măng. Măng là thực đơn không thể thiếu trong mỗi gia đình khi Xuân qua, Hạ tới. Ngoài măng tươi, người dân quê tôi còn đem măng luộc lên và thái phanh củ ra phơi khô rồi gom lại trở thành món hàng hóa bán cho người dưới xuôi thu mua”.

Măng đắng là món ăn yêu thích của nhiều gia đình.

Mùa măng đắng thường bắt đầu từ cuối tháng 2 đến khoảng tháng 5, khi khí hậu ẩm ướt của mùa Xuân tạo điều kiện lý tưởng cho măng phát triển. Người dân thường vào rừng từ sáng sớm, đi dọc theo các khe suối, triền núi để tìm những búp măng mới nhú, có búp nhú lên trong đám lá khô, có búp nép trong bụi cỏ, có búp khi dẫm chân lên thì người ta mới phát hiện… Nhiều người có kinh nghiệm còn biết chỗ nào đất nứt ra sẽ có búp măng chuẩn bị đâm lên mà lấy cuốc, thuổng đào xuống hoặc dùng dao sắc cắt sát gốc rồi mang về nhà.

Sau khi thu hoạch, măng có thể chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Măng đắng luộc chấm muối ớt là cách ăn đơn giản nhất nhưng giữ nguyên được vị đắng thanh và vị ngọt hậu tự nhiên. Ngoài ra, măng có thể nướng trên bếp than, xào với thịt bò, làm măng cuốn, nấu canh hay muối chua để ăn dần.

Không chỉ là thực phẩm, măng đắng còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc đối với đồng bào vùng cao. Đây là món ăn không thể thiếu trong các bữa cơm gia đình, những bữa tiệc sum họp hay lễ hội truyền thống. Người Tày, người Nùng hay người Dao đều coi măng đắng như một biểu tượng của sức sống mạnh mẽ, giống như con người nơi đây dù trải qua bao khó khăn vẫn luôn kiên cường và vững chãi.

Ngày nay, măng đắng không chỉ được tiêu thụ trong các gia đình mà còn trở thành đặc sản được nhiều du khách săn đón. Ở một số địa phương, người dân đã phát triển mô hình trồng măng đắng kết hợp du lịch sinh thái, vừa bảo tồn thiên nhiên vừa giới thiệu đặc sản quê hương đến với du khách.

Bài, ảnh: Nguyễn Yếm