Mùa sầu riêng đơm bông

Ảnh: Vũ Sơn Lâm

Ngày cuối tuần, chị đồng nghiệp rủ tôi về vườn trái cây Long Khánh, nơi mệnh danh thủ phủ trái cây nhiệt đới ngon nhất miền Đông Nam Bộ. Dẫn tôi đi thăm khu vườn sầu riêng, ngay lúc ấy tôi đã phải lòng loài hoa thật lạ lùng. Hoa sầu riêng mọc từng chùm từ thân đến những cành khẳng khiu đang lêu nghêu vươn mình trong nắng phương Nam. Nhìn kỹ những bông hoa màu trắng phớt xanh, cánh nhỏ, mỏng manh, những chiếc nhụy li ti giữa cánh hoa. Hương hoa thơm thoang thoảng rất dễ chịu.

Đặc biệt hoa chỉ nở rộ vào ban đêm. Khi mặt trời lặn, ánh nắng yếu ớt cuối ngày vội vã rời đi. Màn đêm bao trùm. Giữa bóng tối tĩnh lặng, ánh trăng nhẹ nhàng chiếu rọi là lúc hoa sầu riêng nở rộ. Hoa gì mà lạ lùng chọn bóng đêm để khoe sắc thắm, hay loài hoa khiêm nhường không mong được chú ý, không cần được tán dương mà chỉ lặng lẽ tỏa hương chờ tri kỷ là những người nông dân cần mẫn đến thưởng thức.

Ăn cơm xong, mẹ chị lụi cụi ra vườn để “kết duyên” cho loài hoa sầu riêng. Lạc vào vườn trái cây ban đêm cảm nhận hơi ẩm của đất tỏa ra, một không khí se se lạnh. Tôi lẽo đẽo theo sau chị và bác giúp chiếu đèn pin lên những cành khẳng khiu hoa đang nở, mẹ chị với thao tác rất thuần thục dùng chiếc chổi lông gà đễ giúp hoa thụ phấn. Vào ban đêm, hoa sầu riêng nở, dưới ánh đèn càng tôn lên vẻ đẹp tinh khiết và thanh tao. Hẳn là vì hoa nở về đêm nên côn trùng hoạt động không sôi nổi như ban ngày. Đêm tối chỉ còn lại sự tĩnh mịch, không có cánh bướm mỏng manh dập dờn, nào có tiếng vo ve của chú ong cần mẫn hút mật… nên hoa sầu riêng tuy ra nhiều nhưng để tự nhiên tỷ lệ thụ phấn, kết trái không cao.

Hoa sầu riêng phải lòng với nắng nhưng lạnh lùng với mưa. Vào mùa hoa nở chỉ cần có cơn mưa trái mùa rào rào ngang qua coi như năm ấy đã thất thu mất đôi phần. Sau độ vài tuần những trái sầu riêng non như những chú nhím con đung đưa trên cành. Nếu một cành để quá nhiều trái sẽ không phải giải pháp tốt. Thế nên những nhà vườn trồng sầu riêng lựa chọn những trái đẹp nhất, tốt nhất để lại. Mẹ chị nói chăm sầu riêng như chăm con mọn, lúc nào cũng tất bật.

Không chỉ hoa nở về đêm, mà ngay khi trái cây chín rụng cũng chọn thời điểm ban đêm. Không giống như trái mít, khi có hương thơm, bọn con nít thường hay chạy ra lấy tay vỗ vào trái mít, hoặc dí sát mũi để phân biệt quả chín và quả xanh. Trái sầu riêng chín sẽ tự rời cành rụng vào ban đêm. Cây dường như có linh tính, khi không thấy bóng dáng con người mới chọn thời điểm rụng. Vỏ sầu riêng rất dày vì vậy dù có rơi từ cao tít trên ngọn xuống đến mặt đất không hề hấn gì. Nó như cuộc đời của người nông dân, tạo hóa xoay vần, cuộc đời nổi trôi, bên ngoài “trầy vi tróc vảy” vẫn giữ cho mình bên trong sự thanh tao. Người ta ví trái sầu riêng như người Nam Bộ, hẳn là có lý do. Không câu nệ hình thức bên ngoài, nhưng bên trong là những ngọt ngào, là trái tim nhiệt thành, là những tình cảm nồng hậu và sự phóng khoáng.

Sáng sớm bước ra vườn sầu riêng sẽ thấy cánh hoa và nhụy hoa đã rơi lả tả khắp vườn. Đời hoa ngắn ngủi quá. Nhưng sau những cánh hoa tàn là biết bao trái ngọt mà sầu riêng tận hiến cho đời…