Mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp đến năm 2030

Cần phải có chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể chuyển sang loại hình doanh nghiệp. Ảnh: SONG ANH

Ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Ngoài khẳng định định vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân trong chiến lược phát triển đất nước và đặt ra các mục tiêu cụ thể, giải pháp đột phá để phát huy cao nhất tiềm năng của khu vực này, Nghị quyết còn đặt ra mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 2 triệu doanh nghiệp đang hoạt động, gấp hơn 2 lần hiện nay.

Khơi dậy sự tự tin trong kinh doanh

Theo số liệu thống kê, tính đến đầu năm 2025, cả nước có hơn 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Như vậy, để có 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030, cần phải có thêm gần 1,1 triệu doanh nghiệp mới trong vòng 5 năm tới. Đây là một thách thức rất lớn bởi trước đó, Nghị quyết 10-NQ/TW năm 2017 về phát triển kinh tế tư nhân đã đề ra mục tiêu đạt 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 và 1,5 triệu doanh nghiệp vào năm 2025. Đến nay, cả nước mới có gần 1 triệu doanh nghiệp, bằng khoảng hai phần ba so với mục tiêu đặt ra.

Trong thời gian qua, tỷ lệ doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường thường ở mức hơn 70%, thậm chí có thời gian còn vượt số doanh nghiệp thành lập mới. Điển hình, mới đây, tại TP Hồ Chí Minh, sau 14 năm kinh doanh, chuỗi trà sữa và xiên que Hot&Cold, một trong những thương hiệu trà sữa lớn thông báo sẽ dừng hoạt động toàn bộ hệ thống vào ngày 30/6 tới.

Ngay sau đó, một thương hiệu trà sữa quen thuộc khác là Comebuy Vietnam cũng bất ngờ tuyên bố đóng cửa. Nguyên nhân là do thói quen tiêu dùng thay đổi, chi phí vận hành tăng cao, không ít thương hiệu dù từng ghi dấu ấn vẫn gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động.

Không chỉ lĩnh vực đồ uống, nhiều ngành hàng khác cũng đang lao đao vì áp lực chi phí vận hành, giá thuê mặt bằng cao và sự thay đổi trong thói quen tiêu dùng của khách hàng. Số liệu mới nhất của Cục Thống kê cho thấy, trong 5 tháng đầu năm, thị trường tiếp tục ghi nhận sự thanh lọc mạnh mẽ với số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là khoảng 111,6 nghìn doanh nghiệp, tương đương số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động là 111,8 nghìn doanh nghiệp. Điều này cho thấy, trong bối cảnh sức mua yếu đi, kinh tế chưa phục hồi hoàn toàn, nhiều doanh nghiệp không thể gồng gánh chi phí vận hành trong dài hạn.

Từ những thực tế này, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, để có lực lượng doanh nghiệp tốt, đầu tiên phải có số lượng doanh nghiệp nhiều. Đồng thời, nếu việc gia nhập thị trường thuận lợi thì khi người dân có sáng kiến, có ý tưởng kinh doanh sẽ nhanh chóng triển khai thực hiện.

Quan điểm giảm sự phiền hà, tạo thuận lợi, dễ dàng trong việc gia nhập thị trường cho doanh nghiệp đã được duy trì trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, điểm mới trong Nghị quyết 68 là tính chất quyết liệt và mạnh mẽ, thể hiện ở việc “cắt bỏ tất cả sự phiền hà”, chứ không chỉ đơn giản là “cắt giảm”. Điều này đúng với quan điểm: người dân được làm những gì mà pháp luật không cấm. Cùng với đó là yêu cầu thay đổi toàn bộ tư duy về quản lý nhà nước, tức là chuyển từ quản lý “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” và tránh sử dụng cụm từ “tăng cường hậu kiểm”, yêu cầu quản lý nhà nước cần thực hiện hiệu quả nhưng không tạo thêm phiền hà cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, trong hoạt động kinh doanh, doanh nghiệp khó tránh khỏi sai lầm. Việc xử lý vi phạm cá nhân gắn với doanh nghiệp như lâu nay vô hình trung ảnh hưởng tới sản xuất, kinh doanh của chính đơn vị đó. Thậm chí, nếu xử lý không khéo còn dẫn đến việc triệt tiêu cả doanh nghiệp.

Vì vậy, điểm đặc biệt của Nghị quyết là hướng đến tăng sự bảo vệ cho doanh nghiệp bằng cách tách bạch trong việc xử lý trách nhiệm của cá nhân và doanh nghiệp. Trong trường hợp buộc phải xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước, không hình sự hóa quan hệ kinh tế. Sự bảo vệ này sẽ tạo thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững, doanh nghiệp có trách nhiệm rõ ràng và khi sai có cơ hội sửa.

Cần giải pháp đặc biệt để “sống khỏe”

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, thảo luận về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Hoàng Ngân (Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh) cho rằng, hiện nay mỗi năm bình quân chỉ tăng khoảng 30.000 - 40.000 doanh nghiệp. Như vậy, sau 5 năm, khó có thể tăng lên 2 triệu doanh nghiệp. Do đó, để hiện thực hóa mục tiêu lớn này, cần phải có chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể chuyển sang loại hình doanh nghiệp. Đồng thời, cũng phải nâng cao và mở rộng thêm những doanh nghiệp có quy mô lớn hơn.

Đồng quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, trong đó có nhiều hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm không thua kém các doanh nghiệp tư nhân cỡ vừa. Vì vậy, chỉ cần một phần ba số hộ kinh doanh chuyển lên thành doanh nghiệp thì mục tiêu có thêm hơn 1 triệu doanh nghiệp mới trong 5 năm tới không phải là không khả thi.

Bên cạnh đó, thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và phát triển doanh nghiệp với tinh thần khuyến khích tự do kinh doanh theo Hiến pháp và pháp luật: mọi cá nhân, tổ chức được tự do kinh doanh những gì pháp luật không cấm. Đồng thời, Chính phủ cũng đang quyết liệt đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh… “Đây là những yếu tố sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập thị trường và phát triển. Tôi thấy được sự hào hứng, hứng khởi của người dân, doanh nghiệp đối với Nghị quyết mới này”.

Còn theo ĐBQH Trần Thị Vân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh), so với các chính sách khuyến khích khác như ưu đãi tín dụng, tiếp cận đất đai, đào tạo nhân lực, cải cách thủ tục hành chính thì miễn, giảm thuế có tác động nhanh, không phải qua nhiều thủ tục, giúp các doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp nhỏ và vừa vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu, nâng cao khả năng cạnh tranh.

Tuy nhiên, để chính sách miễn, giảm thuế có hiệu quả khi triển khai thực hiện, đại biểu đề nghị nâng thời hạn miễn thuế thu nhập doanh nghiệp lên 5 năm, sau đó tiếp tục giảm 50% số thuế phải nộp trong 5 năm tiếp theo, thay vì miễn thuế 2 năm và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo như khoản 1, Điều 10, dự thảo Nghị quyết. Kéo dài thời gian miễn, giảm thuế sẽ tạo dư địa tài chính quan trọng, giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực cho đổi mới sáng tạo. Đây cũng là giải pháp thiết thực để Nhà nước thể hiện vai trò kiến tạo, nuôi dưỡng hệ sinh thái khởi nghiệp, lực lượng tiên phong góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh, bền vững.

Ngoài ra, vị đại biểu này cũng cho rằng doanh nghiệp thường không có lợi nhuận ngay sau khi mới thành lập. Giai đoạn đầu là thời kỳ tập trung đầu tư xây dựng, tuyển dụng, nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm. Nếu chúng ta miễn thuế ngay từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, đồng nghĩa với việc khi doanh nghiệp có lãi thì thời gian miễn thuế đã hết, chính sách miễn thuế trở nên hình thức và không có hiệu quả. Vì vậy, cần miễn thuế đúng thời điểm doanh nghiệp có khả năng đóng thuế, đó là khi họ có lợi nhuận.

“Cần xem xét miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ba năm kể từ khi doanh nghiệp phát sinh lợi nhuận, thay vì kể từ khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần đầu tại khoản 4, Điều 10, dự thảo Nghị quyết”, bà Vân đề xuất.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ, đối với các chính sách hỗ trợ được phân cấp, phân quyền cho địa phương như đầu tư hạ tầng, hỗ trợ tiền thuê đất, thuê nhà, tài sản, dự thảo Nghị quyết đã giao địa phương căn cứ tình hình thực tế và khả năng cân đối nguồn lực để quyết định các định mức, tiêu chí hỗ trợ, bảo đảm minh bạch, khả thi, hiệu quả và gắn với trách nhiệm giải trình.

“Các chính sách ưu đãi thuế, phí sẽ được thiết kế trên cơ sở nuôi dưỡng nguồn thu, có thể làm giảm thu ngân sách trong thời gian ngắn hạn nhưng về dài hạn sẽ giúp doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, qua đó đóng góp nhiều hơn vào ngân sách nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

“Nếu như Nghị quyết 68 được sớm thể chế hóa một cách đầy đủ và toàn diện thì tác động sẽ rất lớn. Ngay lập tức, nó có thể tạo ra tác động không chỉ trực tiếp mà cả gián tiếp, và điều quan trọng là khơi dậy niềm tin, sự tự tin trong kinh doanh, ý chí và mong muốn phát triển của doanh nghiệp tư nhân”, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, khẳng định.

GIA HƯNG