Mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao: Tín dụng ngân hàng có 'trụ' được không?

Chiều 27/2, tại họp báo “Tâm điểm Tín dụng Việt Nam 2025: Tăng trưởng, Tín dụng và Thị trường vốn trong kỷ nguyên mới", ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch và Tổng Giám đốc FiinRatings, đặt vấn đề nếu thị trường vốn không sớm được cải cách thì vấn đề tăng trưởng rất thách thức, để tăng 8% năm nay và hai con số những năm tới, liệu thị trường tín dụng ngân hàng có "trụ" được hay không?

Cần "bơm vốn" đúng mục tiêu

Mặc dù đầu tư công được kỳ vọng sẽ tạo đà tăng trưởng mạnh nhờ ngân sách gia tăng, cùng với dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) duy trì ổn định, song đầu tư của khối doanh nghiệp tư nhân - đặc biệt trong các lĩnh vực bất động sản, năng lượng và ngành thâm dụng vốn – vẫn chưa hoàn toàn phục hồi. Vì vậy, theo ông Thuân, mục tiêu tăng trưởng sẽ phụ thuộc rất lớn vào động lực và sự hồi phục của đầu tư từ khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng bài toán lớn vẫn là nguồn vốn cho tăng trưởng. Khi nền kinh tế Việt Nam vẫn phụ thuộc chủ yếu vào hệ thống ngân hàng, việc phân bổ tín dụng sẽ đóng vai trò then chốt.

Các chuyên gia cho rằng thị trường vốn của Việt Nam đang phụ thuộc nhiều vào hệ thống ngân hàng, trong khi ngành ngân hàng cũng đang đối mặt với một số thách thức, ảnh hưởng tới kỳ vọng tăng trưởng.

Ông Thuân nêu vấn đề: Với tốc độ tăng trưởng tín dụng năm 2025 dự kiến 16%, câu hỏi đặt ra là câu chuyện phân bổ tín dụng sẽ chảy vào lĩnh vực kinh tế nào? Các ngân hàng sẽ ưu tiên nhóm ngành nào?

Các chuyên gia nhìn nhận, Việt Nam đang đối mặt với bài toán về nguồn vốn và khả năng hấp thụ vốn trong nền kinh tế. Chưa kể, hiện nay, việc phân bổ tín dụng còn nhiều bất cập, khi phần lớn dòng vốn vẫn tập trung vào nhóm doanh nghiệp lớn, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn.

Bên cạnh đó, tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn để tài trợ cho các khoản đầu tư dài hạn đang có xu hướng gia tăng, làm gia tăng rủi ro thanh khoản và ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Một trong những vấn đề lớn nhất hiện nay là chi phí vốn tăng mạnh. Nếu như trước đại dịch Covid-19, tỷ lệ chi phí tài chính so với hiệu quả sử dụng vốn dao động từ 14 - 17%, thì nay đã tăng lên 24 - 29%, tạo áp lực đáng kể lên doanh nghiệp và nền kinh tế nói chung.

Việc phân bổ tín dụng chưa đồng đều cũng gây ảnh hưởng lớn đến một số lĩnh vực quan trọng. Tín dụng dành cho bất động sản tăng 30% trong năm 2024, trước đó vào năm 2023 là 40%, trong khi tỷ lệ tăng trưởng tín dụng trung bình của Việt Nam chỉ ở mức 15%. Điều này cho thấy sự mất cân đối trong việc phân bổ vốn giữa các ngành, dẫn đến tình trạng một số lĩnh vực có vốn dư thừa trong khi những ngành quan trọng như vận tải, sản xuất công nghiệp lại thiếu vốn để phát triển.

Mặt khác, ngành ngân hàng cũng đang đối mặt với một số thách thức, ảnh hưởng tới việc cung cấp vốn cho thị trường. Ông Ivan Tan, Giám đốc Xếp hạng định chế tài chính, S&P Global Ratings cho rằng: “Một điểm đáng lo ngại là nhiều ngân hàng vẫn có bộ đệm vốn mỏng. Do đó, các ngân hàng có thể sẽ tiếp tục duy trì chính sách chi trả cổ tức bằng cổ phiếu để đảm bảo nguồn vốn nội bộ đáp ứng tốc độ tăng trưởng tín dụng”. Đồng thời, ông Ivan Tan nhận định các ngân hàng nhỏ hơn sẽ đối mặt với thách thức về vốn và chất lượng tài sản.

“Nhiều ngân hàng có thể sẽ vượt mức mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% trong năm 2025. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng cho vay quá nhanh cũng tiềm ẩn nguy cơ làm gia tăng áp lực lên chất lượng tài sản của các ngân hàng, vốn chưa có dấu hiệu cải thiện rõ rệt trong các quý gần đây”, chuyên gia của FiinRatings đánh giá.

Thúc đẩy xếp hạng tín nhiệm để khơi thông thị trường vốn

Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) khẳng định, thị trường vốn đã có những bước phát triển tích cực, trở thành kênh huy động vốn ngày càng quan trọng cho đầu tư và phát triển cho nền kinh tế. Quy mô thị trường cổ phiếu và trái phiếu cuối năm 2024 đạt 93,3% GDP.

Cũng cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp có tiềm năng đóng vai trò quan trọng hơn trong việc hỗ trợ nhu cầu vốn của nền kinh tế, nhưng ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Phân tích, FiinRatings, nhận xét hiện kênh này vẫn đóng góp khá khiêm tốn.

“Hiện nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào các ngân hàng thương mại, trong khi thiếu vắng sự tham gia của các nhà đầu tư tổ chức như quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm và quỹ tương hỗ – những nhóm nhà đầu tư đóng vai trò quan trọng tại các thị trường phát triển”, ông Khang nói.

Nguyên nhân là do chưa có cơ chế khuyến khích đầu tư, chẳng hạn các chính sách, cơ chế cho phép quỹ hưu trí và quỹ bảo hiểm phân bổ nguồn vốn dựa trên đánh giá rủi ro. Hiện tại, các nhà đầu tư tổ chức này chủ yếu tập trung vào trái phiếu chính phủ và tiền gửi ngân hàng, khiến thị trường trái phiếu doanh nghiệp thiếu chiều sâu và sự đa dạng hóa.

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025, bà Tâm kiến nghị cần tập trung vào các đột phá chiến lược, phát triển thị trường vốn và cải thiện xếp hạng tín nhiệm quốc gia đóng vai trò quan trọng trong thu hút nguồn lực trong và ngoài nước cho đầu tư phát triển nền kinh tế.

Chính phủ đặt mục tiêu năm 2030 nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia lên mức "Đầu tư". "Hiện nay, Bộ Tài chính đang tham mưu cho Chính phủ về các giải pháp để cải thiện tín nhiệm quốc gia và phát triển thị trường vốn. Chúng tôi khuyến khích các công ty xếp hạng tín nhiệm trong nước hợp tác với các tổ chức quốc tế", bà Tâm thông tin.

Đồng tình, ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia phụ trách Việt Nam, Campuchia và Lào của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) nhấn mạnh, việc nâng cao xếp hạng tín nhiệm không chỉ là bài toán riêng của doanh nghiệp mà còn là mục tiêu chiến lược của quốc gia trong việc thu hút dòng vốn tín dụng quốc tế. Để đạt được mức tín nhiệm cao hơn, Việt Nam cần tập trung vào các giải pháp kiểm soát rủi ro tài chính, đảm bảo tính ổn định của hệ thống ngân hàng và thị trường vốn.

Ông Thuân cũng đề cập một vấn đề quan trọng với Việt Nam là mục tiêu nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia. Hiện nay, nợ công của Việt Nam khoảng hơn 150 tỷ USD. Xếp hạng tín nhiệm quốc gia được nâng cao sẽ giúp Việt Nam có khả năng huy động vốn với chi phí thấp hơn. Lãi suất cho các khoản nợ vay nước ngoài của các doanh nghiệp tư nhân trong nước cũng dựa trên xếp hạng này.

Thanh Hoa