Mỹ vẫn nhập 1 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc mỗi ngày, ông Trump khó chiếm thế thượng phong trên bàn đàm phán?

Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: Financial Times).

Mỹ vẫn cần hàng hóa Trung Quốc

6 tháng sau khi Tổng thống Donald Trump khởi động cuộc chiến thương mại, hàng hóa từ Trung Quốc vẫn đổ vào Mỹ với quy mô lớn, bất chấp mức thuế quan lên tới 55%. Điều này cho thấy rõ tầm quan trọng của hàng hóa Trung Quốc đối với nền kinh tế số một thế giới.

Mỗi ngày, khoảng 1 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc vẫn vượt Thái Bình Dương để đến Mỹ, con số này thậm chí còn tăng nhẹ từ tháng 8 đến tháng 9.

Dù tổng giá trị thương mại song phương đã giảm rõ rệt trong nửa năm qua, một số mặt hàng gần đây vẫn ghi nhận kim ngạch xuất khẩu cao hơn so với một năm trước, bất chấp căng thẳng thương mại Mỹ - Trung.

Điều đó cho thấy thuế quan dường như chỉ có tác dụng hạn chế trong việc điều chỉnh loại hàng mà doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu.

Nguyên nhân là thế thống trị của Trung Quốc trong những lĩnh vực như đất hiếm và đồ điện tử khiến sản phẩm của nước này khó có thể bị thay thế, ít nhất là trong ngắn hạn.

Hai nhà kinh tế Chang Shu và David Qu của Bloomberg nhận xét: “Vị thế vững chắc của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu đem lại cho nước này lợi thế thương lượng với các nhà nhập khẩu Mỹ trong tương lai gần”.

Họ cảnh báo rằng các nước khác không thể nhanh chóng thay thế vai trò của Trung Quốc tại thị trường Mỹ. “Việc chuyển đổi địa điểm sản xuất sẽ tốn thời gian”, hai nhà kinh tế nói thêm.

Những yếu tố trên sẽ đem lại cho Trung Quốc thêm lợi thế trên bàn đàm phán, trong bối cảnh các quan chức Mỹ - Trung chuẩn bị bước vào vòng thảo luận mới nhằm gia hạn thỏa thuận đình chiến thuế quan sẽ kết thúc vào tháng 11.

Trong quý III, hơn 100 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc đã được xuất sang Mỹ, giúp Bắc Kinh duy trì đà tăng trưởng kinh tế phù hợp với mục tiêu đề ra, đồng thời nâng thặng dư thương mại song phương lên 67 tỷ USD.

Vào ngày 21/10, ông Trump dự đoán cuộc gặp sắp tới với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ đem lại một thỏa thuận thương mại “tốt” cho hai quốc gia. Tuy nhiên, ông cũng để ngỏ khả năng cuộc gặp không diễn ra.

Dự kiến hai nhà lãnh đạo sẽ gặp mặt trực tiếp tại Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Hàn Quốc vào cuối tháng 10.

Bản thân ông Trump đã nêu rõ đất hiếm, fentanyl và đậu nành là những ưu tiên hàng đầu của Washington trong quá trình đàm phán với Bắc Kinh.

Sự gắn kết giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới không chỉ giới hạn trong những sản phẩm mà Trung Quốc thống trị chuỗi cung ứng như đất hiếm hay hóa chất. Trong quý III/2025, kim ngạch của hầu hết 10 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc sang Mỹ đều sụt giảm so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu thuốc lá điện tử lại có xu hướng tăng.

Xe đạp điện cũng thu hút được nhu cầu mạnh mẽ từ Mỹ. Các nhà sản xuất Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 500 triệu USD xe đạp điện trong quý III, cao hơn một chút so với một năm trước.

Kim ngạch xuất khẩu cathode đồng tinh chế tăng vọt từ mức không đáng kể lên 720 triệu USD trong ba tháng vừa qua. Kim ngạch xuất khẩu cáp điện tăng vọt 87% lên 405 triệu USD.

Ông Zhaopeng Xing, chuyên gia cấp cao về Trung Quốc tại Australia & New Zealand Banking Group, khẳng định: “Mỹ và Trung Quốc có thể giảm bớt sự phụ thuộc vào nhau, nhưng không thể tách rời hoàn toàn”.

Trong quý vừa qua, các công ty Trung Quốc đã bán gần 8 tỷ USD smartphone, laptop, máy tính bảng và linh kiện máy tính sang Mỹ. Con số này chưa bằng một nửa so với cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn rất đáng kể.

Chính quyền ông Trump đã bãi bỏ miễn trừ "de minimis", vốn cho phép các lô hàng giá trị dưới 800 USD nhập khẩu vào Mỹ mà không phải chịu thuế quan.

Tuy nhiên, người tiêu dùng Mỹ vẫn đặt mua các đơn hàng nhỏ từ những nền tảng thương mại điện tử như Shein và Temu, với tổng giá trị lên đến hàng tỷ USD.

Tuy các bưu kiện này bị áp thuế 54%, dữ liệu từ Trung Quốc cho thấy khoảng 5,4 tỷ USD đơn hàng nhỏ lẻ đã được chuyển sang Mỹ kể từ khi Nhà Trắng khép lại lỗ hổng này vào tháng 4.

Tách rời một phần

Dù vậy, trong tương lai thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dường như chắc chắn sẽ sụt giảm, trong bối cảnh ông Trump tìm cách khôi phục sản xuất nội địa và đưa các ngành công nghiệp quan trọng về nước.

Lượng hàng xuất khẩu từ Trung Quốc sang Mỹ trong năm nay đã giảm xuống dưới 320 tỷ USD, tương tự mức của năm 2017, trước khi cuộc chiến thương mại đầu tiên nổ ra.

Xuất khẩu máy chơi game từ Trung Quốc sang Mỹ đã giảm mạnh. Các công ty như Nintendo và Microsoft lựa chọn vận chuyển máy chơi game từ Việt Nam và những nước khác sang Mỹ để tránh thuế quan cao áp dụng với Trung Quốc.

Người tiêu dùng Mỹ cũng chuyển sang mua TV sản xuất tại những nước khác. Trong quý III, kim ngạch nhập khẩu TV LCD từ Trung Quốc đã giảm đến 73%.

Đối với một số mặt hàng khác, ví dụ như tàu thuyền thương mại, quá trình “tách rời” đã diễn ra từ trước khi ông Trump áp phí cảng với tàu do Trung Quốc đóng.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá rằng thiệt hại đối với thương mại Mỹ - Trung trong năm nay thậm chí còn nghiêm trọng hơn so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump.

Báo cáo tháng 10 của IMF viết: “Sự tách rời thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc dường như diễn ra sớm hơn khi so với cú sốc thuế quan năm 2018 – 2019”.

Giang