Nấm phổi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Nấm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi. Tỷ lệ bệnh nấm phổi chỉ chiếm 0,02% các bệnh phổi. Tuy nhiên khi bị nấm phổi nếu người bệnh không phát hiện điều trị kịp thời, khả năng tử vong rất cao. Nấm phổi ít gặp ở người có sức khỏe bình thường, sức đề kháng tốt.

Trong các căn nguyên gây nấm phổi, hay gặp nhất là nấm Aspergillus. Đây là bệnh do nấm Aspergillus còn gọi là Aspergillosis. Nấm Aspergillus là một loại nấm mốc rất phổ biến và có mặt ở trong nhà và ngoài môi trường.

Bệnh nấm phổi ít gặp nhưng tỷ lệ tử vong cao, khoảng 50-70%,

Mặc dù mọi người thường hít phải loại nấm này từ không khí, nhưng loại nấm này chỉ ảnh hưởng đến những người có hệ miễn dịch suy giảm nặng như bệnh nhân ung thư máu, ung thư các cơ quan khác, sau cấy ghép tạng hoặc điều trị các thuốc ức chế miễn dịch dài ngày dẫn đến bệnh nấm Aspergillus xâm lấn. Loại nấm này cũng có thể gây bệnh ở những người đã/đang có bệnh tại phổi. Chẳng hạn như những bệnh nhân đã từng mắc lao phổi, hen suyễn hay xơ nang phổi... dẫn đến bệnh nấm Aspergillus phổi mạn tính.

Tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu cụ thể về bệnh nấm phổi do Aspergillus. Ở Việt Nam do dịch tễ lao cao nên gánh nặng nấm Aspergillus phổi mạn tính lớn. Khoảng 50% bệnh nhân đã từng mắc lao, đến khám lại tại các cơ sở chuyên khoa hô hấp mắc nấm Aspergillus phổi mạn tính. Việt Nam cũng là nước có gánh nặng nấm Aspergillus phổi mạn tính đứng thứ 5 trên thế giới với trên 55.000 ca.

Người mắc nấm phổi nếu không được điều trị, phần phổi bị phá hủy sẽ ngày một lớn, dẫn đến mất chức năng phổi. Lâm sàng biểu hiện là ho ra máu, khó thở và suy mòn…. dần dần người bệnh sẽ tử vong.

Trên thế giới, tỷ lệ sống của bệnh nhân nấm Aspergillus phổi mạn tính sau 1 năm, 5 năm, 10 năm tương ứng là 86%, 62%, 47%. Tỷ lệ mắc nấm Aspergillus phổi mạn tính ở bệnh nhân lao mới 14% và lao đã điều trị 56%.

Phổi bị tổn thương do nấm.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn thông tin đầy đủ về bệnh nấm phổi:

Nấm phổi là gì?

Nấm phổi là một bệnh lý nhiễm trùng do nấm xâm nhập vào phổi. Nấm phổi do các loại nấm khác nhau gây ra, phổ biến nhất là Aspergillus, Cryptococcus neoformans, và Histoplasma capsulatum. Nấm có thể tồn tại ở nhiều nơi trong môi trường như: đất, nước, không khí, trên các vật dụng... và có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, thường gặp ở những người có hệ miễn dịch yếu.

Bệnh nấm phổi hay gặp nhất là do nấm Aspergillus. Bệnh nấm phổi do Aspergillus gồm có nhiều thể bệnh khác nhau như: nấm Aspergillus phổi xâm lấn, nấm Aspergillus phổi mạn tính, nấm Aspergillus phế quản phổi dị ứng.

Nguyên nhân gây bệnh nấm phổi:

-Hít phải bào tử nấm: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh nấm phổi. Bào tử nấm có kích thước rất nhỏ, có thể bay lơ lửng trong không khí và dễ dàng được hít vào cơ thể. Đặc biệt là trong một số môi trường tồn tại nhiều nấm như nông trại, nhà máy chế biến thực phẩm hoặc môi trường sống ẩm thấp,…

Một số loại nấm thường gây bệnh nấm phổi qua đường hô hấp bao gồm:

Aspergillus: Loại nấm này thường gặp trong đất, bụi bẩn, và các công trình xây dựng.
Cryptococcus neoformans: Loại nấm này thường gặp trong phân chim bồ câu.
Histoplasma capsulatum: Loại nấm này thường gặp trong đất, phân chim dơi.

- Hệ miễn dịch suy yếu: Người có hệ miễn dịch suy yếu có nguy cơ cao mắc bệnh nấm phổi hơn so với người bình thường.

Một số yếu tố làm suy yếu hệ miễn dịch như: Mắc bệnh HIV/AIDS, ung thư, bệnh đái tháo đường, người sử dụng thuốc corticosteroid trong thời gian dài, người sau ghép tạng…

- Mắc bệnh về phổi từ trước: lao phổi để lại di chứng hang, giãn phế quản, COPD,…

Hình ảnh nấm phổi dưới kính hiển vi.

Triệu chứng của bệnh nấm phổi:

Những dấu hiệu cảnh báo có thể mắc nấm phổi bao gồm:

-Sốt cao kéo dài.

-Ho khan, đôi khi ho ra máu.

-Đau tức ngực.

-Khó thở giống như mắc bệnh hen.

-Sụt cân không rõ nguyên nhân.

-Mệt mỏi…..

Đối tượng có nguy cơ mắc nấm phổi:

- Người có hệ miễn dịch yếu, bị suy giảm miễn dịch.

-Người cao tuổi.

-Người mắc bệnh mạn tính, suy giảm miễn dịch do ung thư, người hay dùng các thuốc ức chế miễn dịch sau ghép tạng...

-Người được xác định viêm phổi mà điều trị mãi không khỏi, bác sĩ cần nghĩ tới bệnh nấm phổi.

Chẩn đoán nấm phổi:

Để xác định một người bị nấm phổi, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân làm các xét nghiệm cận lâm sàng như:

-Chụp X-quang ngực.

-Chụp cắt lớp vi tính ngực.

-Xét nghiệm máu.

-Xét nghiệm tìm nấm trong đờm, dịch phế quản.

-Sinh thiết phổi phát hiện các dấu vết của nấm trong phổi.

Điều trị bệnh nấm phổi:

-Điều trị bệnh nấm phổi rất tốn thời gian, tiền bạc, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để chữa bệnh nấm phổi, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân sử dụng thuốc kháng nấm.

-Bệnh nhân nấm phổi phải điều trị hàng tháng trời. Thuốc điều trị nấm phổi có giá rất cao.

-Ngoài ra, các bác sĩ sẽ chỉ định điều trị hỗ trợ cho bệnh nhân nấm phổi bằng các biện pháp: thở oxy, dinh dưỡng,...

- Những trường hợp tổn thương phổi có thể phải phẫu thuật, kết hợp dùng thuốc kháng nấm….

Biến chứng nguy hiểm của bệnh nấm phổi:

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh nấm phổi sẽ gây ra các biến chứng trên bệnh nhân như:

-Suy hô hấp.

- Ho ra máu.

-Xơ phổi.

-Tái phát các đợt nhiễm khuẩn phổi.

-Suy mòn, khó thở thường xuyên.

-Tử vong….

Phòng ngừa mắc nấm phổi:

-Tránh tiếp xúc với môi trường nấm mốc.

-Giữ gìn vệ sinh môi trường sống.

-Tăng cường sức đề kháng.

-Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

- Khám bệnh định kỳ nếu có bệnh lý phổi nền.

TS.BS Nguyễn Bích Ngọc