Nâng cao hiệu quả quản lý các hoạt động văn hóa, lễ hội

Tiền Giang hiện có 3 di tích xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt, 17 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 165 di tích xếp hạng cấp tỉnh. Với sự quan tâm của các cấp, các ngành của tỉnh, đặc biệt là ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) với vai trò là cơ quan tham mưu cho UBND tỉnh về công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực văn hóa. Ngành VH-TT&DL đã luôn sâu sát tình hình tại các địa phương trong tỉnh về việc quản lý, tổ chức lễ hội, văn hóa nhằm nâng chất các hoạt động văn hóa, lễ hội trên địa bàn tỉnh.

Hội thi Chưng nghi, chưng mâm ngũ quả chào mừng Lễ kỷ niệm 240 năm Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785 - 2025).

Đặc biệt, để tạo động lực thúc đẩy các hoạt động văn hóa, lễ hội được bảo tồn, phát huy hiệu quả trong cộng đồng, UBND tỉnh đã ban hành và chỉ đạo thực hiện hiệu quả Quyết định 4581 ngày 25-12-2019 của UBND tỉnh về sửa đổi một số điều của Quyết định 2010 ngày 25-7-2018 của UBND tỉnh về quy định phân công quản lý di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Tiền Giang; Chỉ thị 05 ngày 20-5-2020 của UBND tỉnh về việc tăng cường quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Tiền Giang…

Nhằm giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc, tinh thần cách mạng cho cán bộ, đảng viên, sinh viên, học sinh và nhân dân, các cấp ủy đảng, chính quyền và các ngành chức năng luôn quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ nhiều hoạt động lồng ghép tại các điểm di tích như: Tổ chức lễ tưởng niệm, họp mặt truyền thống, lễ kết nạp đoàn viên, các hoạt động dã ngoại, về nguồn… Đồng thời, các ngành chức năng còn thường xuyên kiểm tra công tác quản lý các di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng trên địa bàn tỉnh.

Thực hiện công tác kiểm kê, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật về di sản văn hóa và pháp luật khác có liên quan. Phát huy vai trò giám sát của cộng đồng để kịp thời điều chỉnh trong quá trình thực hiện các dự án tu bổ di tích, bảo vệ tối đa các yếu tố gốc cấu thành di tích.

Bên cạnh đó, việc phân cấp quản lý di tích đã góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị các di tích, nhiều địa phương đã kịp thời kiện toàn Ban Quản lý di tích các cấp khi cán bộ địa phương thay đổi, luân chuyển…

Theo lãnh đạo Sở VH-TT&DL, đối với việc quản lý các hoạt động lễ hội, Tiền Giang hiện có 221 lễ hội, trong đó có 212 lễ hội dân gian, 9 lễ hội cách mạng, 2 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 4 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp tỉnh.

Tại vùng đất Tiền Giang, ngoài các di tích lịch sử, lễ hội truyền thống thì nét đặc trưng riêng biệt nơi đây còn chứa đựng nhiều vốn văn hóa dân gian, nhiều làng nghề truyền thống lâu đời, lưu truyền trong nhân dân, như: Làng nghề Dệt chiếu Long Định, Làng nghề Bánh - Bún - Hủ tiếu Mỹ Tho, Làng nghề Tủ thờ Gò Công, Làng nghề Bánh phồng Cái Bè… Cùng các hoạt động nghệ thuật truyền thống như đờn ca tài tử với những nhạc cụ dân tộc như đàn bầu, đàn tranh, đàn cò… đã trở thành “món ăn” tinh thần không thể thiếu của người dân Tiền Giang.

Đặc biệt, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định 558 ngày 10-3-2021 phê duyệt Đề án “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2021 - 2025”, qua đó duy trì trên 150 Câu lạc bộ Đờn ca tài tử trên địa bàn tỉnh. Điều này không chỉ khơi dậy mạnh mẽ phong trào đờn ca tài tử trong cộng đồng để mọi người biết đến, mà còn phục vụ hiệu quả nhu cầu sinh hoạt văn hóa của nhân dân ở khắp các địa phương. Qua đó, góp phần tích cực vào công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, xây dựng nông thôn mới, bảo tồn và phát huy loại hình nghệ thuật văn hóa phi vật thể độc đáo mà Tiền Giang vốn được xem là “cái nôi” của nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ.

Sở VH-TT&DL đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan, UBND các cấp triển khai tuyên truyền sâu rộng đến đông đảo cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân thông qua nhiều hình thức phong phú, đa dạng, tập trung tuyên tuyền, phổ biến pháp luật.

Đặc biệt là vận động nâng cao ý thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, nhân dân và du khách trong thực hiện các quy định của Nhà nước về tổ chức và quản lý lễ hội. Tuyên truyền, giới thiệu về nguồn gốc của lễ hội, di tích và các nhân vật được thờ phụng, tôn vinh; về các giá trị, ý nghĩa đích thực của tín ngưỡng và nghi lễ truyền thống của dân tộc; tuyên truyền, vận động nhân dân hạn chế đốt vàng mã, đảm bảo an toàn, tiết kiệm…

Phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc thông qua các lễ kỷ niệm, lễ hội như: Lễ kỷ niệm Chiến thắng Ấp Bắc, Lễ hội Anh hùng dân tộc Trương Định, Lễ hội Nam kỳ Khởi nghĩa, và các lễ hội dân gian... nhằm tạo sự chuyển biến tích cực, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn trong việc tổ chức, quản lý và tham gia các hoạt động lễ hội. Đáng chú ý trong năm 2024, Sở VH-TT&DL thực hiện hồ sơ đề nghị đưa Lễ hội Nghinh Ông - Vàm Láng, huyện Gò Công Đông vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

GÌN GIỮ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA, LỄ HỘI

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý và tổ chức lễ hội vẫn còn tồn tại một vài hạn chế cần được khắc phục kịp thời. Đó là, công tác chỉ đạo, quản lý ở một số địa phương chưa thực sự sâu sát; công tác kiểm tra, hướng dẫn lễ hội tuy đã được tiến hành thường xuyên nhưng xử lý vi phạm chưa mạnh do chưa đủ chế tài, mới dừng lại ở việc nhắc nhở, chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn.

Một số lễ hội khi thông báo tổ chức lễ hội có xây dựng kế hoạch, quyết định thành lập Ban Tổ chức, có chương trình lễ hội nhưng chưa đảm bảo đúng thời gian quy định. Công tác xã hội hóa để tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao gắn với chương trình tổ chức lễ hội còn hạn chế…

Đờn ca tài tử được biểu diễn ở nhiều lễ hội tại tỉnh Tiền Giang.

Để khắc phục những tồn tại, nâng cao chất lượng, hiệu quả trong việc quản lý các hoạt động văn hóa, lễ hội, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong thời gian tới, lãnh đạo Sở VH-TT&DL nhấn mạnh: Cần tăng cường công tác quản lý nhà nước của các cấp, các ngành có liên quan; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc công tác quản lý tổ chức lễ hội ở địa phương. Kiên quyết đấu tranh, phê phán những hành vi, biểu hiện lệch lạc, thiếu lành mạnh trong công tác quản lý và tổ chức lễ hội.

Đồng thời, thực hiện tốt các khâu chuẩn bị trong việc tổ chức lễ hội, đảm bảo các hoạt động lễ hội diễn ra theo đúng thời gian, đúng tiến độ trong kế hoạch. Kết hợp hiệu quả công tác bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương với tiếp thu, chọn lọc những giá trị văn hóa mới của dân tộc và nhân loại trong công tác tổ chức lễ hội.

Phát huy tốt vai trò của cán bộ, đảng viên trong quản lý và tổ chức lễ hội tại địa phương một cách hiệu quả, thiết thực. Ngoài ra, nâng cao công tác tuyên truyền, vận động sâu rộng đến các cấp, các ngành và nhân dân về việc thực hiện xã hội hóa các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao gắn với chương trình tổ chức lễ hội, đảm bảo các hoạt động diễn ra tiết kiệm không phô trương, hình thức…

HOÀI THU - HẢI ĐĂNG