Nâng cao năng lực, kiến thức về trợ giúp pháp lý cho già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng tại tỉnh An Giang

Đây là một trong những hoạt động trọng tâm nhằm tăng cường khả năng tiếp cận pháp luật cho đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là người Khmer, nhóm đối tượng chiếm tỷ lệ lớn tại khu vực.

Các hội nghị thu hút hàng trăm đại biểu là đại diện các thôn, tổ dân cư, cán bộ mặt trận, đoàn thể, hòa giải viên, người có uy tín trong cộng đồng và các nhóm đối tượng có nhu cầu thực tế về hỗ trợ pháp lý. Việc huy động đa dạng thành phần tham dự thể hiện mục tiêu trọng tâm là hình thành mạng lưới nòng cốt trong việc truyền đạt và hướng dẫn người dân tiếp cận các dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí của Nhà nước.

Hội nghị tập huấn xã Cô Tô và xã Tri Tôn, tỉnh An Giang

Phát biểu khai mạc, đại diện Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước số 2 tỉnh An Giang nhấn mạnh rằng, việc tổ chức các hội nghị liên tiếp tại ba địa bàn có đặc thù dân cư khác nhau giúp truyền tải thông tin một cách trực tiếp và đúng trọng tâm. Theo Trung tâm, trong năm 2024 - 2025, tình hình tranh chấp dân sự, đất đai, bạo lực gia đình và tranh chấp vay nợ tại các xã vùng dân tộc thiểu số có xu hướng gia tăng; nhiều trường hợp người dân chưa hiểu rõ quyền được trợ giúp pháp lý, dẫn đến tình trạng thỏa thuận miệng hoặc ký kết giấy tờ không đúng quy định.

Tại hội nghị, ông Phan Văn Hùng - Nguyên Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước số 2 tỉnh An Giang - chia sẻ đánh giá từ thực tiễn công tác, "nhiều vụ việc tại cơ sở có thể giải quyết từ sớm nếu người dân hiểu đúng quy định pháp luật và được hỗ trợ kịp thời. Việc tập huấn cho cán bộ cơ sở và người có uy tín không chỉ giúp giảm rủi ro pháp lý, mà còn hạn chế tranh chấp kéo dài. Đây là lực lượng gần dân nhất, nên việc chuẩn hóa kỹ năng cho họ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng".

Hội nghị tập huấn xã Cô Tô và xã Tri Tôn, tỉnh An Giang

Trong phần nội dung chính, báo cáo viên đã trình bày toàn diện các quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, bao gồm xác định đối tượng được trợ giúp pháp lý, quy trình tiếp nhận, chuyển gửi vụ việc, nguyên tắc phối hợp liên ngành và trách nhiệm của cán bộ cơ sở trong từng giai đoạn hỗ trợ người dân. Các hướng dẫn tập trung vào những khó khăn thường gặp tại An Giang như việc người dân không hiểu nội dung văn bản, ký kết giấy vay viết tay không rõ lãi suất hoặc tranh chấp đất không có mốc giới hợp pháp.

Bên cạnh nội dung pháp luật, báo cáo viên cũng phân tích nhiều vụ việc thực tế tại An Giang đã được Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tiếp nhận trong thời gian gần đây. Các đại biểu được hướng dẫn cách ghi nhận thông tin ban đầu, cách xác định sự việc có thuộc diện được hỗ trợ hay không, cách lập hồ sơ chuyển gửi và phương án phối hợp với Trung tâm trong các tình huống khẩn cấp. Các ví dụ được đưa ra đều xuất phát từ đời sống hằng ngày của người dân Khmer, giúp người dễ dàng kết nối với thực tiễn.

Hội nghị tập huấn xã Ba Chúc và xã An Cư, tỉnh An Giang

Tiến sĩ Nguyễn Đắc Tuân, Giảng viên chính Khoa Pháp luật hình sự, Trường Đại học Luật Hà Nội cung cấp nội dung chuyên sâu về quyền trợ giúp pháp lý trong tố tụng hình sự.

Ông nhấn mạnh, "nhiều người dân chưa biết rằng trong quá trình làm việc với cơ quan điều tra, họ có quyền yêu cầu trợ giúp pháp lý nếu thuộc diện được hỗ trợ. Việc không nắm rõ quyền này dẫn đến nhiều rủi ro và hạn chế khả năng tự bảo vệ. Do vậy, cán bộ cơ sở cần hướng dẫn rõ ràng, đúng quy định để bảo đảm quyền của công dân".

TS. Nguyễn Đắc Tuân cũng nêu nhiều tình huống thực tế như người dân bị mời làm việc nhưng không hiểu lý do; nạn nhân trong vụ việc hình sự không biết quyền yêu cầu bảo vệ; người dân Khmer gặp khó khăn trong việc đọc tài liệu giấy tờ; hoặc trường hợp bị dụ ký giấy tờ khi không hiểu nội dung. Những ví dụ này giúp đại biểu nhận thức rõ trách nhiệm của mình, đặc biệt trong việc hướng dẫn ban đầu để bảo đảm quyền tố tụng của người dân.

Hội nghị tập huấn xã Ba Chúc và xã An Cư, tỉnh An Giang

Trong nội dung về kỹ năng giao tiếp và hỗ trợ người dân, Luật sư Trần Thị Trâm, Giám đốc Công ty Luật TNHH LEVINA lưu ý rằng, trợ giúp pháp lý không chỉ phụ thuộc vào chuyên môn mà còn phụ thuộc vào cách tiếp cận và tạo dựng niềm tin. Bà cho rằng, khi người dân cảm thấy được lắng nghe, họ sẽ chia sẻ vấn đề rõ ràng hơn và phối hợp tốt hơn trong quá trình giải quyết. Với đồng bào Khmer, kỹ năng giao tiếp phù hợp và giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu là đặc biệt quan trọng.

Luật sư Trâm cũng đề nghị, cán bộ cơ sở nâng cao kỹ năng nhận diện dấu hiệu bạo lực gia đình, tranh chấp con chung và các tình huống có khả năng dẫn tới vi phạm pháp luật, đồng thời khuyến cáo không tự hòa giải những vụ việc vượt thẩm quyền mà phải báo ngay cho cơ quan chuyên môn và chuyển vụ việc cho Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước.

Hội nghị tập huấn xã Ô Lâm và xã Núi Cấm, tỉnh An Giang

Phần thảo luận tại các hội nghị diễn ra sôi nổi với các câu hỏi và tình huống thực tế được đưa ra. Các vấn đề phổ biến bao gồm tranh chấp ranh giới đất, hợp đồng vay không ghi lãi suất, trường hợp người dân bị dụ dỗ ký giấy tờ không rõ nội dung, xung đột trong gia đình, khó khăn khi tiếp cận thủ tục hành chính và những vụ việc người dân Khmer gặp hạn chế về tiếng Việt trong quá trình làm việc với cơ quan nhà nước. Các báo cáo viên đã giải đáp chi tiết, hướng dẫn từng bước xử lý, đồng thời lưu ý các sai sót hay gặp và phương pháp phòng ngừa rủi ro.

Một nội dung quan trọng được các đại biểu đặc biệt quan tâm là phương pháp truyền đạt pháp luật cho đồng bào Khmer. Nhiều ý kiến cho rằng, việc sử dụng cách trình bày đơn giản, trực tiếp và có thể giải thích bằng song ngữ Việt - Khmer khi cần thiết sẽ giúp người dân tiếp nhận thông tin hiệu quả hơn. Một số cán bộ cơ sở cũng phản ánh khó khăn khi người dân e ngại nêu vấn đề pháp lý, dẫn đến việc can thiệp muộn hoặc xử lý không đúng quy định. Các chuyên gia yêu cầu tăng cường vai trò của người có uy tín trong cộng đồng để hỗ trợ truyền thông pháp luật, đặc biệt trong những vụ việc nhạy cảm.

Hội nghị tập huấn xã Ô Lâm và xã Núi Cấm, tỉnh An Giang

Kết thúc các hội nghị, đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đánh giá cao sự phối hợp, tham gia tích cực của đại biểu. Theo Cục, việc tập huấn lần này không chỉ bổ sung kiến thức mà còn tăng cường tính liên kết giữa các lực lượng tại cơ sở, giúp hệ thống trợ giúp pháp lý của tỉnh hoạt động hiệu quả và đồng bộ hơn. Tiếp tục duy trì hoạt động hỗ trợ pháp lý lưu động, phát triển tài liệu truyền thông pháp luật đơn giản, dễ hiểu và tăng cường cơ chế phản hồi nhanh khi người dân có nhu cầu trợ giúp.

Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý khẳng định, sẽ tiếp tục đồng hành cùng tỉnh An Giang trong các hoạt động nâng cao năng lực cho đội ngũ cơ sở, triển khai truyền thông pháp luật chuyên sâu cho đồng bào dân tộc Khmer, đồng thời tăng cường kiểm tra, hướng dẫn để bảo đảm chính sách trợ giúp pháp lý được triển khai thống nhất, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương.

Đức Khiêm