Nâng ngưỡng chịu thuế của hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng: Vẫn còn thấp?

Ông Nguyễn Văn Được, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế Toán và Tư vấn thuế Trọng Tín, Bộ Tài chính mới đây đã có đề xuất để điều chỉnh thuế hợp lý hơn rất nhiều so với trước. Cụ thể, Bộ Tài chính đề xuất mức doanh thu chịu thuế (thu nhập, giá trị gia tăng) với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm. Đây cũng là ngưỡng được trừ trước khi nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu. Như vậy, con số này gấp 5 lần mức đang áp dụng và 2,5 lần so với đề xuất trước đó. Và nếu xét về nguyên tắc thì đối tượng được miễn thuế sẽ tăng.

"Trong lần điều chỉnh này, Bộ Tài chính đề xuất đánh thuế ở mức trên 500 triệu đồng, nghĩa là nếu doanh thu từ 501 triệu thì chỉ đánh thuế 1 triệu chứ không đánh thuế cả 501 triệu đồng. Cách tiếp cận này hợp lý hơn và đã bám sát bản chất của thuế thu nhập, phù hợp với xu hướng cải cách, đơn giản hóa thủ tục và tăng tính minh bạch trong quản lý thuế'', ông Được đánh giá.

Bộ Tài chính đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế của hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm. (Ảnh minh họa)

Dù vậy, theo chuyên gia này, ngưỡng miễn thuế 500 triệu đồng/năm vẫn chưa đảm bảo công bằng so với mức thuế của người làm công ăn lương và cần phải nâng lên 1 tỷ đồng/năm. Bên cạnh đó, cần lưu ý cần đặt chính sách thuế đối với hộ kinh doanh trong mối tương quan với doanh nghiệp. Theo đó, Dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp đang áp dụng mức thuế suất tỷ lệ trên doanh thu thấp hơn so với mức hộ kinh doanh đang chịu.

''Mức thuế với hộ kinh doanh cần được thiết kế tương đồng để bảo đảm bình đẳng và giảm áp lực thuế. Nếu thuế suất không hợp lý thì sẽ "ăn mòn" lợi nhuận, khiến hộ kinh doanh vốn đã yếu thế hơn vì quy mô nhỏ và dòng tiền hạn hẹp lại càng dễ gặp khó khăn'', ông Được nêu quan điểm.

Do đó, ngoài việc nâng ngưỡng chịu thuế, ông Được đề xuất giảm thuế suất đối với hộ kinh doanh theo hướng tương thích với Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, để tạo sự nhất quán pháp lý, hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi.

Trong khi đó, TS Châu Đình Linh (Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM) cho rằng đề xuất nâng ngưỡng chịu thuế đối với hộ kinh doanh lên 500 triệu đồng/năm là bước tiến đáng ghi nhận. Song trong bối cảnh kinh tế biến động mạnh, hoạt động kinh doanh đang đối mặt với nhiều thách thức lớn thì mức này cần được tính toán kỹ.

Theo ông Linh, thực tế cho thấy rất nhiều doanh nghiệp start-up thua lỗ hoặc thậm chí ''bốc hơi'' sau khoảng 3 năm kinh doanh. "Hộ kinh doanh dù lỗ nhưng vẫn phải đóng thuế dựa theo doanh thu. Đối với một số ngành nghề kinh doanh, doanh thu 500 triệu/năm sau khi trừ đi các chi phí thì mức lợi nhuận cũng chỉ còn khoảng 7 - 10%, nghĩa là chưa đến 4 triệu đồng mỗi tháng nhưng vẫn phải đóng thuế'', TS Châu Đình Linh nêu vấn đề.

Ông Châu Đình Linh cho rằng, lợi nhuận của phần lớn hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt trong lĩnh vực ăn uống, bán lẻ hay dịch vụ, tỷ lệ lãi ròng thường rất thấp. Một hộ kinh doanh đạt doanh thu 500 triệu đồng/năm có thể chỉ thu về vài chục triệu tiền lãi sau khi trừ chi phí. Do đó, ngưỡng doanh thu miễn thuế tuy đã tăng lên, cũng đã ''dễ thở" hơn song vẫn chưa thực sự phản ánh đúng sức chống chịu của hộ kinh doanh trước thực trạng chi phí ngày một tăng.

Ngoài ra, ngưỡng 500 triệu đồng/năm cũng chưa tính đến sự khác biệt giữa các ngành nghề, khu vực và mức sống. Ví dụ, hộ kinh doanh ở đô thị lớn chịu chi phí cao hơn rất nhiều so với vùng nông thôn.

"Tôi cho rằng cần xem xét để nâng ngưỡng chịu thuế với hộ kinh doanh lên cao hơn nữa hoặc thiết kế cách tính linh hoạt hơn. Đồng thời cũng nên có cơ chế cập nhật ngưỡng chịu thuế theo biến động kinh tế hằng năm, để hộ kinh doanh không bị kẹt trong một mức cố định quá lâu'', TS Châu Đình Linh kiến nghị.

Đưa ra một con số cụ thể, ông Linh cho rằng nên nâng ngưỡng doanh thu tính thuế với hộ kinh doanh lên 750 triệu - 1 tỷ đồng/năm nhằm tạo dư địa để hộ kinh doanh mở rộng hoạt động, thúc đẩy tăng trưởng và củng cố khả năng phục hồi sau nhiều thách thức, khó khăn.

Khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế thu nhập

Mới đây, phát biểu trước Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) nâng mức doanh thu không chịu thuế của hộ, cá nhân kinh doanh từ mức 200 triệu đồng lên 500 triệu đồng/năm; ngưỡng này cũng sẽ được quy định để điều chỉnh đồng thời với thuế giá trị gia tăng.

Việc chỉnh lý ngưỡng thuế đảm bảo tính công bằng tương đối giữa thu nhập của hộ, cá nhân kinh doanh với các loại thu nhập khác; giữa hộ, cá nhân kinh doanh với doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhỏ và vừa; giữa hộ, cá nhân kinh doanh không phải nộp với hộ, cá nhân kinh doanh phải nộp thuế...

Nếu áp dụng mức doanh thu này, theo số liệu ngành thuế, tính đến tháng 10-2025, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế (chiếm khoảng 90% trên tổng số 2,54 triệu hộ kinh doanh). Theo ước tính của cơ quan thuế, tổng số thuế giảm (bao gồm cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng) khoảng 11.800 tỷ đồng.

Mặt khác, dự luật bổ sung quy định đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng/năm đến 3 tỷ đồng/năm áp dụng tính thuế theo thu nhập (doanh thu - chi phí).

Việc này đảm bảo thu thuế theo đúng bản chất của thuế thu nhập và áp dụng thuế suất 15% tương tự như thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm.

Theo đó, tất cả hộ, cá nhân kinh doanh đều nộp thuế theo thu nhập thực tế, nếu thu nhập nhiều nộp thuế nhiều, thu nhập ít nộp ít, nếu không có thu nhập không phải nộp thuế.

Vì vậy, mức doanh thu không phải nộp thuế sẽ không còn nhiều tác động đến hộ, cá nhân kinh doanh phải nộp thuế. Trường hợp hộ, cá nhân kinh doanh không xác định được chi phí thì mới nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu.

"Với việc điều chỉnh trên, dự luật đã tạo ra hành lang pháp lý công bằng, bình đẳng, phù hợp với điều kiện kinh doanh của hộ, cá nhân kinh doanh, qua đó hỗ trợ cá nhân yên tâm sản xuất, kinh doanh để ổn định đời sống và phát triển sản xuất, kinh doanh", ông Tuấn nhận định.

Hiếu Nguyễn