Nâng tầm đối ngoại đa phương: Chủ động, tích cực, đóng góp thực chất tại Liên hợp quốc

Đối ngoại đa phương là một bộ phận quan trọng của đối ngoại Việt Nam có mối quan hệ chặt chẽ, tác động qua lại bổ sung cho hình thức đối ngoại song phương. Đối ngoại đa phương là một trong những ưu tiên của đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.

Lễ kéo cờ Việt Nam tại trụ sở Liên hợp quốc ngày 20/9/1977, đánh dấu sự kiện Việt Nam chính thức là thành viên của tổ chức lớn nhất hành tinh này. (Nguồn: Tư liệu TTXVN)

Trọng tâm của đối ngoại đa phương

Ngay từ những ngày đầu của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có thư gửi Chủ tịch Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đề nghị công nhận, kết nạp Việt Nam trở thành thành viên của LHQ.

Gần đây nhất, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030, văn bản chỉ đạo đầu tiên Đảng về công tác đối ngoại đa phương của đất nước, đưa đối ngoại đa phương thành một định hướng chiến lược quan trọng hàng đầu và là một phương thức hiệu quả thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược-xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII nhấn mạnh chủ trương “nâng tầm đối ngoại đa phương”. Theo đó, Việt Nam cần chủ động tham gia và phát huy vai trò tại các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, hợp tác tiểu vùng Mekong và các khuôn khổ hợp tác khu vực, cũng như quốc tế.

Kể từ khi gia nhập LHQ ngày 20/9/1977, Việt Nam đã liên tục chứng minh là một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Sau 44 năm, Việt Nam đã chủ động đóng góp tích cực và ngày càng thực chất đối với hoạt động của LHQ, trong đó có đề cao vai trò của LHQ và chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy tôn trọng Hiến chương LHQ, luật pháp quốc tế, quan hệ bình đẳng, hợp tác phát triển giữa các quốc gia và quyền tự quyết của các dân tộc, phản đối hành động áp bức, xâm lược, cấm vận đơn phương trong quan hệ quốc tế.

Song song với đó, Việt Nam tham gia đóng góp vào quá trình thảo luận, thông qua nhiều nghị quyết, tuyên bố quan trọng của LHQ về hợp tác phát triển, giải trừ quân bị, chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, chống khủng bố, bảo đảm quyền con người.

Với những đóng góp của mình, Việt Nam đã được tín nhiệm bầu vào nhiều vị trí, cơ quan quan trọng của LHQ và ghi được nhiều “dấu ấn” Việt Nam tại các cơ quan như tại Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ, Hội đồng Nhân quyền LHQ, Hội đồng Kinh tế - Xã hội (ECOSOC).

Thông điệp đẩy mạnh hợp tác quốc tế

Những cam kết của Việt Nam với thế giới một lần nữa được thể hiện qua chuyến công du của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tham dự Tuần lễ cấp cao Đại hội đồng LHQ khóa 76, diễn ra từ ngày 21-27/9 vừa qua.

Một trong những vấn đề cấp bách và mang tính thời sự nhất của Tuần lễ cấp cao năm nay là việc kiểm soát đại dịch Covid-19 trên phạm vi toàn cầu. Đại dịch Covid-19 và các vấn đề liên quan đã gây áp lực ngày một nặng nề không chỉ lên ngành y tế, mà còn cả những lĩnh vực quan trọng khác như kinh tế, an ninh và hợp tác quốc tế.

Do vậy, trong bài phát biểu tại Phiên thảo luận chung cấp cao Đại hội đồng LHQ 76, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã kêu gọi các quốc gia cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tiếp cận vaccine và thuốc điều trị Covid-19 để không ai bị bỏ lại phía sau.

Ngoài ra, Chủ tịch nước cũng kêu gọi các quốc gia đẩy mạnh gắn kết để cùng nhau hồi phục kinh tế nhanh nhất, bao trùm nhất để nền kinh tế toàn cầu phát triển ổn định trở lại, vì lợi ích và phồn vinh của tất cả người dân trên thế giới.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Phiên thảo luận Cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc lần thứ 76, ngày 22/9/2021. (Nguồn: TTXVN)

Trong bài viết đăng trên tạp chí The Diplomat gần đây, TS. Lê Đình Tĩnh, Giám đốc Viện Nghiên cứu Chiến lược Ngoại giao, Học viện Ngoại giao nhận định rằng, là một quốc gia đang hội nhập sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu, Việt Nam rất quan tâm đến tương lai của chủ nghĩa đa phương trên thế giới.

Theo TS. Lê Đình Tĩnh, cách tiếp cận của Việt Nam với LHQ còn mang ý nghĩa rộng hơn thế.

Thứ nhất, tuy tình hình đại dịch vẫn diễn biến khó lường nhưng sẽ không kéo dài mãi mãi. Theo lời của nhà sử học người Israel Yuval Noah Harari, không chỉ đại dịch mà các vấn đề kinh tế liên quan, như gián đoạn chuỗi cung ứng, có thể được giải quyết một cách hiệu quả bằng hợp tác toàn cầu.

Thứ hai, bất chấp những khó khăn hiện tại, Hà Nội tự tin sẽ vượt qua được khủng hoảng và do đó cần chủ động chuẩn bị cho các mục tiêu chiến lược khác, trong đó quan trọng nhất là phát triển kinh tế.

Về dài hạn, Việt Nam đặt một mục tiêu đầy tham vọng (và hoàn toàn khả thi, theo tính toán của một số nhà kinh tế) để trở thành một nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Với các chương trình phát triển và các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs), LHQ chính là nơi cung cấp các nguồn lực và công cụ cần thiết để hỗ trợ Việt Nam thực hiện mục tiêu này.

Các thể chế quốc tế cũng là nơi để Việt Nam giải quyết các vấn đề an ninh, như căng thẳng ở Biển Đông. LHQ đã và đang thường xuyên nhận được các công hàm và bài phát biểu của Việt Nam, thể hiện lợi ích và nguyên tắc của Việt Nam liên quan đến Biển Đông.

Thứ ba, các quốc gia đến với LHQ không chỉ vì các cuộc họp đa phương mà cũng rất coi trọng các cam kết song phương. Việt Nam cũng không phải ngoại lệ và sẽ tìm cách tận dụng các cơ hội mà LHQ mang lại.

Trong hơn 3 ngày ở New York, Chủ tịch nước đã gặp gỡ hơn 30 nguyên thủ, người đứng đầu chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế lớn như LHQ, Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cùng với khoảng 20 cuộc gặp, trao đổi với gần 50 tập đoàn hàng đầu thế giới. Lãnh đạo các ban Đảng, Bộ, ngành Trung ương trong đoàn rất chủ động, tích cực gặp gỡ lãnh đạo đối tác liên quan, trong đó có khoảng 20 bộ trưởng ngoại giao các nước.

Tương tự như các nước vừa và nhỏ khác, Việt Nam luôn coi trọng và muốn đẩy mạnh chủ nghĩa đa phương trên toàn thế giới. Điều này đã liên tục được khẳng định qua đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển của Việt Nam, cũng như được nêu rõ trong Văn kiện Đại hội Đảng XIII và Chỉ thị 25 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, trong đó xác định hợp tác với LHQ là ưu tiên hàng đầu.

Trong bối cảnh sự cạnh tranh quyền lực giữa các cường quốc ngày càng tăng và các quốc gia ngày càng phụ thuộc lẫn nhau chặt chẽ hơn, đặc biệt với đại dịch Covid-19 và tác động của biến đổi khí hậu, đòi hỏi những nỗ lực phối hợp đa phương sâu sắc hơn.

Với tư cách là một thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam tự tin đề cao chủ nghĩa đa phương, khẳng định mạnh mẽ việc tuân thủ luật pháp quốc tế, giải quyết hòa bình các tranh chấp, đề cao vai trò của các tổ chức khu vực và tổ chức quốc tế trong giải quyết nhiều thách thức an ninh.

Ngoài ra, Việt Nam đã rất tích cực trong việc cung cấp các ý tưởng, nền tảng và nguồn lực cho các tổ chức quốc tế, từ các chương trình kết nối của ASEAN đến các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ.

Đặc biệt hơn, Việt Nam chuẩn bị kết thúc vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an nhiệm kỳ 2020-2021. Việt Nam sẽ không chỉ được nhớ đến là một Ủy viên đạt được số phiếu cao kỷ lục 192/193 tại LHQ, mà còn được cộng đồng quốc tế đánh giá là một thành viên có trách nhiệm, tập trung cao độ vào các chủ đề quan trọng như: bảo vệ dân thường và các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các khu vực xung đột, bảo vệ phụ nữ và trẻ em trong các cuộc xung đột vũ trang, khắc phục hậu quả bom mìn do chiến tranh để lại, hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ, biến đổi khí hậu và những thách thức về hòa bình và an ninh.

Việt Nam-Liên hợp quốc: Chặng đường 44 năm tốt đẹp, tích cực, điển hình