Nền chính trị EU đối diện với nhiều mối lo

Tòa nhà Louise Weiss, trụ sở của Nghị viện châu Âu ở thành phố Strasbourg, Pháp. Ảnh: Lalsace

Nỗi lo lắng dễ thấy nhất của EU trong bối cảnh hiện nay là vị thế địa chính trị có chiều hướng diễn biến xấu, đặc biệt là khi phải đương đầu với hàng loạt thách thức của thời đại. Những cuộc bầu cử ở cả EU và ở Mỹ đang cho thấy những yếu tố phức tạp gây hoang mang, lo lắng về triển vọng tương lai.

Ở góc độ nội tại, cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu dự kiến diễn ra vào tháng 6 tới. Bao trùm bức tranh chung của cuộc bầu cử này không phải là những kỳ vọng như thông lệ mà là sự áp đảo của chủ nghĩa dân túy. Thực tế cho thấy, các đảng theo chủ nghĩa hoài nghi châu Âu đang trỗi dậy mạnh mẽ, trong khi vị thế của phe trung hữu đang trên đà giảm sút so với cuộc bầu cử năm 2019.

Theo ông Mujtaba Rahman - Giám đốc điều hành Văn phòng đại diện của Tập đoàn Eurasia tại châu Âu, quyền lực của Thủ tướng Đức Olaf Scholz nhiều khả năng sẽ suy yếu. Điều này cũng diễn ra tương tự với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Bởi các đảng cầm quyền ở hai quốc gia đứng đầu EU này có khả năng nhận được kết quả bầu cử kém, kéo theo nhiều mối lo ngại trong vấn đề đối nội.

Ông Rahman chỉ ra rằng, Thủ tướng Đức hiện điều hành chính phủ với một liên minh không ổn định và cuộc khủng hoảng tài chính thời gian qua của Đức sẽ tiếp tục làm giảm sút năng lực chính trị của chính quyền, cũng như nền tài chính của nước này về các chính sách đầy tham vọng của EU. Tương tự với Tổng thống Pháp, thách thức trong nước được dự đoán sẽ trở thành nỗi lo lắng hàng đầu trong thời gian tới.

Nhiều quốc gia thành viên lớn của EU sẽ có chính phủ mới sau bầu cử, nổi bật như Tây Ban Nha và Ba Lan. Chính phủ mới được thành lập tất yếu sẽ chưa thể ổn định, cũng như phải giải quyết những khó khăn ngay lập tức về sự chia rẽ nội bộ sau bầu cử.

Phần lớn giới chuyên gia chính trị quốc tế cùng chung nhận định, thời điểm hiện nay là một giai đoạn vô cùng khó khăn đối với EU khi đang đối mặt với hàng loạt thách thức của khu vực cũng như toàn cầu. Trong bối cảnh các sách lược ứng phó với thách thức còn chưa được định hình rõ nét, cũng như sức mạnh nội lực chưa thực sự được củng cố, việc có những biến động lớn trong các cơ quan đầu não chắc chắn sẽ làm trầm trọng hơn những khó khăn.

Trong vấn đề an ninh khu vực, vấn đề đoàn kết nội bộ EU dù đã trải qua nhiều bài học nhưng vẫn hiện hữu sự chia rẽ. Cộng hưởng với những biến động mới và có ảnh hưởng lớn trong nền chính trị, nhiều khả năng sẽ làm sự chia rẽ ngày càng sâu sắc, kéo theo những diễn biến khó lường đối với an ninh khu vực.

Di cư vốn là vấn đề gây chia rẽ sâu sắc của EU. Trong đó, việc cải cách chưa triệt để hệ thống phân bố tị nạn sẽ ngày càng thách thức sự đoàn kết, gắn kết an ninh biên giới của EU. Nền kinh tế EU được dự báo sẽ tụt lại phía sau khi không thể nâng cao hiệu quả năng lực cạnh tranh trong cuộc chạy đua mà Trung Quốc và Mỹ đang cho thấy tiềm lực khổng lồ.

Thách thức được quan tâm nhất của EU trong năm 2024 là cuộc bầu cử Mỹ với kịch bản cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đắc cử. Các nhận định cho thấy, nhiều khả năng ông Trump sẽ tiếp tục những đường hướng khơi lại căng thẳng xuyên Đại Tây Dương, đặc biệt là rút Mỹ khỏi Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng như uy hiếp trật tự chính trị và an ninh châu Âu.

Nhiều học giả cho rằng, sau 5 năm nhiệm kỳ vừa qua, EU không đạt được mục tiêu đầu nhiệm kỳ là gia tăng tầm ảnh hưởng toàn cầu. Ngược lại, EU cho thấy, tổ chức này đang ngày càng bị cô lập. Đồng thời thể hiện rằng, đây không phải là tổ chức đáng tin cậy, có đủ năng lực giải quyết các thách thức của khu vực, cũng như toàn cầu.

Thanh Trúc