Nga lần đầu mổ xẻ 'bộ não' tên lửa ATACMS Mỹ cấp cho Ukraine

Một chuyên gia quân sự Nga nói với hãng tin tức Sputnik rằng Moscow đang nghiên cứu hệ thống dẫn đường và điều chỉnh đường bay của tên lửa ATACMS được Mỹ cấp cho Kiev.

Theo Sputnik, đây là lần đầu tiên mà Nga "mổ xẻ" bộ phận được xem như "bộ não" của tên lửa cực nguy hiểm này.

Video cho thấy cụm thiết bị dẫn đường của tên lửa ATACMS còn tương đối nguyên vẹn.

Chuyên gia Nga cho biết họ có thể dựa vào cụm thiết bị này để phân tích hoạt động của tên lửa trong suốt quá trình bay.

"Cụm thiết bị dẫn đường của tên lửa có ba con quay hồi chuyển laser vòng, cho phép quả đạn duy trì quỹ đạo đã định", chuyên gia Nga cho biết trong video công bố ngày 1/7.

"Ngoài ra, hệ thống này có một ăng-ten GPS để điều chỉnh đường bay của quả đạn ở pha đầu và pha cuối", chuyên gia Nga nói thêm.

Con quay hồi chuyển laser vòng (RLG) là hệ thống đo đạc hoặc duy trì phương hướng, sử dụng tia laser thay cho bánh xe hoặc đĩa quay như hệ thống cơ học.

RLG hoạt động trên cơ sở hiệu ứng Sagnac, trong đó hai tia laser cùng bước sóng và đồng pha được chiếu ngược nhau vào gương phản xạ và đến gương bán phản xạ.

Khi RLG quay, tia laser đi theo chiều quay phải vượt qua quãng đường dài hơn nên có tần số thấp hơn, tia chiếu hướng ngược lại đi qua quãng ngắn hơn và có tần số cao hơn. Tốc độ quay được tính toán dựa trên những khác biệt này.

Theo cựu đại tá Nga Viktor Litovkin, các chuyên gia nước này "sẽ phân tích toàn bộ dữ liệu và tìm ra cách tên lửa ATACMS bay, cũng như cách quả đạn được dẫn đường đến mục tiêu thông qua hệ thống GPS, vệ tinh hay máy bay không người lái (UAV) cỡ lớn".

Các mảnh vỡ tên lửa ATACMS cũng có thể cung cấp thông tin về ưu và nhược điểm của quả đạn, thành phần nhiên liệu trong động cơ đẩy, cách cánh lái hoạt động, cách quả đạn định hướng và nhiều chi tiết khác.

Hiện chưa rõ Nga thu được bộ phận dẫn đường trong tên lửa trên bằng cách nào. Mỹ và Ukraine chưa bình luận về thông tin trên.

Nếu Nga có thể tìm hiểu cơ chế hoạt động và dẫn đường của ATACMS, Moscow có thể tìm ra cách để đánh chặn hiệu quả tên lửa này.

Đây có thể là một tin không tích cực với Ukraine khi ATACMS được xem là một trong những vũ khí hiệu quả hàng đầu của Kiev trong thời gian qua.

Mỹ năm ngoái chuyển giao cho Ukraine số lượng không xác định tên lửa ATACMS phiên bản M39 mang đầu đạn chùm.

Nó có tầm bắn 165 km, đầu đạn chứa 950 quả đạn con M74, được trang bị hệ thống dẫn đường quán tính.

Khi kích nổ, tên lửa phát tán các quả đạn con có thể gây sát thương trên diện rộng với người và phương tiện. Nga từng nhiều lần chỉ trích Mỹ chuyển đạn chùm cho Ukraine.

Hồi tháng 3, Washington đã chuyển giao cho Kiev biến thể ATACMS có tầm bắn xa hơn là 300 km, nhưng không rõ là phiên bản dùng đạn chùm hay đầu đạn đơn nhất.

Với tầm bắn 300km, các tên lửa ATACMS Mỹ vừa cung cấp Ukraine sẽ có thể tấn công vào bất kỳ nơi nào thuộc các phần lãnh thổ của Ukraine mà Nga đang kiểm soát, trong đó có bán đảo Crimea.

Tên lửa ATACMS tầm xa mang đến cho Ukraine thêm một lựa chọn mới để tấn công các mục tiêu nằm sâu trong phòng tuyến của Nga và củng cố kho vũ khí có hạn của Kiev.

Ukraine đã sở hữu các tên lửa hành trình tầm xa do Anh và Pháp cung cấp, nhưng chúng được phóng từ máy bay. Trong khi đó ATACMS được phóng từ mặt đất, do đó mở rộng năng lực tấn công của Ukraine, giúp họ linh hoạt hơn.

Sau khi nhận hệ thống pháo phản lực HIMARS và M270 MLRS vào mùa hè năm 2022, Ukraine đã phá hủy thiết bị của Nga và làm hư hại trung tâm chỉ huy, hậu cần và doanh trại quân đội đối phương.

Theo báo New York Times, trước đây khi Mỹ cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine như ATACMS, Kiev đã có thể gây thiệt hại nặng nề cho phía Nga.

Nhưng sau đó, Nga rút lực lượng và kho vũ khí của họ ra khỏi tầm bắn của những vũ khí này. ATACMS tầm xa nằm trong số những hệ thống vũ khí cuối cùng mà Kiev mong muốn nhưng Mỹ đã lưỡng lự cung cấp.

Tên lửa đạn đạo chiến thuật MGM-140 ATACMS được tạo ra vào giữa những năm 1980 vào lúc "hoàng hôn" của Chiến tranh Lạnh và được đưa vào phục vụ trong Quân đội Mỹ đầu năm 1991.

Đáng chú ý, sự ra đời của tên lửa đạn đạo chiến thuật MGM-140 đúng thời điểm diễn ra cuộc chiến do Mỹ lãnh đạo chống lại Iraq của thời Tổng thống Saddam Hussein.

Trong chiến tranh vùng Vịnh năm 1991, tên lửa tầm xa ATACMS đã được sử dụng rộng rãi trong các cuộc chiến do Mỹ phát động ở Afghanistan và Iraq vào những năm 2000.

MGM-140 ATACMS tham chiến lần đầu trong chiến dịch Bão táp sa mạc năm 1991. Khoảng 32 đạn tên lửa đã được phóng từ bệ phóng M270.

Trong chiến dịch Tự do Iraq năm 2003, hơn 450 tên lửa MGM-140 ATACMS đã được Mỹ bắn vào quân đội Iraq gây thiệt hại nghiêm trọng góp phần dẫn đến sự sụp đổ của quân đội nước này.

MGM-140 ATACMS là dòng tên lửa đạn đạo chiến thuật được Tập đoàn Lockheed Martin phát triển dành cho quân đội Mỹ và một số nước đồng minh.

Tên lửa đạn đạo MGM-140 ATACMS có tầm bắn từ 150 - 300 km tùy biến thể.

Với trọng lượng hơn 1,6 tấn, dài 4m và đường kính 610mm, ATACMS có thể bay ở tốc độ lên tới 1km/s ở trần bay khoảng 50km. Sử dụng thiết bị dẫn đường sử dụng hệ thống định vị vệ tinh GPS, tên lửa này có sai số rất nhỏ dù có thể tấn công mục tiêu ở xa tới 300km.

Tên lửa này có thể được triển khai trên nhiều nền tảng khác nhau đa phần là các phương tiện cơ giới mặt đất với các biến thể như pháo phản lực M270 MLRS hay HIMARS.

Dù có kích thước khá lớn cùng hình dáng bên ngoài khá đặc biệt nhưng trên thực tế mỗi hệ thống M270 MLRS chỉ có thể mang theo 2 tên lửa MGM-140 ATACMS, con số này trên HIMARS chỉ có 1.

Sau khi được đưa vào trang bị, Lockheed Martin tiếp tục phát triển dự án ATACMS với việc cho ra đời các biến thể tiếp theo của MGM-140 gồm: MGM-140B - Block IA, MGM-164 ATACMS - Block II và MGM-168 ATACMS - Block IVA.

Mỗi biến thể được phát triển dành cho từng loại nhiệm vụ khác trong đó MGM-168 ATACMS - Block IVA với khả năng mang theo một đầu đạn nổ cực mạnh, nặng 230kg.

Ngoài ra tên lửa này có thể trang bị đầu đạn hạt nhân có sức công phá từ 15-25 kt. Tên lửa được dẫn đường bằng hệ thống định vị toàn cầu và dẫn đường quán tính cho độ chính xác cực cao.

Gần đây Mỹ đang tái khởi động chương trình chế tạo phiên bản mới của loại tên lửa này có tầm phóng lên tới 500 km.