Nền kinh tế Mỹ sau chính sách thuế mới:Tác động từ 'canh bạc chiến lược'

Thậm chí, điều này có thể thay đổi hoàn toàn cách thức vận hành của nền kinh tế Mỹ trong những năm tới. Giới phân tích nhận định, chính sách thuế mới của Mỹ là một "canh bạc chiến lược", mang lại hiệu quả tức thì về thu hẹp thâm hụt thương mại và gia tăng thu ngân sách.

Mỹ đang dùng chính sách thuế quan linh hoạt để trợ lực cho nền kinh tế trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động. Ảnh: Đại học Melbourne (Australia)

Theo Bộ Thương mại Mỹ, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ của nước này trong tháng 8-2025 đã giảm tới 5,1% so với cùng kỳ năm 2024, còn 340,4 tỷ USD, một con số đáng kể khi thuế đối với hàng xuất khẩu từ khoảng 90 quốc gia và vùng lãnh thổ có hiệu lực từ ngày 7-8. Cùng kỳ, xuất khẩu Mỹ chỉ tăng nhẹ 0,1% lên 280,8 tỷ USD, theo báo cáo được công bố ngày 19-11. Điều này khiến thâm hụt thương mại hàng hóa và dịch vụ thu hẹp gần 24%, xuống còn 59,6 tỷ USD so với mức thâm hụt tháng 7-2025.

Thâm hụt thương mại giảm sâu là đích đến được chính quyền Mỹ đương nhiệm mong đợi khi tung ra các mức thuế hai chữ số diện rộng. Không chỉ thương mại thay đổi, ngân sách liên bang Mỹ cũng được hưởng lợi đáng kể.

Số liệu từ Bộ Tài chính Mỹ cho biết, trong năm tài khóa 2025 (kết thúc ngày 30-9), thâm hụt ngân sách giảm 2,2%, còn 1,78 nghìn tỷ USD, thấp hơn khoảng 41 tỷ USD so với năm trước. Điều này một phần đến từ nguồn thu thuế quan kỷ lục: Mỹ thu về tới 202 tỷ USD từ thuế nhập khẩu - tăng 142% so với năm trước.

Rõ ràng, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang dùng sức mạnh thuế quan như một công cụ hai mặt: Vừa giảm thâm hụt thương mại bằng cách hạn chế nhập khẩu, vừa củng cố ngân sách liên bang bằng cách thu thêm thuế, tạo ra nguồn thu mới quan trọng.

Từ góc độ bền vững tài khóa, Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cho hay, nếu các mức thuế hiện nay được duy trì đến năm 2035, chúng có thể giảm thâm hụt liên bang tổng cộng đến 3 nghìn tỷ USD: 2,5 nghìn tỷ USD từ thâm hụt chính và khoảng 500 tỷ USD từ việc chi phí vay mượn của chính phủ giảm bớt. Việc thu thuế quan cao có thể xem như một công cụ tài khóa mạnh, giúp bù đắp chi tiêu lớn của chính phủ.

Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế lâu dài của chiến lược này còn nhiều vấn đề đáng cân nhắc. Việc giảm nhập khẩu có thể làm tăng chi phí sản xuất nội địa nếu các công ty Mỹ phải mua nguyên liệu đắt hơn - có thể dẫn đến giảm sản lượng hoặc giá bán cao hơn, giảm năng lực cạnh tranh quốc tế của doanh nghiệp nội địa. Đây là yếu tố cần lưu ý trong bối cảnh nhiều doanh nghiệp Mỹ vẫn phụ thuộc vào linh kiện và nguyên liệu nhập khẩu.

Thực tế, từ tháng 8-2025, thương mại Mỹ đã giảm khi doanh nghiệp nước này nhập khẩu ít nguyên liệu và máy móc hơn. Ở kịch bản xấu, rủi ro suy thoái hiện hữu nếu chi phí leo thang và gián đoạn thương mại xảy ra sâu rộng.

Về lâu dài, nếu thuế quan được duy trì, nguồn thu này sẽ góp phần để ổn định ngân sách liên bang và giảm thâm hụt thương mại. Điều này cũng đồng nghĩa, tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) có thể bị bó hẹp trong một vài thời điểm, nhưng Mỹ hoàn toàn có thể tiếp tục khéo léo sử dụng thuế quan như một “công cụ tài khóa” để huy động nguồn lực. Dĩ nhiên, dòng xuất khẩu của Mỹ có thể bị ảnh hưởng, làm giảm lợi ích từ thuế quan nếu tòa án Mỹ chặn nhiều sắc lệnh thuế hoặc các nước bị áp thuế mạnh tay trả đũa.

Nhìn chung, chính sách thuế mới của Mỹ là một "canh bạc chiến lược", mang lại hiệu quả tức thì về thu hẹp thâm hụt thương mại và gia tăng thu ngân sách.

Mặc dù tiềm ẩn rủi ro kinh tế vĩ mô, nhưng nếu Washington cân bằng được giữa nguồn thu và chi phí thì vẫn có thể củng cố tài khóa trong khi duy trì động lực sản xuất nội địa. Chỉ cần được kiểm soát một cách chặt chẽ, chiến lược thuế quan như vậy có thể là công cụ tài chính trong dài hạn, nhưng cũng đồng nghĩa nền kinh tế Mỹ sẽ vận hành theo cách rất khác so với trước kia.

(Theo CBO, Financial Times, The Guardian)

Hoàng Linh