Nga cảnh báo phương Tây về tình hình bất ổn ở Serbia

Những người biểu tình đụng độ với cảnh sát tại Serbia cuối tuần trước. Ảnh: TASS

Khi các cuộc biểu tình tiếp tục leo thang ở Serbia, Nga đã lên tiếng cảnh báo các quốc gia phương Tây không nên can thiệp và gây bất ổn tình hình. Nga bày tỏ lo ngại về khả năng xảy ra một "cuộc cách mạng màu", đồng thời khẳng định ủng hộ chính quyền Serbia.

Các cuộc biểu tình tại Serbia đã bùng phát từ hơn sáu tháng trước và leo thang mạnh mẽ vào cuối tuần qua. Hàng chục nghìn người đã đổ ra đường tại trung tâm thủ đô Belgrade trong hai ngày cuối tuần, yêu cầu bầu cử sớm và Tổng thống Aleksandar Vučić từ chức.

Lo ngại về "cách mạng màu"

Hãng thông tấn TASS (Nga) ngày 30/6 dẫn lời người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nêu rõ: "Chúng tôi không thể loại trừ khả năng sử dụng các chiến thuật quen thuộc nhằm tiến hành các cuộc cách mạng màu ở Serbia".

Theo ông Peskov, Nga không nghi ngờ gì về việc giới lãnh đạo Serbia sẽ có thể khôi phục lại luật pháp và trật tự tại nước cộng hòa này trong tương lai gần.

Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cũng cáo buộc phương Tây đang lợi dụng tình hình bất ổn để thúc đẩy lợi ích riêng. "Chúng tôi hy vọng các nước phương Tây, những nước thường can thiệp vào các quốc gia khác để thúc đẩy lợi ích của họ, sẽ kiềm chế không thúc đẩy các cuộc cách mạng màu lần này", ông Lavrov nói với TASS. Moskva đang theo dõi sát sao tình hình và ủng hộ lời kêu gọi bình tĩnh của Tổng thống Serbia, tuân thủ hiến pháp và luật pháp của quốc gia này.

Theo TASS, cuộc biểu tình lớn bùng phát vào ngày 28/6, trùng với ngày lễ Vidovdan quan trọng của Serbia, đã chứng kiến sự tham gia của một lượng lớn người dân. Theo dữ liệu chính thức từ Bộ Nội vụ Serbia, có khoảng 36.000 người tham gia, mặc dù những người tổ chức tuyên bố con số lên tới 140.000. Con số này vẫn ít hơn khoảng ba lần so với cuộc biểu tình lớn nhất hồi tháng 3 vừa qua.

Tuy nhiên, điểm đáng lo ngại là các cuộc đụng độ bạo lực đã nổ ra giữa người biểu tình và lực lượng cảnh sát. Một số người biểu tình đã ném pháo sáng và chai lọ, buộc cảnh sát phải sử dụng hơi cay và dùi cui để giải tán đám đông.

Hậu quả của các cuộc đụng độ rất rõ ràng: chính quyền báo cáo 48 cảnh sát bị thương, trong đó 22 người cần trợ giúp y tế, và 77 người bị bắt giữ. Tám người biểu tình phải đối mặt với các cáo buộc nghiêm trọng, bao gồm kế hoạch chặn đường và tấn công các tòa nhà chính phủ. Một xe cảnh sát cũng bị hư hại trong cuộc bạo loạn.

Trong khi đó, người phát ngôn của Ủy ban châu Âu (EC) Paula Pinho cho biết tại một cuộc họp báo ở Brussels rằng EC hoàn toàn phủ nhận cáo buộc tổ chức các cuộc biểu tình quần chúng ở Serbia hay bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. "Chúng tôi hoàn toàn phủ nhận mọi hành vi khuyến khích biểu tình chống chính phủ ở bất kỳ nơi nào trên thế giới, không chỉ ở Serbia", bà Pinho tuyên bố.

Đến lượt mình, cũng phát biểu tại cuộc họp báo, người phát ngôn EC Guillaume Mercier cho biết cơ quan này đang "theo dõi chặt chẽ tình hình" và lên án "mọi hành vi thù hận và bạo lực". Brussels đưa ra tuyên bố này để đáp lại tuyên bố của Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic rằng các thế lực nước ngoài đứng sau việc tổ chức các cuộc biểu tình quần chúng ở Serbia.

Nguyên nhân và xu hướng cực đoan hóa

Các cuộc biểu tình ban đầu nổ ra sau vụ sập mái nhà ga xe lửa chết người ở Novi Sad vào tháng 11 năm ngoái, một sự cố được đổ lỗi rộng rãi là do tham nhũng. Tình trạng bất ổn này đã buộc thủ tướng phải từ chức và dẫn đến việc cải tổ nội các.

Tổng thống Vučić đã cáo buộc "các tác nhân nước ngoài" kích động các cuộc biểu tình, một quan điểm được Moskva đồng tình. Nga vẫn là đồng minh thân cận và là nhà cung cấp năng lượng chính cho Serbia.

Như phân tích của tờ Vedomosti, các cuộc biểu tình gần đây có tính chất hung hăng hơn đáng kể, với các dấu hiệu cho thấy áp lực gia tăng từ người biểu tình, hành vi khiêu khích có chủ đích và đối đầu với lực lượng an ninh. Milan Lazovic, Giám đốc chương trình tại Hội đồng các vấn đề quốc tế của Nga, nhận định xu hướng cực đoan hóa này là "rất đáng lo ngại".

Các nhà phân tích được Vedomosti phỏng vấn cảnh báo rằng nếu các cuộc biểu tình trong tương lai tiếp tục theo quỹ đạo bạo lực, đó có thể là dấu hiệu của một "cuộc cách mạng màu" sắp xảy ra ở Serbia. Quá trình này diễn ra linh hoạt, với các chiến thuật được điều chỉnh theo tình hình chính trị trong nước. Ví dụ, dưới chiêu bài chống tham nhũng, những người trẻ tuổi đang được huy động tích cực. Ngoài ra, một "lá bài Nga" cũng được sử dụng một cách khiêu khích. Những đồn đoán xung quanh Kosovo cũng rất dữ dội, với cáo buộc Tổng thống Vučić đang nhượng bộ và có thể sớm chính thức công nhận nền độc lập của khu vực này.

Phản ứng của chính quyền Serbia và triển vọng tương lai

Mặc dù có các cuộc biểu tình lớn, giao thông ở Belgrade đã dần lưu thông trở lại sau khi cảnh sát dọn dẹp các chướng ngại vật do sinh viên biểu tình dựng lên. Tuy nhiên, Chính phủ Serbia kiên quyết không có ý định nhượng bộ trước các yêu cầu của người biểu tình.

Tổng thống Vučić đã tuyên bố "chiến thắng" trước những người biểu tình vào đêm 29/6, khẳng định "Serbia đã chiến thắng vì nước này không thể bị đánh bại bằng bạo lực". Ông cũng tuyên bố sẽ không nương tay với bất kỳ người nào bị giam giữ, nhấn mạnh rằng những người biểu tình đã "trực tiếp kêu gọi bạo lực dân sự và tấn công cảnh sát".

Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Nội vụ Serbia Ivica Dacic kêu gọi người dân tránh các hành động có thể gây xung đột với lực lượng thực thi pháp luật. Chủ tịch Quốc hội Serbia Ana Brnabic thậm chí còn tin rằng những người biểu tình muốn bắt đầu một cuộc nội chiến.

Đánh giá về vấn đề trên, nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Quốc gia Quan hệ Quốc tế Moskva (MGIMO) Anastasia Maleshevich nhận định, hiện tại, những người biểu tình có vẻ hơi thiếu tổ chức và thiếu mục tiêu rõ ràng, nghĩa là chưa có mối đe dọa trực tiếp nào đối với chính phủ. Tuy nhiên, về lâu dài, sự bất mãn của công chúng sẽ chỉ tăng lên, vì phong trào biểu tình bắt nguồn từ những bất bình đáng kể và sẽ không tan biến do những thất bại tạm thời.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc