Nga và Thổ Nhĩ Kỳ phản hồi thông tin trả lại hệ thống phòng không S-400 để lấy F-35

Điện Kremlin vừa chính thức bác bỏ các báo cáo cho rằng Ankara sẽ hoàn trả hệ thống phòng không S-400 cho Moskva để đổi lấy việc tái gia nhập chương trình tiêm kích F-35 của Mỹ. Dù thông tin này bị phủ nhận về mặt ngoại giao, giới phân tích quân sự quốc tế vẫn đang thảo luận về tính khả thi và những hệ quả chiến lược nếu một thỏa thuận như vậy thực sự diễn ra.

Lập trường chính thức từ phía Nga

Thư ký báo chí của Tổng thống Nga, ông Dmitry Peskov, đã khẳng định vấn đề trả lại hệ thống S-400 không nằm trong chương trình nghị sự tại cuộc hội đàm giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan diễn ra ngày 12 tháng 12 tại Turkmenistan. Tuyên bố này nhằm dập tắt các tin đồn cho rằng Ankara đang tìm cách tháo gỡ nút thắt trong quan hệ quốc phòng với Washington.

Về khía cạnh pháp lý, ông Alexey Zhuravlev, Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Quốc phòng Duma Quốc gia Nga, nhấn mạnh rằng các hợp đồng vũ khí cao cấp như S-400 không có điều khoản hoàn trả như hàng hóa thông thường. Theo ông, các điều khoản trong hợp đồng được quy định rất chặt chẽ và việc đưa khí tài trở lại nhà sản xuất là điều chưa từng có tiền lệ trong lịch sử xuất khẩu vũ khí của Nga.

Các kịch bản xử lý hệ thống S-400

Mặc dù Ankara đã tiếp nhận S-400 từ năm 2019, hệ thống này hiện vẫn chưa được đưa vào trạng thái trực chiến. Ông Özgür Ekşı, Tổng biên tập nền tảng phân tích quốc phòng TurDef, gợi ý ba phương án tiềm tàng mà Thổ Nhĩ Kỳ có thể cân nhắc nếu muốn thay đổi tình hình hiện tại:

Chuyển nhượng cho bên thứ ba: Ankara có thể xin phép Nga để bán lại hệ thống cho một quốc gia khác.
Bán lại cho Nga: Đây là phương án hoàn trả trực tiếp để Moskva tái sử dụng.
Vô hiệu hóa kỹ thuật: Tháo dỡ trạm radar và tên lửa để trưng bày, tuy nhiên phương án này cũng cần sự đồng ý từ phía Nga về mặt bảo mật công nghệ.

Hệ thống phòng không S-400 là biểu tượng hợp tác quốc phòng Nga - Thổ Nhĩ Kỳ.

Tính toán chiến lược của Moskva và Ankara

Việc bán S-400 cho Thổ Nhĩ Kỳ - một thành viên quan trọng của NATO - được xem là thắng lợi lớn của Nga khi tạo ra rạn nứt trong liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương. Chuyên gia Boris Dzherelievsky cảnh báo rằng nếu Thổ Nhĩ Kỳ thực sự trả lại tên lửa, mối quan hệ Nga - Thổ sẽ đối mặt với những tổn hại không thể đảo ngược.

Tuy nhiên, trong bối cảnh xung đột tại Ukraine đã kéo dài, một số ý kiến cho rằng Nga có thể chấp nhận một "công thức phù hợp" để thu hồi các hệ thống này nhằm tăng cường năng lực phòng không nội địa. Ngược lại, phía Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang đứng trước bài toán cân bằng giữa việc duy trì hệ thống phòng thủ tầm xa hiện đại nhất của Nga và nhu cầu sở hữu tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm từ Mỹ.

Tuệ Nhân